Σοκ και δέος στην αγορά και στους καταναλωτές προβλέπουν παράγοντες της αγοράς, εκπρόσωποι ιδιωτών παρόχων αλλά και καθηγητές Πανεπιστημίου εάν εφαρμοστούν οι προτάσεις προς την κυβέρνηση που έχει επεξεργαστεί ομάδα τεχνοκρατών του ΥΠΟΙΚ και του ΥΠΕΝ μετά από πολιτική προτροπή.
Συγκεκριμένα, με τις προτάσεις που εκπονήθηκαν και διέρρευσαν ως «κεραυνός εν αιθρία», το σημερινό μοντέλο που προβλέπει την καταβολή επιδοτήσεων στους λογαριασμούς ρεύματος σε οριζόντια βάση, χωρίς να υπάρχει περιορισμός κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, πολύ απλά …μας τελείωσε!
Όλοι προβλέπουν όμως, πως θα δημιουργηθεί ένας …μύλος στην αγορά με τις αλλαγές.
Για τους καταναλωτές, το σημερινό σύστημα είναι σίγουρα το ευνοϊκότερο και το πιο απλό: Διαμορφώνονται οι ανά μήνα τελικές τιμές του ρεύματος στον καταναλωτή με βάση την τιμή που ανακοινώνει κάθε πάροχος μείον την επιδότηση που ανακοινώνει το κράτος.
«Όποιο σύστημα και αν επιλεγεί τώρα, το βέβαιον είναι ότι θα υπάρξουν καταναλωτές στους οποίους θα μειωθεί η επιδότηση, εφόσον δεν καταφέρουν να μειώσουν την κατανάλωση και εφόσον έχουν μόνιμα πολύ μεγάλες καταναλώσεις. Για παράδειγμα επειδή θερμαίνουν τα σπίτια τους με ηλεκτρικό ρεύμα ή επειδή έχουν ηλικιωμένους και ασθενείς στο σπίτι. Για αυτούς θα είναι πολύ μεγάλη αδικία, δεν το σκέφτονται οι …φωστήρες του ΥΠΟΙΚ;» μας λέει πρώην υπουργός Ενέργειας που όμως εξακολουθεί να ασχολείται συστηματικά με τον τομέα αυτό.
Από την 1η Οκτωβρίου λοιπόν, σύμφωνα με πληροφορίες από το ΥΠΟΙΚ, αλλάζει πλήρως ο μηχανισμός επιχορήγησης των οικιακών, επαγγελματικών και επιχειρηματικών τιμολογίων και μπαίνουν καινούργιοι κανόνες που «θα πετάξουν έξω από τις επιδοτήσεις εκατοντάδες χιλιάδες καταναλωτές» όπως παρατηρεί καθηγητής του ΕΜΠ.
Οι ίδιες πληροφορίες λένε πως οι επιδοτήσεις θα καθορίζονται από έναν αλγόριθμο, ο οποίος θα λαμβάνει υπόψη τον παράγοντα της εξοικονόμησης ενέργειας.
Γράφουν και σβήνουν σενάρια
Στα υπουργεία Οικονομικών και Περιβάλλοντος και Ενέργειας, οι τεχνοκράτες γράφουν και σβήνουν σενάρια με πολιτική εντολή και με βάση το δημοσιονομικό χώρο καθώς και με γνώμονα τις αποφάσεις που θα λάβουν οι Βρυξέλλες και οι υπουργοί Ενέργειας της Ε.Ε. για τα μέτρα μείωσης των τιμών ενέργειας.
Τα σενάρια που έχουν εκπονηθεί είναι τρία:
1.Η επιχορήγηση των λογαριασμών ρεύματος να δίνεται μόνο σε όσους πετυχαίνουν τη μείωση της κατανάλωσης κατά συγκεκριμένους στόχους.
2.Να χορηγείται χαμηλότερο ύψος επιδότησης σε όλα τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και επιπλέον ενίσχυση σε όσους καταναλωτές πετύχουν συγκεκριμένους στόχους μείωσης της κατανάλωσης. Για την υλοποίηση αυτού του μέτρου απαιτούνται ιστορικά στοιχεία κατανάλωσης ρεύματος, τα οποία θα πρέπει να αναζητηθούν από το ΔΕΔΔΗΕ και αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.
3. Να παρέχεται ενίσχυση στους λογαριασμούς, η οποία θα κλιμακώνεται ανάλογα με την κατηγορία κατανάλωσης ρεύματος. Δηλαδή, όσο πιο χαμηλή είναι η κατανάλωση τόσο υψηλότερη θα είναι και η επιδότηση. Για παράδειγμα, να δίνεται συγκεκριμένο ποσό για καταναλώσεις μέχρι 300 Κιλοβατώρες το μήνα και από κει και πάνω η ενίσχυση να μειώνεται.
«Δεν καταλαβαίνω την …τρεχάλα της κυβέρνησης να αλλάξει τον μηχανισμό επιδότησης σε τόσο άμεσο χρονικό διάστημα, αφού μας λέει πως η οικονομία πάει μία χαρά και υπάρχει δημοσιονομικός χώρος άφθονος. Αυτή η ξαφνική αλλαγή θα φέρει τεράστια λειτουργικά προβλήματα και σε εμάς, τους παρόχους ρεύματος, που ακόμη δεν έχουμε καμία ενημέρωση και καμία προετοιμασία» μας λέει διευθύνων σύμβουλος μεγάλου καθετοποιημένου Ομίλου σε ρεύμα-φυσικό αέριο και συνεχίζει: «με μεγάλη δυσκολία προσαρμόσαμε στο προηγούμενο μοντέλο τα συστήματά μας και τώρα θα αλλάξουμε εκ νέου τα μηχανογραφικά μας συστήματα, δηλαδή νέο χάος! Ποιος …πανέξυπνος σκέφτηκε αυτή την εξέλιξη;».
Ο καθηγητής του ΕΜΠ βάζει τη δική του πινελιά: «η απόπειρα επιδότησης λογαριασμών με βάση τα ιστορικά στοιχεία κατανάλωσης νοικοκυριών κι επιχειρήσεων δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη αφού πλέον βρίσκει εμπόδια, όπως εκείνο της ελεύθερης μετακίνησης των πελατών, που έχει πλέον υιοθετηθεί».
Ο ίδιος εκτιμά ότι «το δικαιότερο σενάριο για την επιδότηση των λογαριασμών ρεύματος είναι η κλιμακωτή με βάση την κατανάλωση, ανά νοικοκυριό ή επιχείρηση».
Οι αυξήσεις στα τιμολόγια Αυγούστου
Εν τω μεταξύ, στα επίπεδα του 14% ήταν η αύξηση στα κυμαινόμενα τιμολόγια τον Αύγουστο αλλά ανεβαίνει στο 34% αν συνυπολογισθούν και τα σταθερής χρέωσης.
Πρώτη σε αύξηση της λιανικής τιμής ηλεκτρικής ενέργειας αναδείχθηκε τον Αύγουστο η Αθήνα, σύμφωνα με την καινούρια μηνιαία έρευνα του HEPI, ανάμεσα στις 33 πόλεις που συμπεριλαμβάνονται στην έρευνα.
Η έρευνα υπολογίζει σε 34% τη μηνιαία άνοδο στην ελληνική πρωτεύουσα. Πάντως το ποσοστό αποκλιμακώνεται στα επίπεδα του 14%, αν στους υπολογισμούς δεν ληφθούν υπόψη τα τιμολόγια σταθερής χρέωσης.
Η μεγάλη απόσταση των δύο παραπάνω ποσοστών οφείλεται στο γεγονός ότι στην Αθήνα (όπως και στο Λονδίνο) καταγράφονται ακραίες τιμολογιακές αποκλίσεις μεταξύ διαφορετικών τύπων προσφερόμενων τιμολογίων, με συνέπεια η μέση τιμή να ωθείται σε δυσανάλογα υψηλά επίπεδα.
Με βάση την έρευνα, και συνυπολογίζοντας τα τιμολόγια σταθερής χρέωσης, η λιανική τιμή ρεύματος διαμορφώθηκε στα 29,19 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα. Ο μέσος όρος για τις πρωτεύουσες των 27 κρατών-μελών ήταν 30,81 λεπτά του ευρώ.
Όσον αφορά το αέριο, η λιανική τιμή παρουσίασε άλμα 41% στην Αθήνα τον Αύγουστο, τη 2η μεγαλύτερη ανάμεσα τις 33 πόλεις που εξετάζονται. Η τιμή διαμορφώθηκε σε 21,46 λεπτά του ευρώ ανά κιλοβατώρα, όταν ο μέσος όρος των 27 χωρών της Ε.Ε. ήταν 15,61 λεπτά του ευρώ.
Στην περίπτωση της πρωτεύουσας η μεγάλη αύξηση των τιμών σχετίζεται με την υψηλή τιμή των συμβολαίων σταθερής χρέωσης (τα οποία είναι έως και 2 έως 4 φορές ακριβότερα από τα κυμαινόμενα), αφού η κρατική επιδότηση ισχύει μόνο για καταναλωτές με κυμαινόμενες συμβάσεις.
«Εάν λαμβάνονταν υπόψη μόνο μεταβλητές προσφορές στην Ελλάδα, θα μετριαζόταν η αύξηση της τελικής λιανικής τιμής τον Αύγουστο, παραμένοντας στα επίπεδα του προηγούμενου μήνα».
Επομένως, με δεδομένο ότι το πιθανότερο είναι ότι σχεδόν κανείς δε θα επέλεγε ένα σταθερό τιμολόγιο λόγω της μεγάλης διαφοράς στην τιμή, το 14% είναι πιο αντιπροσωπευτικό των ανατιμήσεων στις χρεώσεις που κλήθηκαν να πληρώσουν οι καταναλωτές για την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποίησαν τον Αύγουστο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υπολογισμοί της εταιρείας Vaasaett, που πραγματοποιεί τη μηνιαία έρευνα, βασίζονται στα διαθέσιμα τιμολόγια του δεσπόζοντος παρόχου και του μεγαλύτερη ανταγωνιστή του στην αγορά, βάσει των πιο πρόσφατων διαθέσιμων μεριδίων αγοράς. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι, όπως συμβαίνει και σε πολλές χώρες της Ευρώπης, έτσι και στην Ελλάδα τα σταθερά τιμολόγια γίνονται ολοένα και λιγότερα καθώς και πιο ακριβά, λόγω της αβεβαιότητας που επιφέρουν στους παρόχους.
Πάντως τα επίπεδα του 14% της ανόδου των κυμαινόμενων τιμολογίων αποτελούν ένδειξη για την επίδραση που είχε το νέο καθεστώς λιανικής για τις «πρώην» συμβάσεις με ρήτρα αναπροσαρμογής. Υπενθυμίζεται ότι το καθεστώς αυτό έκανε «πρεμιέρα» τον Αύγουστο, ο οποίος ήταν και ο πρώτος μήνας κατά τον οποίο οι χρεώσεις καθορίσθηκαν και ανακοινώθηκαν λίγες ημέρες πριν από την έναρξή του.
Σύμφωνα με το δελτίο του Χρηματιστηρίου Ενέργειας, η DAM «έκλεισε» τον Αύγουστο στα 436,53 ευρώ ανά Μεγαβατώρα, αυξημένη κατά 29% έναντι του Ιουλίου, όταν διαμορφώθηκε στα 338,14 ευρώ ανά Μεγαβατώρα.
Επομένως, το νέο καθεστώς λιανικής (σε συνδυασμό με τις ενισχυμένες επιδοτήσεις) μπόρεσε να συγκρατήσεις τις επιβαρύνσεις για τους καταναλωτές, απορροφώντας περίπου το 15% των ανατιμήσεων στη χονδρεμπορική αγορά.
