Όλο και πιο συχνά χάνουν οι servicers δικαστικές μάχες εναντίον δανειοληπτών, καθώς τα δικαστήρια ελέγχουν με αυστηρότητα τις τυπικές προϋποθέσεις έκδοσης διαταγών πληρωμής, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις οι εταιρείες διαχείρισης δανείων προσέρχονται στις δικαστικές αίθουσες με ατελείς φακέλους, έχοντας… χάσει την μπάλα στις διαδικασίες τιτλοποίησης κόκκινων δανείων.
Χαρακτηριστική είναι η τελεσίδικη απόφαση (Εφετείο Αθηνών, 5008/2025), με την οποία ακυρώθηκε διαταγή πληρωμής που είχε εκδώσει μικρή εταιρεία διαχείρισης δανείων για σημαντική οφειλή επιχείρησης, ύψους 2 εκατ. ευρώ -η επιχείρηση εκπροσωπήθηκε από τον δικηγόρο Γιώργο Καλτσά.
Πρόκειται για μια υπόθεση που σχετίζεται με τιτλοποίηση επιχειρηματικών απαιτήσεων βάσει του Ν. 3156/2003, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του Ν. 4354/2015 για τους servicers.
Η σημασία της έγκειται στην αυστηρή ερμηνεία των διαδικαστικών προϋποθέσεων για την έκδοση διαταγής πληρωμής από εταιρείες διαχείρισης, ειδικά όσον αφορά την έγγραφη απόδειξη της ανάθεσης διαχείρισης της απαίτησης.
Το ιστορικό της υπόθεσης
Το Εφετείο Αθηνών (14ο Τμήμα) εξέτασε την έφεση ανώνυμης εταιρείας διαχείρισης απαιτήσεων (ΕΔΑΔΠ) κατά της πρωτοβάθμιας απόφασης του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών (2674/25.7.2023), η οποία είχε δεχθεί ανακοπή εφεσίβλητων (οφειλετών και εγγυητών) και είχε ακυρώσει την υπ’ αριθμ. 1076/2022 διαταγή πληρωμής.
Η διαταγή πληρωμής είχε εκδοθεί κατόπιν αίτησης της εκκαλούσας εταιρείας διαχείρισης, η οποία ενεργούσε ως μη δικαιούχος διάδικος στο όνομα και για λογαριασμό αλλοδαπής εταιρείας ειδικού σκοπού (ΕΑΑΔΠ).
Η απαίτηση απέρρεε από σύμβαση πίστωσης με ανοικτό (αλληλόχρεο) λογαριασμό που είχε αρχικά χορηγήσει τράπεζα, η οποία εν συνεχεία μεταβιβάστηκε στην αλλοδαπή ΕΑΑΔΠ στο πλαίσιο τιτλοποίησης απαιτήσεων σύμφωνα με τον Ν. 3156/2003.
Η διαχείριση της απαίτησης είχε ανατεθεί στην εκκαλούσα ΕΔΑΔΠ με μεταγενέστερη σύμβαση διαχείρισης του 2021.
Το σκεπτικό της απόφασης
Το Εφετείο απέρριψε κατ’ ουσίαν την έφεση και επιβεβαίωσε την ακύρωση της διαταγής πληρωμής. Το βασικό σκεπτικό επικεντρώθηκε στην έλλειψη έγγραφης απόδειξης της ενεργητικής νομιμοποίησης της εταιρείας διαχείρισης κατά τον χρόνο έκδοσης της διαταγής πληρωμής, όπως απαιτείται από τα άρθρα 623 επ. ΚΠολΔ.
Η πρωτοβάθμια απόφαση είχε κρίνει ότι οι συμβάσεις διαχείρισης απαιτήσεων του 2021 (66/17.3.2021 και 69/17.3.2021), τις οποίες προσκόμισε η εκκαλούσα, δεν μνημόνευαν ρητά ότι ανατίθεται η διαχείριση της επίδικης απαίτησης ή του συνόλου του χαρτοφυλακίου που αποκτήθηκε με την προηγούμενη σύμβαση πώλησης του 2020.
Το Εφετείο παρατήρησε ότι η νεότερη σύμβαση διαχείρισης του 1.3.2021 (69/17.3.2021), η οποία ήταν σε ισχύ κατά τον χρόνο της αίτησης για διαταγή πληρωμής, στην περίληψη των εξουσιών της αναφερόταν σε στεγαστικά δάνεια και όχι σε επαγγελματικά δάνεια (όπως ήταν η επίδικη απαίτηση).
Επίσης, δεν υπήρχε σύνδεση της σύμβασης διαχείρισης του 2021 με το χαρτοφυλάκιο απαιτήσεων που μεταβιβάστηκε στην ΕΑΑΔΠ με την σύμβαση πώλησης του 2020. Κατά συνέπεια, δεν αποδείχθηκε εγγράφως ότι η εταιρεία διαχείρισης είχε αναλάβει την είσπραξη και διαχείριση της συγκεκριμένης απαίτησης, με αποτέλεσμα να ελλείπει η διαδικαστική προϋπόθεση της ενεργητικής νομιμοποίησης για την έκδοση της διαταγής πληρωμής.
Λόγω της έλλειψης αυτής της διαδικαστικής προϋπόθεσης, η διαταγή πληρωμής έπρεπε να ακυρωθεί λόγω διαδικαστικού απαραδέκτου.
Η σημασία της απόφασης
Η απόφαση είναι τελεσίδικη, δηλαδή παράγει νομολογία που θα εφαρμοσθεί και σε άλλες περιπτώσεις. Είναι σημαντική για τους ακόλουθους λόγους:
1. Αυστηρή Τήρηση των Δικονομικών Προϋποθέσεων:
Επιβεβαιώνει την πάγια αρχή ότι, για την έκδοση διαταγής πληρωμής, πρέπει να αποδεικνύονται εγγράφως και πλήρως όλες οι προϋποθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της ενεργητικής νομιμοποίησης του αιτούντος (εν προκειμένω, της εταιρείας διαχείρισης ως μη δικαιούχου διαδίκου). Η απουσία σαφούς εγγράφου που να συνδέει τη διαχειρίστρια εταιρεία με τη συγκεκριμένη απαίτηση (ή έστω το συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο) οδηγεί στην ακύρωση της διαταγής πληρωμής, ακόμα κι αν η ουσιαστική απαίτηση υπάρχει.
2. Διάκριση και Εφαρμογή των Νόμων Τιτλοποίησης/Διαχείρισης:
Η απόφαση, λαμβάνοντας υπόψη την νομολογία της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου (ΑΠ 1/2023), αναγνωρίζει τη δικονομική νομιμοποίηση των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ του Ν. 4354/2015) να ενεργούν ως μη δικαιούχοι διάδικοι και για απαιτήσεις που έχουν μεταβιβαστεί στο πλαίσιο τιτλοποίησης (Ν. 3156/2003). Ωστόσο, τονίζει ότι η αναγνώριση αυτής της νομιμοποίησης δεν αναιρεί την υποχρέωση για έγγραφη απόδειξη της ανάθεσης διαχείρισης, ειδικά: α) Όταν υπάρχουν διαδοχικές συμβάσεις διαχείρισης. β) Όταν η περιγραφή των υπό διαχείριση απαιτήσεων στην περίληψη της σύμβασης διαχείρισης (π.χ., «στεγαστικά δάνεια») δεν αντιστοιχεί στη φύση της επίδικης απαίτησης (π.χ., «επαγγελματικό δάνειο»).
3. Δικονομική Τάξη στην Είσπραξη Απαιτήσεων:
Η απόφαση υπογραμμίζει την ανάγκη για πληρότητα και σαφήνεια στα νομιμοποιητικά έγγραφα που προσκομίζουν οι εταιρείες διαχείρισης. Η αποτυχία της εταιρείας διαχείρισης να αποδείξει εγγράφως ότι η επίδικη απαίτηση περιλαμβανόταν στις υπό διαχείριση απαιτήσεις οδήγησε στην ακύρωση της εκτελεστής πράξης (διαταγής πληρωμής), προστατεύοντας έτσι τον οφειλέτη από αβέβαιες νομιμοποιήσεις και ενισχύοντας την ασφάλεια δικαίου.
