«Η ελληνική οικονομία παραμένει σε τροχιά ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης και παρά τις νέες σημαντικές αβεβαιότητες και τους κινδύνους που δημιουργούν τα πρόσφατα γεγονότα δεν θα υπάρξουν, σε βραχυχρόνιο ορίζοντα, σημαντικές αποκλίσεις από τη δυναμική, που αντανακλάται στα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου του έτους».
Αυτό αναφέρει το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών (ΚΕΠΕ) δημοσιοποιώντας τις «προβλέψεις του υποδείγματος παραγόντων για τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας». Σύμφωνα με το ΚΕΠΕ, στην παρούσα συγκυρία η Ελλάδα έχει έρθει αντιμέτωπη με ακραία φυσικά φαινόμενα, τα οποία λόγω της πρωτοφανούς έκτασής τους θα έχουν και σημαντικές οικονομικές επιπτώσεις. Ο βαθμός και ο χρονικός ορίζοντας στον οποίο οι καταστροφές, και ιδιαίτερα οι πλημμύρες στη Θεσσαλία, θα επηρεάσουν την εξέλιξη του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας δεν είναι αυτή τη στιγμή δυνατόν να εκτιμηθούν.
Από τη μία πλευρά, δεν γνωρίζουμε το αρχικό οικονομικό αποτύπωμα των καταστροφών, και τον χρόνο που θα απαιτηθεί για την επαναφορά της κανονικότητας και των παραγωγικών δραστηριοτήτων στις περιοχές που έχουν πληγεί. Από την άλλη, για την ενίσχυση των πληγέντων και την αποκατάσταση των ζημιών έχουν κινητοποιηθεί πολλαπλοί εγχώριοι μηχανισμοί αποκατάστασης, στήριξης και αλληλεγγύης, και παράλληλα για τους ίδιους σκοπούς πρόκειται να διατεθούν σημαντικοί οικονομικοί πόροι από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Εν αναμονή συγκεκριμένων στοιχείων σε σχέση με τις ανωτέρω παραμέτρους, η όποια εκτίμηση σε σχέση με τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας για το υπόλοιπο του τρέχοντος έτους μπορεί να βασιστεί μόνον στα οικονομικά δεδομένα που είναι επί του παρόντος διαθέσιμα και αφορούν την περίοδο πριν την εκδήλωση των καταστροφικών φαινομένων. Σύμφωνα με τα δεδομένα αυτά, η ελληνική οικονομία παραμένει σε τροχιά ικανοποιητικών ρυθμών ανάπτυξης, με το ΑΕΠ της χώρας στο πρώτο εξάμηνο του έτους να έχει σημειώσει αύξηση κατά 2,4% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2022.
Η σταθερή αυτή πορεία, σε συνδυασμό με τις θετικές ενδείξεις για την εξέλιξη βασικών κλάδων και πρόδρομων δεικτών, ευνοούν την εκτίμηση ότι, παρά τις νέες σημαντικές αβεβαιότητες και τους κινδύνους που δημιουργούν τα πρόσφατα γεγονότα, δεν θα υπάρξουν σε βραχυχρόνιο ορίζοντα σημαντικές αποκλίσεις από τη δυναμική που αντανακλάται στα στοιχεία του πρώτου εξαμήνου. Σύμφωνα με την εκτίμηση του ΚΕΠΕ, ο μέσος ετήσιος ρυθμός μεταβολής του πραγματικού ΑΕΠ για το 2023 προβλέπεται στο 2,4%.
Η εκτίμηση αυτή συνιστά μία μικρή προς τα πάνω αναθεώρηση της αντίστοιχης προηγούμενης πρόβλεψης του ΚΕΠΕ (2,2%), και αντανακλά την καλύτερη της αναμενόμενης αύξηση του ΑΕΠ στο δεύτερο τρίμηνο (2,7% έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022). Για το δεύτερο εξάμηνο του 2023, η πρόβλεψη παραμένει κατά μέσο όρο αρκετά κοντά σε εκείνη της προηγούμενης περιόδου αναφοράς και συγκεκριμένα διαμορφώνεται στο 2,4% (από 2,5%) συνολικά για το εξάμηνο έναντι της αντίστοιχης περιόδου του 2022, και στο 3,1% και 1,6% για το τρίτο και το τέταρτο τρίμηνο του έτους, αντίστοιχα.
Οι τάσεις αυτές αποτυπώνουν τη θετική πορεία που ακολούθησαν κατά την πιο πρόσφατη περίοδο αναφοράς τα περισσότερα από τα οικονομικά μεγέθη που ενσωματώνονται στην πρόβλεψη. Πιο συγκεκριμένα, για το δεύτερο τρίμηνο του 2023 οι παρατηρήσεις σε μη εποχικά και ημερολογιακά διορθωμένη βάση, έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2022, αντανακλούν περαιτέρω αξιοσημείωτη αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων παγίου κεφαλαίου, τροφοδοτούμενη κυρίως από τη μεγάλη άνοδο της επενδυτικής δαπάνης για κατοικίες και άλλες κατασκευές. Στον εξωτερικό τομέα, συνεχίστηκε η άνοδος των εξαγωγών υπηρεσιών, λόγω της σημαντικής αύξησης των εισπράξεων από τον τουρισμό, ενώ αντίθετα εμφανείς ήταν οι πιέσεις που δέχθηκαν οι εξαγωγές αγαθών, λόγω της εξασθένησης του οικονομικού περιβάλλοντος στην Ευρώπη, Στον τομέα της βιομηχανίας, ο γενικός δείκτης βιομηχανικής παραγωγής παρουσίασε άνοδο, αντανακλώντας μία σημαντική ενίσχυση των υποδεικτών στις κατηγορίες των κεφαλαιουχικών και καταναλωτικών αγαθών, ενώ παράλληλα, στις ίδιες κατηγορίες βιομηχανικών προϊόντων, αύξηση σημείωσε και ο δείκτης κύκλου εργασιών. Επιπλέον, στον τομέα των κατασκευών, ανοδική πορεία κατέγραψαν τόσο ο γενικός δείκτης παραγωγής στις κατασκευές όσο και οι δύο σχετικοί υποδείκτες που αναφέρονται στην παραγωγή οικοδομικών έργων (κτηρίων) και την παραγωγή έργων πολιτικού μηχανικού.
Αγορά εργασίας, πληθωρισμός, και προσδοκίες
Σχετικά με την πορεία της εγχώριας αγοράς εργασίας, στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 παρατηρήθηκε περαιτέρω βελτίωση των συνθηκών, με αύξηση του αριθμού των απασχολουμένων και αντίστοιχη μείωση του αριθμού των ανέργων. Αναφορικά με τα δεδομένα του δεύτερου τριμήνου του 2023 για τις τιμές, οι εξελίξεις ήταν ενδεικτικές μίας περαιτέρω μείωσης του ενεργειακού κόστους, καθώς ο πετρελαϊκός δείκτης Brent εμφάνισε υποχώρηση σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο τρίμηνο, ενώ πτωτικά εξακολούθησε να κινείται και ο ευρωπαϊκά εναρμονισμένος δείκτης τιμών ενέργειας για την Ελλάδα. Παράλληλα, συνεχίστηκε η σταδιακή αποκλιμάκωση των πληθωριστικών πιέσεων, η οποία αφορούσε, όμως, μέρος και όχι το σύνολο των βασικών κατηγοριών του δείκτη τιμών καταναλωτή. Συγκεκριμένα, πτώση τιμών ή επιβράδυνση του ρυθμού αύξησής τους παρατηρήθηκε σε ορισμένες κατηγορίες, όπως αυτές που επηρεάζονται σημαντικά από τις τιμές της ενέργειας (στέγαση, μεταφορές), ενώ υψηλές πληθωριστικές πιέσεις εξακολούθησαν να καταγράφονται σε βασικά καταναλωτικά αγαθά και υπηρεσίες, όπως τα τρόφιμα και ποτά, η ένδυση και υπόδηση, τα διαρκή αγαθά-είδη νοικοκυριού και υπηρεσίες και οι υπηρεσίες υγείας.
Οι παραπάνω εξελίξεις φαίνεται να είχαν συνολικά ως αποτέλεσμα μία περαιτέρω μικρή υποχώρηση της αβεβαιότητας στην Ελλάδα, καθώς τόσο η απόδοση του δεκαετούς ελληνικού ομολόγου, όσο και το σχετικό περιθώριο (spread) έναντι του αντίστοιχου γερμανικού ομολόγου, σημείωσαν πτώση στο δεύτερο τρίμηνο του 2023 συγκριτικά με το πρώτο τρίμηνο του έτους. Αναφορικά με τους δείκτες που αντανακλούν τις προσδοκίες και εκτιμήσεις των συμμετεχόντων στην οικονομική δραστηριότητα για την πορεία της οικονομίας, οι εξελίξεις κατά το δεύτερο τρίμηνο του 2023 σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του έτους ήταν ενδεικτικές βελτίωσης του οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα, εξασθένησης του οικονομικού κλίματος στην Ευρώπη, και ενίσχυσης των επιχειρηματικών προσδοκιών στην Ελλάδα στους τομείς του λιανικού εμπορίου και των κατασκευών.
Παρά τις προαναφερόμενες -ως επί το πλείστον- θετικές εξελίξεις σε βασικά μεγέθη και δείκτες, οι κίνδυνοι που επηρεάζουν τις προοπτικές ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας είναι την παρούσα συγκυρία σημαντικοί, όχι μόνον εξαιτίας των πρόσφατων φυσικών καταστροφών στη χώρα, αλλά και λόγω άλλων παραγόντων που σχετίζονται με τις ασθενείς επιδόσεις της ευρωπαϊκής οικονομίας, τη διατήρηση των πληθωριστικών πιέσεων διεθνώς, τις επιπτώσεις των αυξημένων επιτοκίων και την αβεβαιότητα σχετικά με τις εξελίξεις στις αγορές ενέργειας και τροφίμων.
Με βάση ορισμένες πολύ πρόσφατες ενδείξεις, οι φυσικές καταστροφές ήδη επιφέρουν αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, ενώ παράλληλα ανοδικά κινείται και η διεθνής τιμή του πετρελαίου, με ό,τι οι εξελίξεις αυτές μπορεί να συνεπάγονται για την αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών και, επομένως, για την ιδιωτική κατανάλωση. Από την άλλη πλευρά, αρκετοί είναι και οι παράγοντες που μπορούν να συμβάλλουν στη βελτίωση των προοπτικών για το ΑΕΠ της Ελλάδας, όπως οι συνεχιζόμενες θετικές εξελίξεις στον τουριστικό τομέα, η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και του ΕΣΠΑ για την ενδυνάμωση των παραγωγικών επενδύσεων, η ενίσχυση της ανθεκτικότητας της οικονομίας μέσα από την εκπλήρωση των δημοσιονομικών στόχων και η ανάκτηση επενδυτικής βαθμίδας για τα ελληνικά κρατικά ομόλογα.
