CBDC: Το τραπεζικό «Κόλπο Γκρόσο» στο ψηφιακό χρήμα – Ευλογία ή Δούρειος Ίππος; Το “κρυπτο” ευρώ/δολάριο πρόκειται να αλλάξει ριζικά και αμετάκλητα τις ζωές μας, θα μας λύσει τα χέρια… ή μήπως θα μας δέσει χειροπόδαρα; Τα μετρητά πεθαίνουν, αλλά μαζί τους μία ανεκτίμητη ελευθερία…
Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης
Το 2020 θα μείνει στην ιστορία ως το έτος που άλλαξε για πάντα τις ζωές μας. Το γιατί δε χρειάζεται να το αναλύσουμε. Κοιμόμαστε και ξυπνάμε με τη λέξη «κορωνοϊός» στο υποσυνείδητό μας.
Το «για πάντα» επίσης δε χρειάζεται περαιτέρω ανάλυση. Στην αρχή είπαν «δύο εβδομάδες και επιστρέφουμε στην κανονικότητα». Οι δύο εβδομάδες έγιναν δύο χρόνια, και πλέον αρχίζει να γίνεται ξεκάθαρο και στον πιο αισιόδοξο πως δεν υπάρχει κανονικότητα για να επιστρέψουμε, διότι βρισκόμαστε ήδη στην κανονικότητα. Την καινούργια.
Ό,τι κι αν γίνει στο θέμα της πανδημίας, ακόμη κι αν αύριο εξαφανιζόταν δια μαγείας ή μέσα από τη συλλογική ανοσία ο κορωνοϊός, οι ζωές μας καλώς ή κακώς δε θα είναι ποτέ ξανά οι ίδιες, και μέσα πια το γνωρίζουμε. Άλλαξαν πολλά στο παγκόσμιο κοινωνικοοικονομικό και γεωπολιτικό σκηνικό, άλλα προς το καλύτερο, άλλα προς το χειρότερο – επιταχύνθηκαν καταστάσεις που (μάλλον) έτσι κι αλλιώς θα έρχονταν κάποια στιγμή – η πανδημία υπήρξε απλώς ο καταλύτης.
Σταδιακά αλλάζουν οι ισορροπίες, οι νόρμες και οι συνήθειές μας από το πως καταναλώνουμε και εργαζόμαστε μέχρι το πώς αγκαλιαζόμαστε. Ο πληθωρισμός ως υποπροϊόν της πανδημίας (αν και στην πραγματικότητα έχει «ζυμωθεί» πολλά χρόνια πριν), η εφοδιαστική, διατροφική και ενεργειακή κρίση που ξεκινάμε να βιώνουμε θα αλλάξει για πάντα τον τρόπο ζωής αυτής της γενιάς.
Το μεγαλύτερο οικονομικό γεγονός του αιώνα μας
Θα μπορούσαμε να μιλήσουμε αμέτρητες ώρες για όλες τις νέες «κανονικότητες» που ενσωματώνονται στο όνομα της πανδημίας (και όχι μόνο). Θα επιλέξουμε να μιλήσουμε για αυτήν τη μία για την οποία δε μιλά (σχεδόν) κανένας. Για το ψηφιακό χρήμα, και συγκεκριμένα τα CBDC. Διότι μπορεί για το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη το 2020 να ήταν η χρονιά της πανδημίας, ωστόσο για τον… πειραγμένο γράφοντα ήταν ξεκάθαρα η χρονιά του ψηφιακού χρήματος.
Τόσο πιο μεγάλο είναι αυτό το γεγονός στα δικά μου βιβλία… Και σύντομα θα καταλάβουν κι άλλοι το γιατί. Διότι η πανδημία κάποτε θα τελειώσει (ελπίζω), η επέλαση του ψηφιακού χρήματος όμως μόλις ξεκινά, θα είναι μόνιμη, σαρωτική και πιο ανατρεπτική από οτιδήποτε άλλο στη ζωή μας μετά το Ίντερνετ.
Στο δικό μου μυαλό οι συμπαντικές (αλλά πέρα για πέρα γήινες) δυνάμεις που διέπουν την παγκόσμια οικονομία/κοινωνία -το «αόρατο χέρι της αγοράς» αν θέλετε- είναι σαν ένα χέρι ταχυδακτυλουργού. Οι περίτεχνες (και καλά δουλεμένες) κινήσεις του μας αποσπούν την προσοχή, κι εμείς χαζεύοντας το, σχεδόν υπνωτισμένοι, έχουμε την εντύπωση πως παρακολουθούμε το κόλπο. Κάποιοι μάλιστα δήθεν υποψιασμένοι προσπαθούν και να το αποκρυπτογραφήσουν. Ο μάγος μας δίνει τη ψευδαίσθηση του ελέγχου, πως γνωρίζουμε τι συμβαίνει (μια εξήγηση που τόσο την έχουμε ανάγκη), πως σχεδόν συμμετέχουμε στο κόλπο, πως είμαστε «όλοι μαζί σε αυτό» (σας θυμίζει κάτι;)
Στην πραγματικότητα το αληθινό κόλπο συμβαίνει κάπου αλλού, ίσως με το άλλο του χέρι, ίσως και χωρίς χέρια (αναλόγως τον μάγο).
Από τα τόσα κόλπα που τα τελευταία δύο χρόνια «εμφάνισαν και εξαφάνισαν» καταστάσεις και νόρμες στη ζωή μας, το μεγαλύτερο κατά την άποψη του γράφοντα, το «κόλπο γκρόσο», είναι αυτό που σκοπίμως παραβλέπεται και περισσότερο, τόσο από τους «μάγους», όσο και από τα μίντια και τους πολίτες-θεατές.
Η 4η βιομηχανική επανάσταση
Το ψηφιακό χρήμα πρόκειται να φέρει μια ανατροπή τόσο κολοσσιαία στις ζωές μας, που η πανδημία με τις μάσκες κι όλα τα μέτρα της θα φαντάζει βόλτα στο πάρκο. Μια αλλαγή εφάμιλλη της 3ης βιομηχανικής επανάστασης – και γι’ αυτό άλλωστε μαζί με την Α.Ι. (Τεχνητή Νοημοσύνη) και την αυτοματοποίηση στην παραγωγή χαρακτηρίζονται δικαίως ως η 4η βιομηχανική επανάσταση. Το πώς θα συνδέονται βέβαια τα ρομπότ με το ψηφιακό χρήμα είναι μια άλλη συζήτηση για μελλοντικό αφιέρωμα.
Στο σημείο αυτό πολλοί θα σκέφονται «σιγά το πράγμα, ήδη η πλειοψηφία των συναλλαγών είναι ψηφιακές». Οι συναλλαγές είναι ψηφιακές, το χρήμα όμως όχι. Κι αυτό έχει τεράστια διαφορά. Οι πιστωτικές κάρτες είναι πλαστικό, και όχι ψηφιακό χρήμα. Τα ποσά που ανταλλάζουμε μέσω e-banking μπορεί να είναι νουμεράκια στις οθόνες των τραπεζών – νουμεράκια μάλιστα που «τυπώνουν» ανεξέλεγκτα μέσω του λεγόμενου fractional reserve banking – στην ουσία όμως αποτελούν το παραδοσιακό χρήμα που όλοι γνωρίζουμε (και ακόμη πιάνουμε στα χέρια μας), σε ψηφιακή απλώς μορφή.
Το αμιγώς ψηφιακό χρήμα είναι κάτι το διαφορετικό. Είναι από τη «γέννησή» του ψηφιακό. Είναι πιο «αγνό» υπό αυτήν την έννοια. Στην πραγματικότητα βέβαια είναι ένας… διάολος μεταμορφωμένος, πάντα κατά την άποψη του γράφοντα. Κι αυτό διότι τίποτε δε συγκρίνεται με την ελευθερία που χαρίζουν τα μετρητά. Ακόμη και η ίδια η ΕΚΤ το παραδέχεται αυτό, σε μια πρόσφατη έκθεση της για τη μετάβαση στη ψηφιακή εποχή.
Μια ελευθερία που θα χαθεί για πάντα, αρχής γενομένης από το 2020, με το 2022 να αναμένεται το έτος-κλειδί όπου θα ξεκινήσει και επίσημα το λανσάρισμα των CBDC (Central Bank Digital Currency), των ψηφιακών νομισμάτων κεντρικών τραπεζών. Διότι όταν μιλάμε για ψηφιακό χρήμα, φυσικά και δεν αναφερόμαστε μόνο στα κρυπτονομίσματα όπως το Bitcoin, όπως ίσως να σκέφτονται αρκετοί αναγνώστες μέχρι εδώ.
Το Bitcoin έδειξε το δρόμο
Στην πραγματικότητα, το Bitcoin, που πριν από μερικά χρόνια ελάχιστοι γνώριζαν και στις μέρες μας συζητείται παντού (ελάχιστοι ωστόσο εξακολοθούν να το κατανοούν), θα καταλαμβάνει μόλις ένα μικρό μερίδιο της πίτας του ψηφιακού χρήματος, όταν ξεκαθαρίσει το τοπίο και γίνει το Μεγάλο Ξεσκαρτάρισμα στα crypto, όπως το αποκαλούμε κάποιοι.
Το γιατί το Bitcoin σα νόμισμα δεν έχει μέλλον (μακροπρόθεσμα μιλώντας πάντα και όχι για τα επόμενα δύο χρόνια όπου ενδεχομένως να δει εξωφρενικά ρεκόρ) το έχουμε αναλύσει πολλάκις. Σε βάθος χρόνου ρεαλιστικά δεν έχει θέση στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα, παρά μόνο ως κερδοσκοπικό asset, του οποίου ωστόσο η ελκυστικότητα νομοτελειακά θα φθίνει με τα χρόνια. Τα CBDC από την άλλη, τα «τραπεζικά κρύπτο» ας πούμε, είναι το μέλλον του χρηματοπιστωτικού συστήματος, και ήδη λανσάρονται από όλες τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη.
Όσο για τα υπόλοιπα κρύπτο γενικότερα (υπάρχοντα και όσα δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί) σαφέστατα θα έχουν θέση στο οικονομικό σύστημα, αν και εφόσον επιλύουν ρεαλιστικά προβλήματα, το λεγόμενο use case. Αν δηλαδή βελτιστοποιούν το υπάρχον σύστημα, ή αν είναι αρκετά ικανά να το παρακάμπτουν…
Διότι δυστυχώς ή ευτυχώς, έτσι όπως δείχνουν τα πράγματα τουλάχιστον, τα κρυπτονομίσματα θα αναλάβουν ένα συμπληρωματικό ρόλο στη μετα-κόβιντ οικονομία. Ίσως τον ρόλο των «μετρητών», πολύ χονδρικά. Στην πραγματικότητα τα κρυπτονομίσματα (και γενικότερα το blockchain) έχουν αναρίθμητες εφαρμογές, και μια λύση για κάθε πρόβλημα.
Δύο είδη crypto θα επιβιώσουν
Υπάρχουν χιλιάδες κρυπτονομίσματα εκεί έξω, τα περισσότερα εκ των οποίων είναι απάτες, φούσκες, αρπαχτές, ή απλώς «δε χωράνε» σε αυτόν τον κόσμο. Γι’ αυτό και λίγα θα επιβιώσουν όταν γίνει το ξεσκαρτάρισμα (η επόμενη bear market θα φροντίσει γι’ αυτό σημαντικά). Αρκετά όμως είναι πολύ υποσχόμενα, με εφαρμογές πέραν της παραδοσιακής έννοιας των συναλλαγών που όλοι έχουμε στο μυαλό μας.
Ωστόσο όταν μιλάμε για χρήμα, στο φινάλε εννοούμε αυτές τις συναλλαγές. Κι αυτές άλλωστε αποτελούν τη μερίδα του λέοντος σε αυτήν την αγορά, επομένως όταν μιλάμε για ψηφιακό χρήμα και κρυπτονομίσματα, εννοούμε εκείνα που θα βελτιστοποιήσουν τις συναλλαγές. Ειδάλλως τι νόημα θα είχε η μετάβαση στη ψηφιακή εποχή; Μια χαρά δεν ήμαστε με τα μετρητά…;
Στη νέα αυτή ψηφιακή οικονομία που διαμορφώνεται λοιπόν, δύο είδη κρυπτονομισμάτων θα κυριαρχήσουν, κατά την άποψη πάντα του γράφοντα…
Α) αυτά που «ταιριάζουν» στο σύστημα, μπορούν να το εξελίξουν και άρα να ενσωματωθούν σε αυτό.
Και Β) αυτά που μπορούν να το παρακάμψουν. Διότι πάντα το μαύρο χρήμα θα βρίσκει διέξοδο.
Ακόμη και σε έναν οργουελικό κόσμο όπου όλα παρακολουθούνται, και οι ψηφιακές μας συναλλαγές (θα) είναι σε ανοιχτή γραμμή επικοινωνίας με… την εφορία, ακόμη και σε αυτόν τον κόσμο η παραοικονομία θα ανθίζει. Διότι είναι αδελφάκι της οικονομίας και… «το ‘να χέρι βίβει τ’ άλλο και τα δυο το πρόσωπο».
Κρυπτονομίσματα με «έξτρα» λωρίδες ιδιωτικότητας και ανωνυμίας, όπως τα «κακά παιδιά» Monero και Dash για παράδειγμα κάνουν καλά αυτή τη δουλειά, και θα βρουν μια θέση στον (θαυμαστό) αυτό νέο κόσμο. Τουλάχιστον μέχρι να βρεθεί κάποιος ικανότερος για τη δουλειά. Από την άλλη το «φιλοτραπεζικό» XRP για παράδειγμα είναι το «καλό παιδί» που προσφέρει ασύγκριτη διαφάνεια, ταχύτητα και αποδοτικότητα στις διασυνοριακές συναλλαγές, ένα τεράστιο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομίας και ένα «αγκάθι» μέχρι τώρα στο τραπεζικό σύστημα. Προσφέρει μια ρεαλιστική λύση στο υπάρχον σύστημα και άρα διεκδικεί μια θέση σε αυτό.
Το Bitcoin ωστόσο… δεν κολλάει πουθενά. Είναι ήδη ξεπερασμένο, και δεν κάνει καλά καμία από τις δύο δουλειές. Γι’ αυτό και δεν έχει θέση στο σύστημα, το οποίο θα το «αποβάλλει» σαν ξένο σώμα, όταν έρθει η ώρα. Προς το παρόν το ίδιο το σύστημα το χρειάζεται και το «συντηρεί», διότι λειτουργεί ως η τέλεια βαλβίδα αποσυμπίεσης της υπέρμετρης μετα-κόβιντ ρευστότητας της Wall Street και λοιπών «φαλαινών», αλλά και αυτό είναι μια άλλη ιστορία…
Crypto και CBDC – Αδέλφια, όπως Κάιν και Άβελ…
Σε αυτό το σύστημα δεν υπάρχουν θέσεις για μέτριους. Όποιος δεν κάνει, αποκόπτεται. Αν είσαι βέβαια πραγματικά σπουδαίος ανατρέπεις το ίδιο το σύστημα, και ξαναγράφεις τους κανόνες όπως εσύ θες. Όμως το Bitcoin δεν το έκανε αυτό. Όχι όπως θα ήλπιζαν τουλάχιστον οι πρώιμοι cypherpunks που οραματίζονταν πτώση του τραπεζικού συστήματος.
Αντί αυτού «κοιμήθηκαν» με τον εχθρό σε μια απέλπιδα προσπάθεια κατάκτησης κάποιου μεριδίου από την πίτα. Το βάφτισαν «μέρος του σχεδίου», Δούρειο Ίππο, ότι τα κάστρα πέφτουν από μέσα. Στην πραγματικότητα όμως το σύστημα έκανε αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα. Τύλιξε και κατάπιε τον «εισβολέα» σαν μακροφάγο Τ- λεμφοκύτταρο που επιτίθεται σε έναν ιό. Το Bitcoin έφερε επανάσταση και ανατροπή, αλλά όχι όπως θα τη φαντάζονταν κάποιοι. Έθεσε τις βάσεις για το ψηφιακό χρήμα, και έστρωσε το δρόμο ώστε τα «παιδιά» του να συνεχίσουν το έργο του.
Άθελά του όμως άνοιξε την πόρτα και στον «εχθρό» θα πει κανείς, τα τραπεζικά crypto. Ακόμη κάποιος θα πει πως το ίδιο το σύστημα έθρεψε το Bitcoin, προκειμένου να εισάγει ως άλλο Δούρειο Ίππο την έννοια του ψηφιακού χρήματος στις μάζες, ώστε μετά να τις «ταϊσει» με αυτό που σκόπευε εξ αρχής, το CBDC. Διότι στην Αξία μπορεί να είμαστε ρεαλιστές, αλλά είμαστε και ρομαντικοί… Και ως ρομαντικοί κρυπτό-φιλοι δε θα μπορούσαμε παρά να βλέπουμε το CBDC ως «εχθρό».
Διότι τα CBDC αντιπροσωπεύουν ό,τι κακό και διεφθαρμένο πάει λάθος με αυτό το σύστημα, ό,τι υποτίθεται θέλουν να διορθώσουν τα crypto. Τα CBDC εκ φύσεως προωθούν τον έλεγχο, τον περιορισμό, ενώ τα κρυπτονομίσματα πρεσβεύουν την ελευθερία του ατόμου. Τα μεν κρύπτο πρεσβεύουν την αποκέντρωση, το decentralized finance, τα δε CBDC… το λέει το όνομα τους. «Central».
Ωστόσο έτσι είναι ο κόσμος, και καλώς ή κακώς, τα CBDC είναι ένα τρένο που έχει ήδη μπει στις ράγες. Κι όταν όλες οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες του πλανήτη ολοκληρώσουν τη «μεταμόρφωση» των εκάστοτε ευρώ/δολαρίων ή οτιδήποτε στην αντίστοιχη ψηφιακή μορφή τους, τότε η πίτα θα έχει ήδη μοιραστέι. Και τη μερίδα του λέοντος των συναλλαγών θα την αναλάβουν αυτά. Και ό,τι μείνει, ένα 10% (;) θα πάει στα κρύπτο. Όχι ότι αυτό θα είναι λίγο βέβαια, κάθε άλλο. Με ό,τι αυτό θα συνεπάγεται εννοείται κι από επενδυτικής άποψης για τους έχοντες κρυπτονομισμάτων…
ΕΚΤ: Το CBDC είναι η «άγκυρα» στη ψηφιακή εποχή
Την περασμένη εβδομάδα η ΕΚΤ δημοσίευσε αναλυτική έκθεση σχετικά με το ψηφιακό ευρώ. Σύμφωνα με τον Fabio Panetta, εκτελεστικό μέλος της ΕΚΤ, με την ψηφιοποίηση σε πλήρη ταχύτητα, οι κεντρικές τράπεζες πρέπει να προετοιμαστούν για ένα ψηφιακό μέλλον στο οποίο η ζήτηση για μετρητά ως μέσο συναλλαγής μπορεί να αποδυναμωθεί. Κι αυτός είναι ο πρωταρχικός λόγος για τον οποίο η ΕΚΤ θα εκδώσει ψηφιακό ευρώ.
«Σήμερα έχουμε πρόσβαση σε χρήματα της κεντρικής τράπεζας με τη μορφή μετρητών. Ωστόσο, η σημασία των μετρητών στις πληρωμές μειώνεται, καθώς οι άνθρωποι προτιμούν όλο και περισσότερο να πραγματοποιούν ψηφιακές πληρωμές και να ψωνίζουν διαδικτυακά. Εκτός από την εγγενή έλξη, ένα επιτυχημένο ψηφιακό ευρώ θα πρέπει να είναι ευρέως προσβάσιμο και χρησιμοποιήσιμο» δηλαδή να μπορούν οι άνθρωποι να το χρησιμοποιούν εύκολα οπουδήποτε μπορούν να πληρώσουν ψηφιακά.
Όπως το γραμματόσημο έχασε μεγάλο μέρος της χρησιμότητάς του με την άφιξη του Διαδικτύου και του e-mail, έτσι και τα μετρητά θα μπορούσαν να χάσουν τη σημασία τους σε μια οικονομία που γίνεται όλο και πιο ψηφιακή. Εργαζόμαστε για να κάνουμε το ψηφιακό ευρώ ένα ελκυστικό μέσο πληρωμής για όλους – νοικοκυριά, επιχειρήσεις, εμπόρους και μεσάζοντες – έτσι ώστε να μπορεί να διαδραματίσει τον επιδιωκόμενο ρόλο του ως η απαραίτητη νομισματική “άγκυρα για την ψηφιακή εποχή».
Ο «Μεγάλος Αδελφός» στο χρήμα
Μέσα στη δεκαετία που διανύουμε θα ολοκληρωθεί ο σταδιακός «θάνατος» των μετρητών και η μετάβασή στα CBDC. Θα πληρωνόμαστε και θα πληρώνουμε με αυτά, και κανείς δε θα καταλάβει (σχεδόν) τίποτα, διότι η μετάβαση θα είναι έτσι κι αλλιώς ανεπαίσθητη καθώς το έδαφος είχε ήδη στρωθεί με το πλαστικό χρήμα. Η πανδημία από μεριά της θα δώσει και την απαραίτητη «εξήγηση» στο λαό όσον αφορά το γιατί η μετάβαση έγινε τόσο εξπρές και… βουαλά. Το τελειο ταχυδακτυλουργικό κόλπο.
Η ελευθερία βέβαια που χάριζαν τα μετρητά θα λείψει σε πολλούς. Διότι αυτή τη στιγμή μπορείς να πας σε ένα περίπτερο και να ψωνίσεις προφυλακτικά και κανείς (πέρα από τον περιπτερά) δε γνωρίζει που ήσουν και τι αγόρασες. Στην αμιγώς ψηφιακή εποχή το «προνόμιο» αυτό θα θυσιαστεί στο βωμό της άνεσης, πρακτικότητας και εξέλιξης. Ναι, κάποτε (άλλα στο όχι τόσο μακρινό μέλλον) τα εγγόνια μας θα βλέπουν φωτογραφίες από χάρτινα ευρώ και δραχμές σε βιβλία οικονομικής ιστορίας, και θα τους φαντάζουμε πρωτόγονοι.
Όμως η ελευθερία που έδιναν στο άτομο τα μετρητά ήταν δύναμη. Και η ενέργεια αυτή μεταφέρεται από τα χέρια μας σε ένα μόνο «χέρι» (centralization), με ό,τι θα συνεπάγεται αυτό. Το λεγόμενο power grab. Μία από τις ελάχιστες εναπομείνασες δυνάμεις που έχουν μείνει σε μια ολοένα και πιο ελεγχόμενη, ομολογουμένως πιο «ουργουελική» κοινωνία… Το πραγματικό ερώτημα είναι τι πρόσωπο θα έχει η κοινωνία αυτή που θα σμιλευτεί μέσα από αυτόν τον τρόπο ζωής, μέσα από αυτήν την κολοσσιαία αλλαγή…
Το άρθρο αποτελεί συνέχεια των “ΕΚΤ: Τα ψηφιακά νομίσματα είναι η «άγκυρα» μας” και “CBDC: Το μέλλον ανήκει στα «τραπεζικά crypto»;”
Διαβάστε ακόμη:
Πανδημία και πληθωρισμός: Η κότα γέννησε τo αυγό ή τo αυγό την κότα;
