Η ωμή αλήθεια: Οι αγορές δε θέλουν καλά νέα. Αν η πανδημία υποβαθμιστεί σε γρίπη, θα σημάνει και το τέλος των «έκτακτων» πανδημικών προγραμμάτων. Το τέλος της δήθεν έκτακτης ποσοτικής χαλάρωσης σημαίνει κομμένο το φθηνό χρήμα, και άρα τέλος στη φούσκα της Wall St. Το radar.gr αναλύει το καλό και το κακό σενάριο (μεταξύ μας, και τα δύο άσχημα είναι) και δίνει την πολυαναμενόμενη πρόβλεψή του για το τρίτο -το καλύτερο- έτος της πανδημίας…

Γράφει ο Γιάννης Τσιρογιάννης (για την εφημερίδα Axianews)

Το 2022 είναι μια πολύ δύσκολη χρονιά για να προβλέψει κανείς, όσον αφορά το πώς θα κινηθούν τα χρηματιστήρια και η παγκόσμια οικονομία.

Ωστόσο στο radar.gr δε μασάμε – με μπόλικο θράσος και αυτοπεποίθηση, προερχόμενοι άλλωστε από ένα αλάνθαστο σερί προβλέψεων σε καίρια θέματα όπως ο πληθωρισμός και η νομισματική πολιτική των Fed-ΕΚΤ, θα επιχειρηματολογήσουμε όσον αφορά την εκτίμησή μας για το πώς θα κινηθεί η παγκόσμια οικονομία στο νέο έτος.

Κατ’ αρχάς είναι ξεκάθαρο πλέον πως οι αγορές χορεύουν στο ρυθμό της πανδημίας. Οι ειδήσεις από το μέτωπο των μεταλλάξεων είναι αυτές που κινούν τους παγκόσμιους δείκτες. Ή τουλάχιστον έτσι φαίνεται στο γυμνό μάτι…

Διότι με μια πιο προσεκτική ματιά, είναι εύκολο να συνειδητοποιήσει κανείς πως στην πραγματικότητα, τις περισσότερες φορές συμβαίνει το αντίστροφο – η αγορά «κινεί» την είδηση. Στην ανάγκη τη δημιουργεί.

Ξέρετε πολύ καλά για τι πράγμα μιλάω… Ας μην κοροϊδευόμαστε. Πλέον, δύο χρόνια μετά, ασχέτως σε ποια πολιτική παράταξη ανήκει ή δεν ανήκει ο καθένας, ασχέτως ποια είναι η κοσμοθεωρία του για όλα αυτά που συμβαίνουν στις ζωές μας, αν είναι «αρνητής» ή «με την επιστήμη», ένα είναι το σίγουρο και το ξεκάθαρο πλέον ακόμη και στους πιο αθώους: ότι αυτή η πανδημία, ασχέτως πως ξεκίνησε, έχει εργαλειοποιηθεί σε μεγάλο βαθμό, και θα συνεχίσει να εργαλειοποιείται. Από κυβερνήσεις, κεντρικές τράπεζες, βιομηχανίες.

Δεδομένο 1^ο: Η μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης “βολεύει”

Μπορεί η αντιμετώπισή της να ξεκίνησε με τις καλύτερες προθέσεις, ωστόσο κάπου στην πορεία, όλοι συνειδητοποίησαν πως μπορούν να υπάρξουν «οφέλη» για κάποιους. Δεν υπονοώ ότι «κάποιοι» δε θέλουν να τελειώσει όλο αυτό, ότι το διαιωνίζουν σκόπιμα. Θέλω να πιστεύω ότι η ανθρώποτητα δεν έπιασε (τέτοιο) πάτο.

Αλλά αυτό που πιστεύω πλέον ακράδαντα, μέσα από την προσωπική μου σκοπιά όσον αφορά τις διεθνείς αγορές και το πώς αυτές αποτελούν «δείκτη» για το τι συμβαίνει στον πλανήτη μας, γεωπολιτικά, κοινωνικά και προσφάτως υγειονομικά, είναι ότι αν δε διαιωνίζουν την κατάσταση, σίγουρα την «τραβάνε» λίγο παραπάνω κατά περιπτώσεις.

Κι αυτό γιατί όπως έχουμε αναλύσει πολλάκις τόσο στην “Αξία” όσο και στο radar.gr, η παγκόσμια νομισματική πολιτική που πρακτικά καθορίζει τις ζωές μας αυτή τη στιγμή, είναι πλέον 100% εξαρτημένη από την πανδημία. Και όχι με καλό τρόπο. Το αναλύσαμε πριν από ένα χρόνο σχεδόν στο αφιέρωμα «Κι όμως, η αγορά δε θέλει καλά νέα». Ίσως τότε κάποιοι να πίστευαν ότι υπερβάλλουμε, ότι ο τίτλος ήταν «δημοσιογραφικός». Πλέον όμως η πραγματικότητα μας επιβεβαιώνει πέρα για πέρα.

Δεδομένο 2^ο: Η πανδημία «ταϊζει» την Fed => Η Fed ταϊζει τις αγορές

Η αγορά δε θέλει καλά νέα, από το μέτωπο της πανδημίας. Όπου καλά νέα βάλτε μείωση θανάτων και ελάττωση της θνητότητας του ιού, μέχρι την πλήρη εξάλειψή του. Διότι καλά νέα σημαίνουν πως η Federal Reserve δε θα έχει πλέον δικαιολογία (ή μάλλον άλλοθι, διότι περί εγκλήματος πρόκειται) να τυπώνει αλόγιστα και να συντηρεί μια καταστροφική και εθιστική νομισματική πολιτική (QE-PEPP, μηδενικά επιτόκια κλπ). Αν σταματήσει να τυπώνει (ή έστω ελαττώσει, διότι να σταματήσει είναι αδύνατον), τότε πρακτικά σταματά να «ταϊζει» τη Wall Street.

Διότι η φούσκα των αγορών αυτή τη στιγμή συντηρείται από ένα και μόνο πράγμα: από το φθηνό χρήμα των κεντρικών τραπεζών. Οι πραγματικοί οικονομικοί δείκτες παραγωγής, μεταποίηση PMI, τιμές παραγωγού/καταναλωτή, εμπορικά ισοζύγια κλπ είναι για κλάματα. Αν η αγορά κινούνταν με βάση αυτούς τους δέικτες, ο S&P 500 θα είχε ήδη καταρρεύσει κατά 20% τουλάχιστον.

Όχι, οι αγορές δεν ασχολούνται καν με αυτούς τους δείκτες πλέον. Θέσεις εργασίας; Τι είναι αυτό; Δείξε μας που βάζει λεφτά τώρα η καυτή Cathie Wood, το πιο trendy fund της αγοράς. Δείξε μας κανά κρυπτονόμισμα να βγάλουμε λεφτά.

Οι αγορές έχουν αποσυνδεθεί πλήρως από την πραγματική οικονομία. Επομένως το μόνο που τις τροφοδοτεί είναι οι πρέσες της Fed. Και τι τροφοδοτεί τις πρέσες; Τα άσχημα νέα από το μέτωπο της πανδημίας. Όσο πιο τρομακτικά, τόσο το καλύτερο.

H μέρα που θα ανακοινωθεί η λήξη συναγερμού, το «τέλος» της πανδημίας (αν υπάρξει ποτέ πραγματικό τέλος) και η υποβάθμιση του πολυεργαλείου covid19 σε απλή ενδημική γρίπη, θα είναι η μέρα που θα καταρρεύσουν οι διεθνείς αγορές.

Ποια μέρα θα είναι αυτή; Κανείς δε ξέρει. Γι’ αυτό και είναι τόσο δύσκολο να προβλέψει κανείς το τι θα συμβεί το 2022.

Τα δύο τελευταία πάντοτε προφητικά εξώφυλλα του Economist…

Follow the money

Μα έτσι όπως τα λες όμως, θα πει κανείς, θεωρητικά θα «τους βόλευε» να συντηρήσουν για πάντα (ή τέλος πάντων για όσο γίνεται) την κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», προκειμένου να έχουν και όλα τα έκτακτα οφέλη, όπως έκτακτα πανδημικά προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης (βλέπε PEPP). Θεωρητικά θα τους βόλευε να έχουμε για πάντα μια κρίση (είτε αυτή λέγεται πανδημία, είτε κλιματική κρίση οσονούπω), ώστε να συνεχιστεί η μακροβιότερη bull market όλων των εποχών και να παράγει κέρδος ες αεί… έτσι;!

Ναι, και όχι. Διότι κατ’ αρχάς είναι μαθηματικά αδύνατον να παράγεται κέρδος εις το άπειρον, γιατί όσο μεγαλώνει αυτή η φούσκα, τόσο η Wall Street «τρώει» από τη λεγόμενη Main Street (το «κάτω στρώμα» της πραγματικής οικονομίας) μέχρι που δε θα υπάρχει τίποτα να φάει. Και αυτό δε συμφέρει ούτε τα μεγάλα κεφάλαια.

Όχι, η Wall Street θέλει να πέσει. Κάποια στιγμή θέλει να διορθώσει και 10, και 20 και 40%. Διότι το τέλος της μεγαλύτερης bull market θα σημάνει τη μεγαλύτερη κατοχύρωση κερδών στην ιστορία. Μια χαρά λεφτά θα βγάλουν κι έτσι.

Επομένως δεν πιστέυω ότι μπορούν ή θέλουν να διαιωνίσουν την κατάσταση (αλλά μην τους δίνουμε και ιδέες)! Αυτό που στέκει όμως οικονομικά, είναι απλώς να την «τρενάρουν» για όσο γίνεται, για όσο μπορεί να μεγαλώσει αυτή η φούσκα. Σαν ένα μπαλόνι που το φτάνεις μέχρι το όριο του, ώστε να είναι όσο πιο μεγάλο και εντυπωσιακό γίνεται προτού σκάσει θεαματικά. Να στραγγίξουν αυτήν την κότα με τα χρυσά αυγά, για όσο πάει. Θα ήταν παράλογοι να μην το κάνουν.

Με άλλα λόγια, αν κοιτάξει κανείς προσεκτικά, αν ακολουθήσει το (έξυπνο) χρήμα, θα δει πως όλα όσα συμβαίνουν στις ζωές μας τα τελευταία δύο χρόνια δεν είναι παράλογα, όπως φαίνεται με γυμνό μάτι, αλλά πέρα για πέρα λογικά.

Σενάριο 1: «Τέλος» πανδημίας 2022 => bear market

Σενάριο 2: Παράταση στον εφιάλτη => κέρδη για τη Wall Street

Από τη μία λοιπόν έχουμε ως δεδομένο ότι οι αγορές θέλουν υγιή την κότα με τα χρυσά αυγά – την covid19 (και κατ’ επέκταση άρρωστους εμάς!) – προκειμένου να συνεχίσουν να τρώνε από αυτήν.

Από την άλλη έχουμε ως δεδομένο ότι οι αποτιμήσεις των μετοχών παγκοσμίως είναι φούσκα (και γενικά η πραγματική οικονομία μπάζει από παντού, βλέπε πληθωρισμό, κραχ ακινήτων στην Κίνα, κλπ), κι ότι οι αγορές κανονικά είναι «για να σκάσουν». Κανονικά…

Το ερώτημα λοιπόν για το 2022 είναι αν και πότε θα τις αφήσουν να σκάσουν. Κάτι που θα εξαρτηθεί από το πότε η πανδημία θα υποβαθμιστεί σε γρίπη. Με κοινό παρανομαστή λοιπόν την πανδημία, τα σενάρια για το νέο έτος είναι δύο.

Σενάριο α) η Fed κόβει το «παραμύθι» και κάπου προς το τέλος του χειμώνα ανακοινώνει επιτέλους αλλαγή πλεύσης και αληθινή σύσφιξη νομισματικής πολιτικής (και όχι αυτές τις μπούρδες που έχει πει ως τώρα – βλέπε «tapering… αλλά όχι tapering»), προκειμένου να σωθεί η παγκόσμια οικονομία από το τέρας του πληθωρισμού. Έχει ήδη αρχίσει άλλωστε η ίδια να αποδομεί τα αφηγήματά της, με πρόσφατο παράδειγμα τον επικεφαλής της Πάουελ που δήλωσε πως ήρθε η ώρα να εγκαταλείψουμε το χαρακτηρισμό «παροδικό» πληθωρισμό. Φυσικά για να προβεί σε αυστηρές ανακοινώσεις η Fed, θα πρέπει να έχει δοθεί το σινιάλο πως η πανδημία κατεβάζει ταχύτητα.

Εάν συμβεί αυτό, τότε αυτομάτως οι αγορές θα διορθώσουν, και μάλιστα πολύ βίαια. Πρώτα και καλύτερα τα risk assets, πχ. κρυπτονομίσματα, που όπως έχουμε εξηγήσει αποτελούν τη «βαλβίδα αποσυμπίεσης» της υπέρμετρης ρευστότητας της Wall Street. Εκτίμηση του γράφοντα είναι πως αυτό το σενάριο είναι το επικρατέστερο, και πως η κολοσσιαία αυτή αλλαγή θα έρθει κάπου στις αρχές της άνοιξης.

Σενάριο β) ο παραλογισμός συνεχίζεται για άλλο ένα έτος. Η πανδημία όχι μόνο δε ξεφουσκώνει, αλλά χειροτερεύει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα μέτρα των κυβερνήσεων. Διότι αυτά καθορίζουν το πόσο «κακά» είναι τα νέα (άρα καλά για την αγορά), και όχι τα πραγματικά ποσοστά θνητότητας. Για παράδειγμα το να εφαρμοσθούν νέα καθολικά lockdown σε ΗΠΑ και υπόλοιπο Δυτικό κόσμο.

Αν πράγματι η πανδημία χειροτερέψει, τότε ξεχάστε οποιάδηποτε δήλωση για σύσφιξη έχει κάνει η Fed έως τώρα. Όλα θα πάνε στον κάλαθο των αχρήστων. Ξεχάστε αυξήσεις επιτοκίων (αν και έστω μία είναι αναγκαίο να επιβληθεί), τα προγράμματα αγοράς ομολόγων θα συνεχιστούν με αμείωτο ρυθμό, το ανεξέλεγκτο τύπωμα (και κατ’ επέκταση ο πληθωρισμός) επίσης. Τέλεια νέα για τις αγορές δηλαδή. Που σημαίνει ότι η bull market θα πάρει παράταση και το 2022. Και έχει ο Θεός μετά…

Αλλά ας δούμε τι λένε και οι αναλυτές…

Γιατί το 2022 είναι δυσοίωνο;

Η θεμελιώδης συνέπεια της φούσκας που δημιούργησε η FED και οι Κεντρικές Τράπεζες στην Ευρώπη και διεθνώς σε συνδυασμό με τον πληθωρισμό που καλπάζει είναι ότι οι τιμές των μετοχών και των ομολόγων έχουν ξεπεράσει κατά πολύ το όριο της ορθής αποτίμησης και πλέον θεωρούνται φούσκες.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι επενδυτές πρέπει να είναι προετοιμασμένοι για μεγάλης έκτασης απώλειες στα χρηματιστήρια και απογοητεύσεις.

Μετά από μια μακρά περίοδο ράλι στις μετοχές διεθνώς, οι επενδυτές θα πρέπει να προετοιμαστούν για διορθώσεις ή στο καλύτερο σενάριο στασιμότητα ή στο ακραία υπεραισιόδοξο σενάριο οριακά κέρδη.

Οι επενδυτές διεθνώς να προετοιμαστούν για πέτρινα χρόνια στα χρηματιστήρια… η αλλαγή πολιτικής των κεντρικών τραπεζών λόγω πληθωρισμού και οι ακραίες φούσκες θα αλλάξουν ξεκάθαρα τον ρου της ιστορίας των αποτιμήσεων.

Γιατί θα έρθουν πέτρινα χρόνια;

Η αιτία είναι ξεκάθαρη.

Η υποτονική, γεμάτη χρέη οικονομία της Main Street έχει υπερκεφαλαιοποιηθεί και θα χρειαστούν χρόνια για να δημιουργηθούν τα κέρδη και τα εισοδήματα από τις εταιρίες στην Wall Street και στα διεθνή χρηματιστήρια, για να καλύψουν τις τρέχουσες φουσκωμένες αξίες στις μετοχές.

Ακόμη και όταν τα λειτουργικά κέρδη δυσκολεύονται να αυξηθούν, οι πολλαπλασιαστές αποτίμησης θα συρρικνώνονται για τα επόμενα χρόνια, λόγω της σταθερής αύξησης και της ομαλοποίησης των επιτοκίων.

Μπορούμε να μετρήσουμε αυτή την επικείμενη μεγάλη ανατροπή στη Wall Street επιστρέφοντας σε έναν ανοδικό κύκλο που ξεκίνησε στα μέσα του 1987.

Τότε ήταν που ο Greenspan ανέλαβε το τιμόνι της Fed και εγκαινίασε αμέσως τη σημερινή εποχή της χρηματοπιστωτικής καταστολής με βασικό στόχο την παραγωγή πλούτου στα χρηματιστήρια.

Εκείνη την εποχή, ο πολλαπλασιαστής κερδών ή P/E στον S&P 500 ήταν περίπου 12Χ φορές τα κέρδη — ένα επίπεδο αποτίμησης που αντικατόπτριζε την οικονομία των ΗΠΑ και τις χρηματοπιστωτικές αγορές της Wall Street που ήταν ορθά αποτιμημένες.

Το ΑΕΠ των ΗΠΑ το δεύτερο τρίμηνο του 1987 ήταν 4,8 τρισεκατομμύρια δολάρια και η συνολική χρηματιστηριακή αγορά είχε αποτίμηση 3 τρισεκατομμύρια δολάρια, όπως μετρήθηκε με βάση τον Wilshire 5000.

Τότε, οι μετοχές της Wall Street αντιστοιχούσαν στο 62% του ΑΕΠ της αμερικανικής οικονομίας.

Ο δείκτης Wilshire 5000 Total Market Index αποτελείται από 3.473 εταιρίες όλων των χρηματιστηριακών δεικτών της Wall Street.

Οι εταιρίες που συμμετείχαν ήταν αρχικά 5.000 αλλά στην πορεία μειώθηκαν στις 3.473 και περιλαμβάνουν Dow Jones, S&P 500 και Nasdaq πλην μικρών εταιριών και ADRs.

Ο δείκτης Wilshire 5000 Total Market Index δημιουργήθηκε από την Wilshire Associates το 1974.

Μετονομάστηκε σε «Dow Jones Wilshire 5000» τον Απρίλιο του 2004, αφού η Dow Jones & Company ανέλαβε την ευθύνη για την παρακολούθηση του δείκτη.

]Στις 31 Μαρτίου 2009 η συνεργασία με την Dow Jones τερματίστηκε και ο δείκτης επέστρεψε στην Wilshire Associates.

Οι αγορές έχουν αποσυνδεθεί από την πραγματική οικονομία

Τα τελευταία 34 χρόνια, άνοιξε ένα τεράστιο μη βιώσιμο χάσμα μεταξύ της οικονομίας των ΗΠΑ και της κεφαλαιοποίησης της Wall Street των μετοχών που διαπραγματεύονται στο χρηματιστήριο.

Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου των τριών δεκαετιών, η κεφαλαιοποίηση του Wilshire 5000 αυξήθηκε κατά 1.440% στα 46,3 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Αυτό είναι σχεδόν τέσσερις φορές το κέρδος 375% στο ονομαστικό ΑΕΠ στα 22,7 τρισεκατομμύρια δολάρια των ΗΠΑ.

Αντίστοιχα, το χρηματιστήριο, το οποίο ήταν μόλις στο 65% του ΑΕΠ την εποχή του Greenspan στην Fed, βρίσκεται τώρα στο 204% του ΑΕΠ.

Αν υποθέσουμε προς το παρόν ότι ο συντελεστής κεφαλαιοποίησης της χρηματιστηριακής αγοράς του 1987 έναντι του ακαθάριστου εγχώριου προιόντος (ΑΕΠ) ήταν κατά προσέγγιση σωστός, αυτό θα σήμαινε ότι ο δείκτης Wilshire 5000 θα έπρεπε να αξίζει 14 τρισεκατομμύρια δολάρια σήμερα, όχι 46 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Ως εκ τούτου, η πλεονάζουσα χρηματιστηριακή αποτίμηση των 32 τρισεκατομμυρίων δολαρίων κρέμεται πάνω από το χρηματοπιστωτικό σύστημα σαν Δαμόκλειος σπάθη.

Στην πραγματικότητα, πιστεύουμε ότι το χάσμα μεταξύ του ΑΕΠ των ΗΠΑ και της κεφαλαιοποίησης της Wall Street έχει καταστεί πολύ επικίνδυνη από τότε που η Fed επιτάχυνε την εκτύπωση χρημάτων μετά την κατάρρευση της Lehman.

Για παράδειγμα, από την κορύφωση πριν από την κρίση τον Οκτώβριο του 2007, η κεφαλαιοποίηση της αγοράς του Wilshire 5000 αυξήθηκε κατά σχεδόν 32 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το εθνικό εισόδημα όπως μετράται στο ΑΕΠ είναι υψηλότερο μόνο κατά 8 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Η κεφαλαιοποίηση της χρηματιστηριακής αγοράς θα πρέπει να υποχωρήσει αισθητά όχι να εκτιναχθεί σε ιστορικά υψηλά.

Σε τελική ανάλυση, μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση και τη Μεγάλη Ύφεση, η ικανότητα της αμερικανικής οικονομίας να δημιουργήσει ανάπτυξη και αυξανόμενα κέρδη έχει μειωθεί απότομα.

Ο πραγματικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ από την κορύφωση πριν από την κρίση το τέταρτο τρίμηνο του 2007, για παράδειγμα, ήταν μόλις 1,5% ετησίως, που είναι λιγότερο από το ήμισυ του ιστορικού ρυθμού ανάπτυξης.

Τον Οκτώβριο του 2007, η κεφαλαιοποίηση του χρηματιστηρίου ήταν 106% του ΑΕΠ και σε μόλις 14 χρόνια εκτινάχθηκε στο 204%. Έτσι, ακόμη και όταν ο ρυθμός ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας μειώθηκε, η κεφαλαιοποίηση στο χρηματιστήριο διπλασιάστηκε.

Δεδομένου ότι η χρηματιστηριακή αγορά έχει πλήρως αποσυνδεθεί και βρίσκεται μπροστά από την οικονομία, η μακροπρόθεσμη τάση θα είναι μια μακροχρόνια περίοδος κατά την οποία οι τιμές των χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων, κυρίως οι μετοχές θα μείνουν στάσιμες ή ακόμη και θα πέσουν μέχρι να ανακτήσουν τελικά την υγιή σχέση με το εθνικό εισόδημα.

Κοιτάζοντας αυτά τα δεδομένα από μια διαφορετική οπτική γωνία, το τρέχον ανώτατο όριο των 46 τρισεκατομμυρίων δολαρίων του Wilshire 5000 θα επέστρεφε στο 62% του ΑΕΠ έως ότου το ΑΕΠ των ΗΠΑ φτάσει τα 75 τρισεκατομμύρια δολάρια.

Με μέση ετήσια αύξηση 3,3% ετησίως στο ονομαστικό ΑΕΠ από το τέταρτο τρίμηνο του 2007, θα χρειαζόταν 38 χρόνια για να φθάσει στα 75 τρισεκ. δολάρια!

Η ακραία υπερτιμημένη χρηματιστηριακή αγορά αποτιμάει επί του παρόντος την αμερικανική οικονομία που θα υπάρξει μέχρι το έτος 2060… αν όλα πάνε καλά. Σκεφθείτε τέλη 2021 με αρχές 2022 η Wall Street αποτιμάται με παραδοχές 2060…

Διαβάστε ακόμη (από τα λινκ του κειμένου):