Διχασμένες αναφορικά με το εύρος και την ισχύ των κυρώσεων που θα μπορούσαν να επιβάλουν στη Ρωσία έπειτα από την στρατιωτική εισβολή στην Ουκρανία, οι χώρες της Δύσης εξακολουθούν – προς το παρόν – να διαφωνούν για το εάν θα έπρεπε ή όχι να αποκλειστούν οι ρωσικές τράπεζες από το σύστημα SWIFT. Τι είναι όμως αυτό και γιατί υπάρχουν διαφωνίες;

Το SWIFT (ακρωνύμιο του Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication) είναι ένα σύστημα ανταλλαγής μηνυμάτων μεταξύ των τραπεζών παγκοσμίως. Ένα διατραπεζικό σύστημα μέσω των οποίων τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καταγράφουν-ενημερώνουν-διεκπεραιώνουν διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές.

Περίπου έντεκα χιλιάδες τράπεζες ανήκουν στην αυτήν την «κοινότητα».

Τι είναι το SWIFT

Όχι, το SWIFT δεν είναι αμερικανικό αλλά – υπό μια έννοια – ευρωπαϊκό. Ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970. Έχει την έδρα του στο Βέλγιο και υπόκειται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Ιδιοκτήτες-μέτοχοί του είναι τα ίδια τα μέλη του, ενώ το ίδιο ως σύστημα παραμένει θεωρητικώς ουδέτερο και ανεπηρέαστο από τις όποιες διαφορές ίσως υπάρξουν μεταξύ των μελών του.

Ενδεικτικά, το 2020 περίπου 38 εκατομμύρια συναλλαγές πραγματοποιούνταν καθημερινά παγκοσμίως μέσω της εν λόγω πλατφόρμας.

Έχει στο παρελθόν αποκλειστεί ποτέ κάποια χώρα από αυτό το σύστημα; Ναι, το Ιράν το 2018. Οι Αμερικανοί είχαν ζητήσει να αποκοπεί και η Ρωσία το 2014 (Κριμαία) αλλά το αίτημά τους δεν είχε γίνει δεκτό.

Η διατραπεζική «κοινότητα» του SWIFT έχει μεταξύ άλλων και 291 μέλη προερχόμενα από τη Ρωσία, το οποία όμως διακινούν μεγάλο πλήθος μηνυμάτων μέσω του εν λόγω συστήματος.

Εάν αποκλειστούν-αποκοπούν η Ρωσία και οι ρωσικές τράπεζες από αυτό το σύστημα, αυτό δεν σημαίνει ότι θα σταματήσουν να γίνονται διασυνοριακές χρηματοοικονομικές συναλλαγές. Αυτό θα συμβεί σε μια τέτοια περίπτωση είναι ότι η σχετική διαδικασία θα γίνει πολύ πιο δύσκολη και περίπλοκη, χρονοβόρα και πολυδάπανη.

Υπάρχουν εναλλακτικά συστήματα που να κάνουν την ίδια «δουλειά»; Ναι, αλλά όχι τόσο ευρείας «παγκόσμιας» χρήσης.

Χώρες όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο παρουσιάζονται τώρα έτοιμες να εκδιώξουν τη Ρωσία από το SWIFT.

SWIFT και ρωσικό φυσικό αέριο

Χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Αυστρία και η Ολλανδία, από την άλλη πλευρά, παρουσιάζονται να έχουν ενστάσεις και να διστάζουν. Ενδεχομένως, μεταξύ άλλων, επειδή χρησιμοποιούν το SWIFT για να αγοράζουν ρωσικό φυσικό αέριο.

Όσοι ανθίστανται χρησιμοποιούν, ωστόσο, και άλλα επιχειρήματα: Λένε για παράδειγμα ότι το «όπλο» της αποκοπής της Ρωσίας από το SWIFT θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί σε μεταγενέστερη φάση, ή ότι εκείνο δεν αξίζει να χρησιμοποιηθεί επειδή πρακτικά δεν θα είχε μεγάλο κόστος για τη ρωσική πλευρά.