Φέτος, το ένα κράτος μετά το άλλο απαγόρευσε την πρόσβαση στο TikTok μέσω συσκευών που χρησιμοποιούνται από κυβερνητικό προσωπικό και εκλεγμένους αξιωματούχους. Επικαλούμενη απροσδιόριστους «εθνικούς κινδύνους για την ασφάλεια», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έβαλαν stop στο δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Το ευρωκοινοβούλιο κάλεσε αργότερα τα κράτη μέλη να κάνουν το ίδιο.
Αλλά προς τι όλη η φασαρία; Η βαριά ταμπέλα του TikTok, καθ’ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής του, είναι ότι ανήκει στην ByteDance, η οποία είναι εγγεγραμμένη στα νησιά Κέιμαν, αλλά η διοίκηση της οποίας εδρεύει στο Πεκίνο. Αυτή η σύνδεση με την Κίνα και ο κίνδυνος -παρά τις αρνήσεις εκπροσώπων της TikTok- ότι η εταιρεία θα έπρεπε να δεχτεί τις απαιτήσεις του κινεζικού κράτους για κοινή χρήση δεδομένων με την κυβέρνηση του Κομμουνιστικού Κόμματος, έχουν εγείρει φόβους.
Σε μια προσπάθεια να καθησυχάσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, το TikTok ξοδεύει 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ (1,3 δισεκατομμύρια δολάρια) για την κατασκευή τριών νέων κέντρων δεδομένων —δύο στην Ιρλανδία και ένα στη Δανία— πράγμα που σημαίνει ότι, μέχρι το τέλος του 2024, τα δεδομένα των χρηστών στην ΕΕ δεν θα φύγουν από τη δικαιοδοσία της, αναφέρει η ιστοσελίδα WIRED.
Τα κέντρα δεδομένων αποτελούν μέρος μιας ευρύτερης πρωτοβουλίας που περιλαμβάνει το άνοιγμα ενός ευρωπαϊκού «κέντρου διαφάνειας» το οποίο οι ρυθμιστικές αρχές θα μπορούν να επισκέπτονται για να μάθουν περισσότερα σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας της εφαρμογής. Η TikTok έχει επίσης διορίσει έναν εξωτερικό σύμβουλο, το NCC Group με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, για να παρέχει μια ανεξάρτητη αξιολόγηση της κυβερνοασφάλειάς του.
Το σχέδιο, το οποίο η TikTok αποκαλεί Project Clover, είναι μια εξαιρετικά δαπανηρή και πολύ ορατή προσπάθεια να αποδείξει ότι η πλατφόρμα δεν παραβιάζει τους νόμους της ΕΕ για τις μεταφορές δεδομένων ούτε στέλνει ευαίσθητα δεδομένα χρηστών στην Κίνα.
Αυτό, όμως, μπορεί να μην είναι αρκετό. Η υποψία για την κινεζική τεχνολογία έχει βαθιές ρίζες σε κάποιες χώρες της ΕΕ και στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου ανώτεροι αξιωματούχοι πληροφοριών έχουν προειδοποιήσει για την αυξανόμενη απειλή του Πεκίνου στον κυβερνοχώρο.
Το TikTok έχει περίπου 150 εκατομμύρια χρήστες στην Ευρώπη, πολλοί από τους οποίους είναι αφοσιωμένοι στην πλατφόρμα σύντομων βίντεο, ξοδεύοντας περίπου 90 ή περισσότερα λεπτά στην εφαρμογή κάθε μέρα, σύμφωνα με τα δεδομένα της ίδιας της εταιρείας. Είναι εξαιρετικά δημοφιλές, στο νεότερο κοινό.
Ωστόσο, η απειλή μιας απαγόρευσης πλανάται συνεχώς πάνω από την εφαρμογή, εν μέρει λόγω του κινεζικού παράγοντα. Αν και η εφαρμογή είναι ξεχωριστή από αυτήν που είναι διαθέσιμη στην Κίνα, που ονομάζεται Douyin, μοιράζεται ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά εκτός από τη μητρική εταιρεία.
Ενώ το TikTok έχει καταβάλει προσπάθειες δημιουργίας υποδομών στις χώρες λειτουργίας της για να τοπικοποιήσει την εφαρμογή, η διαχείριση της ByteDance παραμένει στην Κίνα. Παρόλο που η εταιρεία ισχυρίζεται ότι δεν ταξιδεύουν δεδομένα ταυτότητας στα κεντρικά της γραφεία στο Πεκίνο, υπάρχουν ανησυχίες μεταξύ όσων είναι σκεπτικιστές με τα κίνητρα της Κίνας ότι οι νόμοι για τις τηλεπικοινωνίες και την εθνική ασφάλεια της χώρας θα σήμαιναν ότι θα έπρεπε να κατασκοπεύει τους χρήστες εάν της ζητηθεί, αν και το TikTok αρνείται ότι του ζητήθηκε ποτέ να το κάνει και λέει ότι δεν θα το έκανε αν του ζητηθεί.
Η μεγαλύτερη απειλή
Στις ΗΠΑ, υπάρχει μια δικομματική συναίνεση «ότι η Κίνα είναι η μεγαλύτερη απειλή [της] χώρας», τόνισε στο WIRED ο Ανουπάμ Τσαντέρ, καθηγητής νομικής και τεχνολογίας στο Πανεπιστήμιο Georgetown, γεγονός που οδήγησε σε εκκλήσεις για οριστική απαγόρευση του TikTok και άλλων πλατφορμών που ανήκουν στην Κίνα. Σε απάντηση, η TikTok ξεκίνησε το Project Texas, το οποίο είναι παρόμοιο με το Project Clover, ανοίγοντας ένα κέντρο διαφάνειας και διορίζοντας την Oracle ως ανεξάρτητο ελεγκτή για επίβλεψη των δεδομένων της.
Το έργο οδήγησε σε διαφωνίες, μεταξύ άλλων με την κινεζική κυβέρνηση, σχετικά με το ποιος μπορεί να ελέγξει τον αλγόριθμο της εφαρμογής, που είναι το κύριο σημείο διαφοροποίησής της σε σχέση με τους ανταγωνιστές, σύμφωνα με αναφορές του Forbes.
Κάποιοι λένε ότι αν και το Project Clover είναι βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, δεν διασφαλίζει ότι τα ευρωπαϊκά δεδομένα, που ζητούνται από τις κινεζικές αρχές, δεν θα μεταφερθούν τελικά στην Κίνα.
Ενώ ορισμένες χώρες έχουν υιοθετήσει μια πιο ελαφριά άποψη ως προς το TikTok, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ έχουν απαγορεύσει τη χρήση του TikTok σε συσκευές των βουλευτών και του προσωπικού τους, όπως και αρκετές χώρες του μπλοκ, συμπεριλαμβανομένου του Βελγίου και της Δανίας. Στη Νορβηγία, η οποία δεν είναι στην ΕΕ, αλλά είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου, απαγορεύεται σε κυβερνητικούς αξιωματούχους και βουλευτές να έχουν το TikTok στις συσκευές τους.
Στο πλαίσιο αυτό, οι προσπάθειες του TikTok να περιορίσει τα ευρωπαϊκά δεδομένα θα είναι άσκοπες εάν δεν μπορέσει να πείσει τους σκεπτικιστές.
Η κατάσταση του TikTok είναι, τρόπο τινά, επανάληψη των ταλαιπωριών του γίγαντα Huawei, όταν οι ΗΠΑ ξεκίνησαν μια συντονισμένη παγκόσμια εκστρατεία για να πείσουν τις χώρες να αφαιρέσουν τον τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό τους από τα δίκτυά τους, λόγω ανησυχιών για κατασκοπεία. Παρά τα τεράστια ποσά που ξόδεψε ο κινεζικός τηλεπικοινωνιακός κολοσσός να πείσει ότι δεν ήταν κάποιο υποχείριο της Κίνας που θα κατασκόπευε τα παγκόσμια δίκτυα, η προσπάθεια απέτυχε.
