Η αναδυόμενη αξία του χρυσού σε έναν ψηφιακό κόσμο

Σε αυτή τη στήλη δεν έχουμε κρύψει τη συμπάθειά μας στα κρυπτονομίσματα. Όχι επειδή πραγματικά τα συμπαθούμε. Αν ήταν στο χέρι του γράφοντα, δε θα ξανάβλεπε οθόνη στη ζωή του. Πολύ απλά κατανοούμε ότι στο αυστηρά ψηφιακό οικονομικό σύστημα που διαμορφώνεται με την έλευση των CBDC, τα κρυπτονομίσματα θα αναλάβουν το ρόλο των μετρητών, μεταξύ άλλων. Το να επενδύσει κανείς σε αυτά δεν είναι θέμα προτιμήσεων, θα είναι σύντομα θέμα επιβίωσης, κι ο νοών νοείτω…

Ωστόσο και όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, σε έναν αμιγώς ψηφιακό κόσμο θα αναδειχθεί ακόμη περισσότερο ο ρόλος ενός εντελώς αντίθετου, πέρα για πέρα χειροπιαστού και φαινομενικά απαρχαιωμένου μέσου συναλλαγής, που φυσικά μόνο για την αδαή μάζα είναι απαρχαιωμένο.

Αν ήταν αδιάφορα άλλωστε, δε θα τα συσσώρευαν οι μεγαλύτερες κεντρικές και επενδυτικές τράπεζες του κόσμου. Ο λόγος φυσικά για τα πολύτιμα μέταλλα, τα οποία τώρα, περισσότερο από ποτέ, δείχνουν την αξία τους. Ως μέσο ανταλλαγής έκτακτης άναγκης, ως storeofvalue, δεν έχει σημασία. Ο χρυσός, το ασήμι και τα υπόλοιπα μέταλλα θα έχουν ακόμη πιο σημαντικό ρόλο να παίξουν στην αχρήματη (cashless) κοινωνία.

Πόσο μάλλον σε μια πολύ δύσκολη εποχή στερήσεων και πληθωρισμού που βιώνει η Δύση. Και σε τέτοιες εποχές ισχύει ο νόμος του ΓΓΧΣ (Γη Γίδια Χρυσός Σφαίρες). Ξανά, ο νοών νοείτω…

Αυτή τη στιγμή η τιμή spot χρυσού (XAU) διαπραγματεύεται λίγο κάτω από τα $1.900, ενώ το ασήμι (XAG) στα 22,5 δολ./ουγγιά. Ιστορικά πρόκειται για μια καλή τιμή. Πολλοί έμπειροι της αγοράς εκτιμούν πως δεν ξαναβλέπουμε το χρυσό κάτω από τα 1.650 δολάρια. Δεδομένου και του υψηλού πληθωρισμού (στον οποίο είναι αντιστάθμισμα ο χρυσός), πράγματι αυτές τις τιμές πιθανόν δε θα τις ξαναδούμε στην εποχή μας.

Να έχει υπόψιν του ωστόσο οποιοσδήποτε επιθυμεί να αποκτήσει λίγο από το κίτρινο μέταλλο, πως είναι μια βαριά χειραγωγημένη αγορά. Κολοσσοί σαν τη Goldman Sachs που κρατάνε όλα τα συμβόλαια (και εκατομμύρια ουγγιές) κάνουν κυριολεκτικά ό,τι θέλουν στην αγορά. Στην πραγματικότητα, κρατάνε σκοπίμως χαμηλά και πλασματικά την τιμή του χρυσού (suppression), για λόγους που έχουμε αναλύσει σε παλαιότερο αφιέρωμα.

Όμως αυτό έχει ελάχιστη σημασία για τον επίδοξο επενδυτή. Άλλωστε το ίδιο συμβαίνει και στα κρυπτονομίσματα, το ίδιο συμβαίνει στη Wall Street ολόκληρη, σε μεγάλο βαθμό, αν το πάρουμε έτσι. Ή μήπως νομίζετε πως οι τρέχουσες αποτιμήσεις των μετοχών αντικατοπτρίζουν «οργανικά» τα θεμελιώδη τους;! Εδώ γελάμε.

gold

Γιατί και πώς να επενδύσει κανείς σε χρυσό

Και σε μια εποχή ΓΓΧΣ, ποσώς θα έπρεπε να σε ενδιαφέρει αν η αγορά χρυσού χειραγωγείται. Τα πάντα χειραγωγούνται, η πολιτική, η παιδεία, η τροφή, ό,τι καταναλώνουμε, οι ζωές μας ολόκληρες κατά κάποιο τρόπο. Σημαίνει αυτό ότι δε θα τις ζούμε; Όχι. Όποιος φροντίζει να κατέχει χρυσό ή ασήμι αυτή τη στιγμή (και εννοείται σε φυσική μορφή, το λεγόμενο bullion, όχι τραπεζικά κωλόχαρτα), φροντίζει, για να έχει… Να μετανιώσει στο μέλλον που το έκανε, δεν πρόκειται. Να μετανιώσει που δεν το έκανε, πολύ πιθανόν.

Πάμε λοιπόν να δούμε πέντε τρόπους επένδυσης σε χρυσό αλλά και τους κινδύνους που συνεπάγονται.

1) Ράβδοι χρυσού ή νομίσματα: Ένας από τους καλύτερους τρόπους. Υπάρχει η ικανοποίηση της άμεσης κατοχής αλλά η έχει επίσης σοβαρά μειονεκτήματα, εάν διαθέτει κάποιος μεγαλύτερες ποσότητες. Ένα από τα μεγαλύτερα μειονεκτήματα είναι η ανάγκη προστασίας και ασφάλισης του φυσικού χρυσού. Για να πραγματοποιήσουν κέρδος, οι αγοραστές φυσικού χρυσού εξαρτώνται πλήρως από την άνοδο της τιμής του εμπορεύματος. Σε αντίθεση με τους ιδιοκτήτες μιας επιχείρησης (όπως μια εταιρεία εξόρυξης χρυσού), όπου η εταιρεία μπορεί να παράγει περισσότερο χρυσό και επομένως περισσότερα κέρδη, όταν αυξάνεται η επένδυση. Η αγορά ράβδων χρυσού γίνεται με διάφορους τρόπους: μέσω ενός διαδικτυακού αντιπροσώπου όπως η APMEX, Bullion Vault ή JM Bullion, ή ακόμα και από έναν τοπικό αντιπρόσωπο ή συλλέκτη. Ένα ενεχυροδανειστήριο μπορεί επίσης να πουλάει χρυσό. Θα πρέπει κάποιος να λάβει υπόψη του την τρέχουσα τιμή spot καθώς αγοράζει, ώστε να διασφαλίσει μια κερδοφόρα συμφωνία. Μπορεί να κάνει κάποιος συναλλαγές σε ράβδους και όχι σε νομίσματα, γιατί πιθανότατα θα πληρώσετε ένα τίμημα για τη συλλεκτική αξία ενός νομίσματος και όχι μόνο για την περιεκτικότητά του σε χρυσό. (Αυτά μπορεί να μην είναι όλα από χρυσό, αλλά εδώ είναι 9 από τα πιο πολύτιμα νομίσματα του κόσμου.)

Κίνδυνοι: Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η κλοπή. Ο δεύτερος μεγαλύτερος κίνδυνος εμφανίζεται εάν πρέπει να πουλήσετε τον χρυσό σας για την κάλυψη άμεσων αναγκών ρευστότητας. Ενδεχομένως να είναι δύσκολο να λάβει την πλήρη αγοραία αξία ειδικά εάν πρόκειται για νομίσματα και χρειάζεται κάποιος τα χρήματα γρήγορα. Επομένως, ίσως χρειαστεί να συμβιβαστείτε με την πώληση των assets για πολύ λιγότερο από ό,τι θα μπορούσαν διαφορετικά να κερδίζουν σε μια αγορά.

2) Συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης (ΣΜΕ): Τα futures στην αγορά εμπορευμάτων είναι ένας τρόπος να βάλει κάποιος στοίχημα σχετικά με την άνοδο (ή πτώση) της τιμής του χρυσού. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της χρήσης ΣΜΕ για επένδυση σε χρυσό είναι η τεράστια μόχλευση που μπορεί να υπάρξει. Με άλλα λόγια, μπορείτε κάποιος να έχει πολλά συμβόλαια για ένα σχετικά μικρό χρηματικό ποσό. Εάν τα συμβόλαια κινηθούν προς την κατεύθυνση στην οποία κάποιος έχει στοιχηματίσει, μπορείτε να κερδίσει πολλά χρήματα πολύ γρήγορα.

Κίνδυνοι: Η μόχλευση για τους επενδυτές έχει ιδιαίτερο ρίσκο. Εάν ο χρυσός κινηθεί εναντίον του στοιχήματος που έχετε βάλει, θα αναγκαστείτε να καταβάλετε σημαντικά χρηματικά επιπλέον ποσά (margin) για να διατηρήσετε το συμβόλαιο ή ο broker θα κλείσει τη θέση και θα εγγραφεί ζημιά. Έτσι, ενώ η αγορά futures σάς επιτρέπει να κερδίσετε πολλά χρήματα, μπορείτε να τα χάσετε εξίσου γρήγορα. Σε γενικές γραμμές, η αγορά ΣΜΕ απευθύνεται σε πεπειραμένους επενδυτές και θα χρειαστείτε έναν χρηματιστή που να δραστηριοποιείται στη διαπραγμάτευσή τους.

3) ETF: Εάν δεν θέλγεται κάποιος από την ταλαιπωρία της κατοχής φυσικού χρυσού ή το ρίσκο του γρήγορου ρυθμού και των απαιτήσεων περιθωρίου κέρδους (margin) της αγοράς συμβολαίων μελλοντικής εκπλήρωσης, τότε μια εξαιρετική εναλλακτική είναι να αγοράσει ένα διαπραγματεύσιμο αμοιβαίο κεφάλαιο (ETF) που παρακολουθεί το εμπόρευμα. Τρία από τα μεγαλύτερα ETF περιλαμβάνουν SPDR Gold Shares (GLD), iShares Gold Trust (IAU) και abrdn Physical Gold Shares ETF (SGOL). Ο στόχος των ETF είναι να αντιστοιχίσουν την απόδοση της τιμής του χρυσού μείον τον ετήσιο δείκτη εξόδων του ETF. Οι δείκτες εξόδων για τα παραπάνω κεφάλαια είναι μόνο 0,4 τοις εκατό, 0,25 τοις εκατό και 0,17 τοις εκατό, αντίστοιχα, τον Σεπτέμβριο του 2023. Το άλλο μεγάλο όφελος από την κατοχή ενός ETF έναντι χρυσού είναι ότι είναι πιο εύκολα ανταλλάξιμα με μετρητά στην τιμή της αγοράς. Μπορείτε να ανταλλάξετε το αμοιβαίο κεφάλαιο οποιαδήποτε ημέρα είναι ανοιχτή η αγορά για την τιμή spot, ακριβώς όπως η πώληση μιας μετοχής. Έτσι, τα «χρυσά» ETF είναι πιο ρευστοποιήσιμα από τον φυσικό χρυσό και οι συναλλαγές γίνονται άνετα ψηφιακά.

Κίνδυνοι: Τα ETF σάς δίνουν έκθεση στην τιμή του χρυσού, επομένως, εάν αυξηθεί ή πέσει, το αμοιβαίο κεφάλαιο θα πρέπει να έχει παρόμοια απόδοση, πάλι μείον το κόστος του ίδιου του αμοιβαίου κεφαλαίου. Όπως και οι μετοχές, ο χρυσός μπορεί να είναι ασταθής μερικές φορές, αλλά αυτά τα ETF επιτρέπουν να αποφύγει κάποιος τους μεγαλύτερους κινδύνους της ιδιοκτησίας του φυσικού εμπορεύματος: την προστασία του χρυσού και την ανάκτηση της πλήρους αγοραίας αξίας.

4) Δικαιώματα εξόρυξης: Ένας άλλος τρόπος για να επωφεληθεί κάποιος από την αύξηση των τιμών του χρυσού είναι η κατοχή μεριδίου τις επιχειρήσεις εξόρυξης που παράγουν χρυσό. Αυτή μπορεί να είναι η καλύτερη εναλλακτική λύση για τους επενδυτές, επειδή μπορούν να κερδίσουν με δύο τρόπους από τον χρυσό. Πρώτον, εάν η τιμή του χρυσού αυξάνεται, τα κέρδη του εξορύκττη αυξάνονται επίσης. Δεύτερον, η εταιρεία έχει τη δυνατότητα να αυξήσει το ρυθμό εξόρυξης με την πάροδο του χρόνου, παράγοντας διπλό κέρδος.

Κίνδυνοι: Η επένδυση σε δικαιώματα εξόρυξης απαιτεί καλή γνώση της επιχείρησης. Υπάρχει αριθμός εξαιρετικά ριψοκίνδυνων επενδύσεων σε εξορύξεις χρυσού οπότε θέλει προσοχή η επιλογή ενός αξιόπιστου παίκτη. Είναι ίσως καλύτερο να αποφύγει κάποιος τις μικρές επιχειρήσεις και αυτές που δεν έχουν ακόμη ορυχείο παραγωγής. Τέλος, όπως σε όλες τις περιπτώσεις με την κατοχή δικαιωμάτων, υπάρχει μεγάλη μεταβλητότητα.

5) ETF με δικαιώματα εξόρυξης: Αν δεν επιθυμεί κάποιος να επενδύσει σε μεμονωμένες εταιρείες χρυσού, τότε η αγορά ενός ETF θα μπορούσε να έχει νόημα. Τα ETF της εξόρυξης χρυσού θα σας προσφέρουν το πλεονέκτημα της τοποθέτησης στους μεγαλύτερους εξορύκτες χρυσού στην αγορά. Δεδομένου ότι αυτά τα funds είναι διαφοροποιημένα σε ολόκληρο τον τομέα, δεν θα εγγράψει κάποιος σημαντική ζημία από την υποαπόδοση οποιουδήποτε μεμονωμένου ανθρακωρύχου. Τα μεγαλύτερα funds σε αυτόν τον τομέα περιλαμβάνουν το Van Eck Gold Miners ETF (GDX), το Van Eck Junior Gold Miners ETF (GDXJ) και το iShares MSCI Global Gold Miners ETF (RING). Τα έξοδα για αυτά τα funds είναι 0,51 τοις εκατό και 0,39 τοις εκατό, αντίστοιχα, από τον Σεπτέμβριο του 2023. Συνδυάζουν τα πλεονεκτήματα της κατοχής των δικαιωμάτων σε μεμονωμένες εταιρείες εξόρυξης με την ασφάλεια της διαφοροποίησης του porfolio.

Κίνδυνοι: Ενώ το διαφοροποιημένο ETF σας προστατεύει από οποιαδήποτε εταιρεία παρουσιάζει προβλήματα δεν θα σας προστατεύσει από μία εξέλιξη που επηρεάζει ολόκληρο τον κλάδο, όπως οι σταθερές χαμηλές τιμές χρυσού. Θέλει προσοχή η επιλογή του Fund. Ορισμένα funds έχουν διαμορφώσει ένα σύνολο απο μεγάλους παραγωγούς, ενώ άλλα έχουν junior miners, τα οποία είναι πιο επικίνδυνα.

Γιατί αξίζει ο χρυσός

«Ο χρυσός έχει αποδεδειγμένο ιστορικό αποδόσεων, ρευστότητας και χαμηλών διακυμάνσεων, γεγονός που τον καθιστά έναν εξαιρετικά αποτελεσματικό παράγοντα διαφοροποίησης (σ.σ.: στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια)», λέει ο Juan Carlos Artigas, παγκόσμιος επικεφαλής του τμήματος ερευνών στο Παγκόσμιο Συμβούλιο Χρυσού. Αυτές οι ιδιότητες είναι ιδιαίτερα σημαντικές για τους επενδυτές:

Αποδόσεις: Ο χρυσός έχει ξεπεράσει τις αποδόσεις των μετοχών και των ομολόγων σε ορισμένες περιόδους, αν και αυτό δεν έχει καθολική ισχύ.

Ρευστότητα: Εάν αγοράζετε συγκεκριμένα είδη περιουσιακών στοιχείων που βασίζονται σε χρυσό, όπως τα ETF, μπορείτε εύκολα να τα μετατρέψετε σε μετρητά.

Μικρές διακυμάνσεις: Ο χρυσός συχνά έχει διαφορετική απόδοση από τις μετοχές και τα ομόλογα, που σημαίνει ότι όταν ανεβαίνουν, ο χρυσός μπορεί να πέσει ή το αντίστροφο. Έτσι, ο χρυσός μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως αντιστάθμιση. Επιπλέον, ο χρυσός προσφέρει άλλα πιθανά πλεονεκτήματα.

Διαφοροποίηση: Επειδή ο χρυσός γενικά δεν έχει υψηλή συσχέτιση με άλλα περιουσιακά στοιχεία, μπορεί να βοηθήσει στη διαφοροποίηση των χαρτοφυλακίων, πράγμα που σημαίνει ότι το συνολικό χαρτοφυλάκιο είναι λιγότερο ασταθές.

Αμυντικό asset: Οι επενδυτές συχνά υποχωρούν στον χρυσό όταν αντιλαμβάνονται απειλές για την οικονομία, καθιστώντας τον αμυντική επένδυση. Αυτά είναι μερικά από τα κύρια οφέλη του χρυσού, αλλά η επένδυση -όπως όλες οι επενδύσεις- δεν είναι χωρίς κινδύνους και μειονεκτήματα. Ενώ ο χρυσός αποδίδει καλά μερικές φορές, δεν είναι πάντα σαφές πότε καποιος να προχωήσει στη συγκεκριμένη επένδυση. Δεδομένου ότι ο χρυσός από μόνος του δεν παράγει ταμειακές ροές, είναι δύσκολο να προσδιοριστεί πότε είναι φθηνός. Αυτό δεν συμβαίνει με τις μετοχές, όπου υπάρχουν σαφέστερα μηνύματα με βάση τη κερδοφορία της εταιρείας. Επιπλέον, επειδή ο χρυσός δεν παράγει ταμειακές ροές, προκειμένου να αποκομίσουν κέρδη από τον χρυσό οι επενδυτές πρέπει να βασίζονται στο ότι κάποιος άλλος θα πληρώσει περισσότερα για το μέταλλο από ό,τι εκείνοι. Αντίθετα, οι ιδιοκτήτες μιας επιχείρησης –όπως ένας εξορύκτης χρυσού– μπορούν να επωφεληθούν όχι μόνο από την αύξηση της τιμής του χρυσού αλλά και από την αύξηση των κερδών της επιχείρησης.

Η επένδυση σε χρυσό δεν είναι για όλους, και ορισμένοι επενδυτές επιμένουν να βάζουν τα στοιχήματά τους σε επιχειρήσεις που έχουν ροή μετρητών αντί να βασίζονται σε κάποιον άλλον για να πληρώσει περισσότερα για το γυαλιστερό μέταλλο. Αυτός είναι ένας λόγος για τον οποίο οι θρυλικοί επενδυτές, όπως ο Γουόρεν Μπάφετ, προειδοποιούν να μην επενδύουν σε χρυσό και αντ’ αυτού υποστηρίζουν την αγορά μεριδίων σε επιχειρήσεις που έχουν υψηλη ροή ρευστότητας. Επιπλέον, χρειάζεται κάποιος να κατέχει assets που έχουν υψηλή ρευστότητα, ώστε αν χρειαστεί να μπορούν να μετατραπούν άμεσα σε χρήμα.

200 χρόνια χρυσού: Οι κυρίαρχες χώρες

Υπήρξαν φορές που η αξία εθνικών νομισμάτων εξαϋλώθηκε. Υπήρξαν φορές που η αξία χρηματοοικονομικών προϊόντων μηδενίστηκε. Διαχρονικά, ο χρυσός είναι το μοναδικό asset στον πλανήτη που κατάφερε να παραμείνει υπερπολύτιμο. Αν και η πρακτική της εξόρυξης χρυσού υπάρχει εδώ και χιλιάδες χρόνια, υπολογίζεται ότι περίπου το 86% του συνόλου του χρυσού από την επιφάνεια του εδάφους εξορύχθηκε τα τελευταία 200 χρόνια. Με τις σύγχρονες τεχνικές εξόρυξης που καθιστούν δυνατή την παραγωγή μεγάλης κλίμακας, η παγκόσμια παραγωγή χρυσού έχει αυξηθεί εκθετικά από το 1800. Η εξόρυξη χρυσού από το 1820 έως σήμερα έχει εξελιχθεί και γίνεται ολοένα και σε περισσότερες χώρες με την πάροδο του χρόνου. Αυτή τη στιγμή, σημαντική ποσότητα χρυσού εξορύσσεται σε περισσότερες από 40 χώρες.

Ο πιο γνωστός «πυρετός» χρυσού στη σύγχρονη ιστορία σημειώθηκε στην Καλιφόρνια το 1848, όταν ο Τζέιμς Μάρσαλ ανακάλυψε χρυσό στην κοιλάδα του Σακραμέντο. Καθώς εξαπλώθηκε η είδηση, χιλιάδες μετανάστες συνέρρευσαν στην Καλιφόρνια αναζητώντας χρυσό και μέχρι το 1855, οι ανθρακωρύχοι είχαν εξαγάγει χρυσό αξίας περίπου 2 δισ. δολαρίων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Αυστραλία και η Ρωσία ήταν οι τρεις μεγαλύτεροι παραγωγοί χρυσού μέχρι τη δεκαετία του 1890. Στη συνέχεια, η Νότια Αφρική πήρε το τιμόνι χάρη στη μαζική ανακάλυψη στη Witwatersrand, που θεωρείται σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα χρυσού στον κόσμο. Η ετήσια παραγωγή χρυσού της Νότιας Αφρικής κορυφώθηκε το 1970 στους 1.002 τόνους -μακράν η μεγαλύτερη ποσότητα χρυσού που έχει παραχθεί από οποιαδήποτε χώρα σε έναν χρόνο. Με την αύξηση της τιμής του χρυσού από τη δεκαετία του 1980, η παγκόσμια παραγωγή έχει γίνει ολοένα και πιο διαδεδομένη. Το 2007 η Κίνα έγινε η μεγαλύτερη παραγωγός χώρα χρυσού στον κόσμο.

Περίπου το 31% της παγκόσμιας παραγωγής χρυσού το 2022 προερχόταν από τρεις χώρες: την Κίνα, τη Ρωσία και την Αυστραλία, με την καθεμία να παράγει πάνω από 300 τόνους του πολύτιμου μετάλλου. Οι χώρες της Βόρειας Αμερικής, ο Καναδάς, οι ΗΠΑ και το Μεξικό συμπληρώνουν τους έξι κορυφαίους παραγωγούς χρυσού, αποτελώντας συλλογικά το 16% του παγκόσμιου συνόλου. Μόνο η πολιτεία της Νεβάδα αντιπροσώπευε το 72% της παραγωγής των ΗΠΑ, φιλοξενώντας το μεγαλύτερο συγκρότημα εξόρυξης χρυσού στον κόσμο (συμπεριλαμβανομένων έξι ορυχείων) που ανήκει στη Nevada Gold Mines.

Εν τω μεταξύ, η Νότια Αφρική παρήγαγε 110 τόνους χρυσού το 2022, μειωμένη κατά 74% σε σχέση με την παραγωγή της των 430 τόνων το 2000. Αυτή η μακροπρόθεσμη πτώση είναι αποτέλεσμα του κλεισίματος ορυχείων και των βιομηχανικών συγκρούσεων. Σύμφωνα με το World Gold Council, η παραγωγή εξορυσσόμενου χρυσού αναμένεται να αυξηθεί το 2023 και θα μπορούσε να ξεπεράσει το ρεκόρ που σημειώθηκε το 2018 (3.300 τόνοι), με ώθηση από την επέκταση των υφιστάμενων έργων στη Βόρεια Αμερική.