Σε πλήρη εξέλιξη είναι πλέον η μάχη για την υπόγεια αποθήκη αερίου (ΥΑΦΑ) Καβάλας με τους βασικούς ενδιαφερόμενους ΔΕΣΦΑ – ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και Energean να απαιτούν πολύ μεγαλύτερο ποσοστό κοινωνικοποίησης του κόστους από το 50% που προτείνει η ΡΑΕ.

Οι δύο υποψήφιοι δηλώνουν και επίσημα προς το ΤΑΙΠΕΔ που είναι ο πωλητής πως «ένα μεγαλύτερο ποσοστό κοινωνικοποίησης του κόστους διαμορφώνει σημαντικά καλύτερους όρους για την επιτυχή κατάληξη του διαγωνισμού που ήδη μετράει σημαντικές καθυστερήσεις».

Αλλά και οι υπόλοιποι συμμετέχοντες στο δημόσιο διάλογο, υπογραμμίζουν την σημασία μιας υποδομής αποθήκευσης φυσικού αερίου, ιδιαίτερα, στις τρέχουσες συνθήκες, όπου η ενεργειακή ασφάλεια και η ασφάλεια εφοδιασμού με φυσικό αέριο αποτελεί την νούμερο ένα πρόκληση για το ενεργειακό σύστημα της χώρας και ευρύτερα.

Στη διαβούλευση συμμετείχαν: HENGAS, ΕΒΙΚΕΝ, Edison EDF Group, ΔΕΠΑ Υποδομών, Energean Oil & Gas, ΕΔΑ ΘΕΣΣ, ΤΑΙΠΕΔ, ΔΕΗ, ΔΕΣΦΑ, ΔΕΔΑ, ΔΕΠΑ Εμπορίας, ΔΕΣΦΑ-ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ΗΡΩΝ, Μυτιληναίος και Elpedison.

Υπάρχουν πάντως μεγάλες κόντρες και συμφέροντα ως προς το ποσοστό κοινωνικοποίησης του κόστους και την ανάγκη ή όχι των συνοδών έργων που περιλαμβάνει σε εισήγησή του ο ΔΕΣΦΑ και θα επιτρέψουν την αύξηση της δυναμικότητας του ΕΣΦΑ, προκειμένου να ικανοποιούνται οι ανάγκες χρήσης της υπόγειας αποθήκης.

Η ΔΕΗ υποστηρίζει ότι «με δεδομένο την προσθήκη νέων υποδομών στο ελληνικό σύστημα (FSRUs, νέες μονάδες φα, διασυνδέσεις με γειτονικές χώρες) νέοι όροι και απαιτήσεις εμφανίζονται τόσο στον τομέα των υποδομών, όσο και στο κομμάτι της εμπορίας του φυσικού αερίου. Θεωρούμε απαραίτητη τη δρομολόγηση των ενεργειών προκειμένου το ΕΣΦΑ να εξυπηρετεί τις ανάγκες αποθήκευσης στην εγκατάσταση της Ν. Καβάλας και να εξασφαλίζει την αδιάλειπτη μεταφορά (απόληψη) του αποθέματος και τη δυνατότητα της εμπορικής χρήσης του, προς όφελος των Χρηστών και εν γένει τη μέγιστη δυνατή εμπορική αξιοποίηση και λειτουργία της ΥΑΦΑ».

Η ΔΕΠΑ Υποδομών αναγνωρίζει την παραδοχή πως τα έργα επαύξησης του δικτύου θα «επιδράσουν θετικά πέραν της παροχής αδιάλειπτης δυναμικότητας (εισαγωγής & εξαγωγής) στην υπόγεια αποθήκη και σε μια σειρά από άλλους παράγοντες όπως η άρση περιορισμών ροής φα από Βορρά προς Νότο ή/και η ενδεχόμενη αύξηση εξαγωγικής δυνατότητας, μέσω παροχής δυναμικότητας σε σημεία διασύνδεσης με αγορές γειτονικών χωρών».

Με δεδομένο το ευαίσθητο θέμα του κόστους και ποιον θα επιβαρύνει, η ΔΕΠΑ Υποδομών καλεί τον Διαχειριστή να επικαιροποιήσει τις σχετικές μελέτες λαμβάνοντας υπόψη τα πλέον επικαιροποιημένα στοιχεία και τα όλες τις ευλόγως αναμενόμενες εξελίξεις.

Ανάλογη θέση εκφράζει και η Edison EDF Group στην επιστολή της ενώ σύμφωνα με την ‘Μυτιληναίος’ κρίνεται σκόπιμη η διενέργεια νέας μελέτης που θα εξετάσει πληρέστερα τη σχέση κόστους-οφέλους για την ΥΑΦΑ.

Επιφυλάξεις ως προς το ζήτημα της κοινωνικοποίησης του κόστους διατυπώνει η Elpedison, η οποία αναφέρει στην επιστολή της προς την ΡΑΕ, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Η ανάλυση που συνοδεύει το υπό διαβούλευση πλαίσιο τιμολόγησης δε δικαιολογεί με σαφή τρόπο την ανάγκη κοινωνικοποίησης κατά 50% του κόστους υποδομής της ΥΑΦΑ».

Σχετικά με την μελέτη επέκτασης του ΕΣΦΑ αναφέρει: «Όσον αφορά τις συμπληρωματικές Μελέτες ΔΕΣΦΑ σχετικά με την ΥΑΦΑ Καβάλας, συμφωνούμε με τη θέση ότι ο σχεδιασμός πρέπει πρώτιστα να στοχεύει σε συνολική θεώρηση των αναγκών του συστήματος και της αγοράς. Είναι σαφές ότι απαιτούνται νέες υποδομές καθώς και αναβαθμίσεις του υφιστάμενου συστήματος ώστε να ενσωματωθούν τα νέα σημεία εισόδου στο ΕΣΦΑ, για να αυξηθούν οι δυνατότητες τροφοδοσίας και η ασφάλεια εφοδιασμού. Κρίνουμε, λοιπόν, απαραίτητο ο Διαχειριστής να προχωρήσει σε εκ νέου ανάλυση των αναγκών επέκτασης του ΕΣΦΑ λαμβάνοντας υπόψη τις συνέργειες με την υπό ανάπτυξη υποδομή της Elpedison στο Θερμαϊκό κόλπο με σκοπό τη μεγιστοποίηση του κοινωνικού οφέλους με τη μικρότερη δυνατή επιβάρυνση για τους καταναλωτές».

Αρνητική γνώμη διατυπώνει η ΕΒΙΚΕΝ, η οποία σημειώνει πως «Θεωρούμε ότι το έργο της υπόγειας αποθήκης βάσει της αξιολόγησης κόστους-οφέλους δεν είναι συμφέρον, λαμβάνοντας υπόψη ταυτόχρονα ότι η χρήση του φ.α. θα μειώνεται συνεχώς τα επόμενα έτη βάσει της ενεργειακής πολιτικής της χώρας. Επίσης για εμάς είναι σαφές ότι το κόστος λειτουργίας της εν λόγω υπόγειας αποθήκης δεν θα είναι μικρό και σίγουρα όχι μικρότερο από το κόστος χρήσης της Ρεβυθούσας».

Το ένα ενδιαφερόμενο σχήμα ‘ΔΕΣΦΑ-ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ’ παρατηρεί:

«Η βιωσιμότητα του έργου στο πλαίσιο του ισχύοντος καθεστώτος απαιτεί την εγγύηση του 100% των Απαιτούμενων Εσόδων μέσω ρυθμιστικού μηχανισμού συμφώνου με αυτόν που ισχύει για το ΕΣΜΦΑ και τον τερματικό σταθμό Ρεβυθούσας και την ΚΥΑ.
Η κοινωνικοποίηση – δηλαδή το εγγυημένο μέρος των απαιτούμενων εσόδων μέσω χρεώσεων στο τιμολόγιο μεταφοράς ή μέσω ανταποδοτικού τέλους, θα πρέπει αρχικά να είναι πολύ κοντά στο 100% (όπως αρχικά είχε οριστεί στο 95% για τον τερματικό σταθμό της Ρεβυθούσας) και μπορεί να επιτυγχάνεται μέσω της εκ των υστέρων (ex post) κοινωνικοποίησης του τμήματος των Απαιτούμενων Εσόδων που δε λαμβάνονται από την αγορά, όπως συμβαίνει στην Ιταλία ή τη Γαλλία, και έχει περάσει την αξιολόγηση κρατικών ενισχύσεων της Ε.Ε. Το τμήμα των Απαιτούμενων Εσόδων που δεν κοινωνικοποιήθηκε θα πρέπει να διασφαλιστεί μέσω μηχανισμών ανακτήσιμης διαφοράς.Η Ρυθμισμένη Περιουσιακή Βάση θα πρέπει να αναγνωρίσει πλήρως το πραγματικό κόστος του έργου (Capex) για την ανάπτυξη της υπόγειας αποθήκης, χωρίς να περιλαμβάνει τυχόν επιχορηγήσεις που μπορεί να επιτύχει το έργο. Ο Διαχειριστής της αποθήκευσης θα πρέπει να διαθέτει αδιάλειπτη δυναμικότητα στο ΕΣΜΦΑ. Το κόστος για την τυχόν αναβάθμιση και χρήση του ΕΣΜΦΑ θα ανακτηθεί από τους Χρήστες του δικτύου και όχι από τον διαχειριστή της υπόγειας αποθήκης ή τα τιμολόγια χρήσης της υποδομής».

Το έτερο ενδιαφερόμενο σχήμα η Energean, εκτιμά ότι «το όριο που έχει θέσει η ΡΑΕ για την κοινωνικοποίηση του κόστους σε ανώτατο ποσοστό 50% και κατά μέγιστο έως 160 εκατ. ευρώ δεν συνάδει με τον νέο ευρωπαϊκό κανονισμό, ο οποίος αναγνωρίζει ότι οι εγκαταστάσεις αποθήκευσης αερίου αποτελούν στρατηγικές υποδομές ζωτικής σημασίας για την Ευρωπαϊκή Ένωση και τα κράτη μέλη και θεσπίζει την υποχρέωση πλήρωσής τους στο 90% από το 2023 και εφεξής.

Οι κανονισμοί τιμολόγησης των υπόγειων αποθηκών φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης με το μοντέλο ρυθμιζόμενης πρόσβασης τρίτων προβλέπουν ότι το απαιτούμενο έσοδο είναι εγγυημένο σε ποσοστό 100%. Όπου προβλέπεται μικρότερο ποσοστό, αυτό αφορά μόνο περιπτώσεις ενίσχυσης της αποδοτικότητας του διαχειριστή – παράδειγμα τέτοιων προσεγγίσεων αποτελούν οι αντίστοιχες αποφάσεις των ρυθμιστών για τις αποθήκες της Ιταλίας και της Γαλλίας.

Για την Ιταλία, το απαιτούμενο έσοδο είναι εγγυημένο κατά 100% εκτός από την περίπτωση αποθηκών οι οποίες εντάσσονται σε μηχανισμό ενίσχυσης αποδοτικότητας βάσει ιστορικών στοιχείων λειτουργίας, για τις οποίες το έσοδο είναι εγγυημένο σε ποσοστό 90%. Για τη Γαλλία,το απαιτούμενο έσοδο είναι εγγυημένο σε ποσοστό 97.3% ομοίως για την ενίσχυση της αποδοτικότητας (efficiency) του διαχειριστή.

Επομένως, η πρόταση της ΡΑΕ περί εγγύησης μέρους μόνο του απαιτούμενου εσόδου, εν προκειμένω έως 50%, δεν είναι συμβατή με το πνεύμα της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας σχετικά με την ρυθμιζόμενη πρόσβαση τρίτων σε εγκαταστάσεις φυσικού αερίου και δεν συνάδει με τον τρόπο με τον οποίο εφαρμόζονται οι επιταγές του Ευρωπαίου νομοθέτη στις αποθήκες με rTPA στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με τα νέα δε δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί τους τελευταίους μήνες περί ασφάλειας τροφοδοσίας, σταδιακής απεξάρτησης από τη Ρωσία και αστάθειας των τιμών αερίου, η πρόταση της ΡΑΕ απέχει σημαντικά και από την υπό διαμόρφωση νέα Ευρωπαϊκή νομοθεσία».

Επίσης η Energean βάλλει κατά του άλλου σχήματος: «εκ των δύο Προεπιλεγέντων Επενδυτών στην δεσμευτική φάση υποβολής προσφορών στον διαγωνισμό, ο ένας αποτελεί κοινοπραξία με πλειοψηφική συμμετοχή του ΔΕΣΦΑ. Επομένως, η μη εισαγωγή, εξαρχής, των έργων ανάπτυξης του Συστήματος Μεταφοράς στο Πρόγραμμα Ανάπτυξης, όπως προβλέπεται από τον Νόμο 4001/2011 και τον Κώδικα δημιουργεί συνθήκες διακριτικής μεταχείρισης μεταξύ των διαγωνιζομένων αφού η άλλη κοινοπραξία μπορεί μέσω του ΔΕΣΦΑ τελικά να διεκδικήσει και να πετύχει την ανάκτηση του σχετικού κόστους από τους Χρήστες Μεταφοράς και αντιστοίχως δυνητικά να λάβει υπόψη αυτό το ενδεχόμενο κατά τη διαμόρφωση της οικονομικής της προσφορά στο ΤΑΙΠΕΔ. Προφανώς αυτό δεν ισχύει για τoν δεύτερο διαγωνιζόμενο, δηλαδή την εταιρεία μας Energean Oil and Gas S.A”.

Ο πωλητής που είναι το ΤΑΙΠΕΔ, για το ζήτημα της κοινωνικοποίησης του κόστους αναφέρει πως «Κρίνεται σκόπιμο να εξεταστεί ευελιξία αναφορικά με τη διαμόρφωση του άνω ορίου του ποσοστού κοινωνικοποίησης (50%) σε υψηλότερα επίπεδα και κατ’ επέκταση του ανώτατου ορίου ανάκτησης επί του εγκεκριμένου από τη ΡΑΕ κόστους κατασκευής της ΥΑΦΑ. Σημειώνεται ότι σε μεταγενέστερα έτη, οπότε και σημαντικό μέρος της επένδυσης της ΥΑΦΑ θα έχει αποσβεστεί, το Απαιτούμενο έσοδο θα είναι αρκετά χαμηλό ώστε ποσοστό κοινωνικοποίησης άνω του 50% να δύναται να ανακτάται από τους χρήστες χωρίς να προκύπτουν υπέρογκες επιβαρύνσεις. Αντιθέτως κρίνεται εύλογο όπως κατά τα πρώτα έτη να δύναται να ανακτηθεί μέσω κοινωνικοποίησης ποσοστό άνω του 50%, όπως και στην περίπτωση της υποδομής της Ρεβυθούσας».

Όλο αυτό το πακέτο της μάχης για την ΥΑΦΑ Καβάλας βρίσκεται στις επιστολές που κατέθεσαν στην ΡΑΕ στα πλαίσια της δημόσιας διαβούλευσης που προκήρυξε η Αρχή σχετικά με την:

α)την εισήγηση του ΔΕΣΦΑ για το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΕΣΦΑ 2022-2031 και

β) το Πλαίσιο Κανονισμού τιμολόγησης για την ΥΑΦΑ Ν. Καβάλας.

Στο ΥΠΕΝ και τη ΡΑΕ όπου και παρακολουθούν το θέμα λένε «Με δεδομένες τις επιστολές τους οι συμμετέχοντες, είναι βέβαιοι πως το υψηλό ποσοστό κοινωνικοποίησης διασφαλίζει την βιωσιμότητα του έργου, πράγμα που σε διαφορετική περίπτωση επιδέχεται σοβαρών επιφυλάξεων.

Σε μια γενική εκτίμηση για τα αποτελέσματα της διαβούλευσης, φαίνεται πως υπάρχει, μεταξύ των συμμετεχόντων, συμφωνία ως προς την αναγκαιότητα της υπόγειας αποθήκης φυσικού αερίου Νότιας Καβάλας και σε δεύτερο χρόνο, διχογνωμία ως προς τον κανονισμό τιμολόγησης και τα ζητήματα επαύξησης του ΕΣΦΑ εκφράζουν οι συμμετέχοντες στη δημόσια διαβούλευση».