Με πολλές και ποικίλες ενστάσεις υποδέχθηκε η αγορά των ΑΠΕ το σχέδιο της Κομισιόν για τα δίκτυα.
Οι ευρωπαίοι (ανάμεσά τους και Έλληνες) επιχειρηματίες στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν πλήθος παρατηρήσεων και διορθώσεων στο Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η Κομισιόν παρουσίασε το σχέδιό της, το οποίο προβλέπει επενδύσεις 584 δισ. ευρώ, για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας του μπλοκ.
Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί περίπου κατά 60% έως το 2030 καθώς και η αύξηση της ανανεώσιμης ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα το ίδιο.
Για το λόγο αυτό ζητούν λεπτομέρειες και καθοδήγηση για την αποτελεσματική μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2030.
Οι τομείς του σχεδίου δράσης που αφορούν στην Ελλάδα
Το σχέδιο δράσης αποσκοπεί στην αντιμετώπιση των κύριων προκλήσεων όσον αφορά την επέκταση, την ψηφιοποίηση και την καλύτερη χρήση των δικτύων μεταφοράς και διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, προσδιορίζει δε συγκεκριμένες και εξατομικευμένες δράσεις που θα συμβάλουν στην αποδέσμευση των αναγκαίων επενδύσεων για την αναβάθμιση των ευρωπαϊκών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας.
Επίκεντρο των δράσεων είναι η υλοποίηση και η ταχεία τελεσφόρηση, με στόχο την έγκαιρη συμβολή στην επίτευξη των στόχων μας για το 2030:
- επιτάχυνση της υλοποίησης έργων κοινού ενδιαφέροντος και ανάπτυξη νέων έργων με πολιτική καθοδήγηση, ενισχυμένη παρακολούθηση και περισσότερες προτάσεις·
- βελτίωση του μακροπρόθεσμου σχεδιασμού των δικτύων για την υποδοχή περισσότερων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ικανοποίηση μεγαλύτερης ζήτησης εξηλεκτρισμού, συμπεριλαμβανομένου του υδρογόνου, στο ενεργειακό σύστημα διά της καθοδήγησης του έργου των διαχειριστών συστημάτων, καθώς και των εθνικών ρυθμιστικών αρχών·
- θέσπιση κανονιστικών κινήτρων μέσω καθοδήγησης σχετικά με τις προληπτικές, μελλοντοστραφείς επενδύσεις και τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους για υπεράκτια έργα
παροχή κινήτρων για καλύτερη χρήση των δικτύων με ενισχυμένη διαφάνεια και βελτιωμένα τιμολόγια δικτύου για ευφυέστερα δίκτυα, αποδοτικότητα και καινοτόμες τεχνολογίες και λύσεις διά της στήριξης της συνεργασίας μεταξύ των διαχειριστών συστημάτων και των συστάσεων του Οργανισμού Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER)· - βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση για έργα δικτύων διά της αύξησης της προβολής των ευκαιριών για χρηματοδοτικά προγράμματα της ΕΕ, ειδικά για ευφυή δίκτυα και για τον εκσυγχρονισμό των δικτύων διανομής·
- τόνωση της ταχύτερης αδειοδότησης για την ανάπτυξη δικτύων διά της παροχής τεχνικής υποστήριξης στις αρχές και κατευθύνσεων για περισσότερη συμμετοχή των ενδιαφερόμενων μερών και των κοινοτήτων·
- βελτίωση και διασφάλιση των αλυσίδων εφοδιασμού δικτύου, μεταξύ άλλων διά της εναρμόνισης των απαιτήσεων βιομηχανικής παραγωγής με στόχο τη σύνδεση παραγωγής και ζήτησης.
Ο στόχος του επενδυτικού σχεδίου της κομισιόν
Το μεγαλύτερο μέρος της επένδυσης στοχεύει στην ψηφιοποίηση του δικτύου διανομής, στη δημιουργία παρακολούθησης σε πραγματικό χρόνο και σε πρακτικές άμυνας στον κυβερνοχώρο.
Σε αντίθεση με τους υφιστάμενους κανόνες της ΕΕ για τα δίκτυα διανομής, το Σχέδιο Δράσης στοχεύει για πρώτη φορά τα δίκτυα διανομής και περιλαμβάνει 14 δράσεις για την ανακαίνιση υποδομής άνω των 40 ετών —που αντιπροσωπεύουν το 40% των δικτύων διανομής της ΕΕ.
Η βιομηχανία ηλιακής και αιολικής ενέργειας χαιρέτισε το σχέδιο της Επιτροπής, αλλά ζήτησε τη δημοσίευση σαφών οδηγιών που θα βοηθήσουν στην επιτάχυνση της σύνδεσης στο δίκτυο.
Η Naomi Chevillard, επικεφαλής των ρυθμιστικών υποθέσεων της Solar Power Europe, είπε ότι το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι «διφορούμενο» και απαίτησε περισσότερη σαφήνεια σχετικά με τους κανόνες για τη φορολογία της αποθήκευσης ή την επεξεργασία της αποθηκευμένης ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας.
Από την πλευρά του ο Giles Dickson, Διευθύνων Σύμβουλος της Wind Europe, έκανε λόγο για ένα «καλό σχέδιο» που αναγνωρίζει την ανάγκη επένδυσης σε δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας για την ενεργειακή μετάβαση. Παράλληλα, όμως εξέφρασε τις ανησυχίες του για τις τεράστιες ουρές εταιρειών αιολικής και ηλιακής ενέργειας που έχουν υποβάλει αίτηση για σύνδεση στο δίκτυο. «Φιλτράρετε τα κερδοσκοπικά έργα και δώστε προτεραιότητα στα καλά», είπε ο Dickson, προσθέτοντας ότι το Σχέδιο δεν έχει λεπτομέρειες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο οι χώρες της ΕΕ θα πρέπει να δεσμεύουν χωρητικότητα δικτύου για στρατηγικές τεχνολογίες μηδενικού δικτύου.
Ως μέρος του Σχεδίου, η εκτελεστική εξουσία της ΕΕ προτείνει μια σειρά μέτρων, συμπεριλαμβανομένης της επιτάχυνσης της υλοποίησης Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), ένα μέτρο που συμβάλλει στην ευθυγράμμιση της ενεργειακής υποδομής της ΕΕ με τους κλιματικούς στόχους της. Πρόσφατα, η Ιταλία και η Τυνησία πριμοδοτήθηκαν με 307 εκατ. ευρώ για να συνδέσουν μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου τα τεράστια συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρώπης και της Βόρειας Αφρικής.
Το Σχέδιο επιδιώκει επίσης να βελτιώσει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό των δικτύων, προωθώντας παράλληλα ένα σύνολο ρυθμιστικών κινήτρων για τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους για υπεράκτια έργα. Έως τον Ιούνιο του 2024, η Επιτροπή θα δημοσιεύσει οδηγίες σχετικά με τον διασυνοριακό επιμερισμό του κόστους για υπεράκτια έργα για την υποστήριξη των χωρών της ΕΕ και των εθνικών αρχών τέτοιες δραστηριότητες.
Τι λένε οι οικολόγοι για το σχέδιο
Από την πλευρά της η ΜΚΟ Climate Action Network (CAN) Europe, επικρότησε τη δέσμευση της Επιτροπής να ενσωματώσει μεγαλύτερα μερίδια ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο και να αντιμετωπίσει τα σημεία συμφόρησης που θέτουν σε κίνδυνο την ανάπτυξη ηλιακής και αιολικής ενέργειας.
Ωστόσο, η πρωτοβουλία πάσχει από «λίγες χαμένες ευκαιρίες» και διαθέτει «ένα ανησυχητικό στοιχείο», τόνισε η CAN Europe, αναφερόμενη στην εκτίμηση της Επιτροπής για απότομη αύξηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας κατά 60% από σήμερα έως το 2030.
«Δεν γίνεται καμία αναφορά στην αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού της εξοικονόμησης ενέργειας και στη μείωση της ενεργειακής ζήτησης. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας, καθώς η αυξημένη ενσωμάτωση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο δίκτυο πρέπει να συνδυάζεται με λιγότερη ζήτηση για αυτήν την ενέργεια, προκειμένου να επιτευχθεί ένα ενεργειακό σύστημα που εξαρτάται πλήρως μόνο από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας», υπογράμμισε στο Euronews, η Marta Anczewska, ειδικός Πολιτικής Ενεργειακών Συστημάτων στην CAN Europe.
Η κομισιόν βάζει στοπ στους ευκαιριακούς επενδυτές ΑΠΕ
Προχωρεί παράλληλα η Κομισιόν στο ξεκαθάρισμα του ηλεκτρικού «χώρου» από ευκαιριακούς ‘πειρατές’ των επενδύσεων.
Η Κομισιόν κάλεσε τις ρυθμιστικές αρχές της Ευρώπης να θεσμοθετήσουν αντικίνητρα και φίλτρα ώστε εξαρχής, κατά την διαδικασία κατάθεσης της αίτησης, τέτοια έργα να τίθενται «εκτός παιχνιδιού».
Η ελληνική εκδοχή του προβλήματος φτάνει τα 3 GW, δηλαδή τόσο υπολογίζεται το χαρτοφυλάκιο «βαλτωμένων» έργων που έχουν πάρει όρους σύνδεσης, χωρίς ωστόσο να έχουν προχωρήσει σε υλοποίηση.
Σημειώνεται, όπως έχει καταδειχθεί σε μια σειρά τοποθετήσεις αξιωματούχων του ΥΠΕΝ, η πρόθεση του Υπουργείου είναι να προχωρήσει σε ξεκαθάρισμα του ηλεκτρικού «χώρου» από τέτοιου είδους έργα αυστηροποιώντας το πλαίσιο με συγκεκριμένες προθεσμίες που αν παραβιάζονται, τα έργα θα χάνουν τους όρους σύνδεσης που έχουν λάβει, με αποτέλεσμα να παίρνουν την θέση τους άλλα έργα που βρίσκονται στη σειρά και με περισσότερες πιθανότητες να υλοποιηθούν.
Η ειδική αναφορά που γίνεται για το θέμα στο σχέδιο δράσης της Κομισιόν για τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας που δημοσιεύτηκε εχθές αποκαλύπτει ότι πρόκειται για ευρωπαϊκό φαινόμενο που συναντιέται και στην περίπτωση της ελληνικής αγοράς με την γνωστή ιστορία περί «βαλτωμένων έργων».
Οι Βρυξέλλες κάλεσαν τις Ρυθμιστικές Αρχές Ενέργειας να διαμορφώσουν ένα σαφές πλαίσιο που να αποθαρρύνει την υποβολή αιτήματος σύνδεσης όταν αυτό δεν τεκμηριώνεται από ένα αξιόπιστο project ή δεν υπάρχει επαρκής δέσμευση από τον developer ή για αιτήματα που υπερβαίνουν την ισχύ που απαιτείται για το έργο προκειμένου να αποτρέπεται η δέσμευση ηλεκτρικού «χώρου» σε αυτές τις περιπτώσεις, όπου πρόκειται κατ’ ουσίαν για έργα με λιγότερες πιθανότητες υλοποίησης.
Ταυτόχρονα, «φρένο» μπαίνει και σε επενδυτές που έχουν ως βασική επιχειρηματική δραστηριότητα να ωριμάζουν έργα στο βαθμό των ΟΠΣ και στη συνέχεια να μεταπουλούν τα δικαιώματα σύνδεσης σε άλλο επενδυτή, πράγμα που συναντάται σε ορισμένες αγορές. Ενδεικτικό της λογικής που διέπει το «σκεπτικό» της Κομισιόν για το θέμα είναι η αναφορά ότι «τα έργα παραγωγής που δεσμεύονται οικονομικά ή πληρώνουν για τα κόστη σύνδεσης δικτύου όταν ζητούν το αίτημα είναι λιγότερο πιθανό να μην προχωρήσουν».
Ανακοίνωση εξέδωσε και η Wind Europe με την οποία χαιρετίζει το νέο σχέδιο δράσης ωστόσο υπογραμμίζει ότι το βασικό πρόβλημα με τα αιτήματα σύνδεσης στο δίκτυο παραμένει, κάνοντας λόγο για «περιορισμένα φίλτρα».
Επίσης υπογραμμίζει ότι «οι Διαχειριστές του συστήματος θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα σε εκείνα τα έργα που είναι περισσότερο ώριμα, στρατηγικά και πιθανότερο να υλοποιηθούν. Εάν αντιμετωπίζεται εξίσου κάθε αίτημα σύνδεσης τότε τα κερδοσκοπικά έργα ανακατεύουν τα πράγματα για τα καλά έργα. Είναι θετικό που η Κομισιόν καλεί τους Ρυθμιστές να αντιμετωπίσουν τα κερδοσκοπικά αιτήματα και να αποθαρρύνουν συνδέσεις για τα πιο αδύναμα έργα. Χρειάζεται ωστόσο να δοθεί ξεκάθαρη κατεύθυνση στα κράτη-μέλη πως θα διευθετήσουν το συγκεκριμένο ζήτημα».
