Οι ΗΠΑ έδωσαν στην Αργεντινή 20 δισεκατομμύρια δολάρια για να στηρίξουν το νόμισμα της χώρας. Και αυτό ενώ η κυβέρνηση των ΗΠΑ εξακολουθεί να βρίσκεται σε κατάσταση shutdown.
Το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ αγόρασε πέσος της Αργεντινής, ένα νόμισμα που έχει υπερπληθωριστεί πάνω από 200%.
Ο Πρόεδρος Τραμπ εξετάζει τώρα το ενδεχόμενο να διπλασιάσει τη σωτηρία που υποσχέθηκε στην Αργεντινή σε 40 δισ. δολάρια. Ο Τραμπ επαίνεσε τον πρόεδρο της Αργεντινής κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Λευκό Οίκο, αποκαλώντας τον συνεχώς τον MAGA.
Το περίεργο είναι ότι η Αργεντινή δεν είναι καν ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της Αμερικής, δεν είναι ούτε καν στους πέντε πρώτους. Και τίποτα από όλα αυτά δεν συζητήθηκε στο Κογκρέσο και δεν ψηφίστηκε ποτέ.
Οπότε το ερώτημα είναι, γιατί γίνεται αυτό; Και από πού θα βρεθούν τα χρήματα; Τα χρήματα θα προέλθουν από κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν ακούσει ποτέ, δηλαδή ένα ταμείο του Υπουργείου Οικονομικών που ονομάζεται ESF, το Ταμείο Σταθεροποίησης Συναλλάγματος.
Έχει χρησιμοποιηθεί μόνο δύο φορές στην αμερικανική ιστορία. Και τώρα θα χρησιμοποιηθεί για να στηρίξει και ουσιαστικά να διασώσει μια ξένη οικονομία. Αυτό όμως σε βάρος των Αμερικανών αγροτών και φορολογουμένων.
Το οποίο ως γεγονός, παρεμπιπτόντως, είναι εντελώς ειρωνικό αν σκεφτεί κανείς ότι ο Πρόεδρος της Αργεντινής έθεσε υποψηφιότητα με βάση την ελεύθερη αγορά και ενάντια στα κρατικά πακέτα διάσωσης.
Όμως, η Αργεντινή λαμβάνει από τις ΗΠΑ ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα διάσωσης όλων των εποχών.
Σύμφωνα με ξένους αναλυτές υπάρχουν πολλές υπόγειες συνδέσεις μεταξύ της Wall Street, των ΗΠΑ και μερικών πολύ ισχυρών επενδυτών με βαθιά συμφέροντα στο χρέος της Αργεντινής. Πρόκειται για ανθρώπους που στοιχηματίζουν εδώ και χρόνια στην ανάκαμψη της Αργεντινής.
Και αν επιτραπεί η κατάρρευση των ομολόγων της Αργεντινής, δισεκατομμύρια από αυτά τα δολάρια θα εξαφανιστούν.
Και όταν συνειδητοποιήσετε ποιος είναι τώρα στο Υπουργείο Οικονομικών και με ποιον συνεργάζονταν στο παρελθόν, θα δείτε πώς όλα συνδέονται σε ένα νήμα συμφερόντων και θα αρχίσει να βγάζει ένα νόημα.
Αυτό που έκανε το Υπουργείο Οικονομικών δεν εγκρίθηκε ούτε πέρασε από το Κογκρέσο, δεν ψηφίστηκε και δεν προήλθε καν από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα. Στην πραγματικότητα προήλθε από ένα εντελώς ξεχωριστό χρηματικό απόθεμα, το οποίο πολύ λίγοι γνωρίζουν ότι υπάρχει.
Ονομάζεται ESF, το Ταμείο Σταθεροποίησης Συναλλάγματος. Το ESF δημιουργήθηκε το 1934, κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης από τα κέρδη που απέφερε στις ΗΠΑ η ανατίμηση του χρυσού.
Μέσω του ESF, το Υπουργείο Οικονομικών αγοράζει πέσος της Αργεντινής από την κεντρική τράπεζα της Αργεντινής, δίνοντάς τους σε αντάλλαγμα δολάρια ΗΠΑ. Θεωρητικά, λοιπόν, αυτά τα
πέσος λειτουργούν ως εγγύηση. Αλλά στην πράξη, το Υπουργείο Οικονομικών κατέχει τώρα ένα νόμισμα που υποφέρει από υπερπληθωρισμό, έχει στα χέρια του, δηλαδή, ένα παγάκι που λιώνει…
Αυτό ισχύει μόνο για τα πρώτα 20 δισ. δολάρια. Το δεύτερο μισό αυτής της συμφωνίας είναι πιο πρόσφατο και αναμένεται να προέλθει από ιδιώτες επενδυτές και hedge funds, κρατικά επενδυτικά ταμεία, τράπεζες κ.λ.π.
Και ο μόνος λόγος για τον οποίο φαίνεται ότι είναι πρόθυμοι να το κάνουν είναι επειδή το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εγγυάται την ασφάλεια των χρημάτων τους.
Διότι αν η Αργεντινή αθετήσει τις υποχρεώσεις της και δεν μπορεί να αποπληρώσει τις ΗΠΑ, θα είναι το Υπουργείο Οικονομικών που θα πληγεί και, κατ’ επέκταση, οι Αμερικανοί φορολογούμενοι.
Τώρα, ο υπεύθυνος για αυτό το σχέδιο είναι, φυσικά, ο υπουργός Οικονομικών, Scott Besant, ένας από τους πιο πετυχημένους μακροοικονομικούς επενδυτές της Wall Street.
Πριν ενταχθεί στο Υπουργείο Οικονομικών, εργάστηκε για χρόνια στη διαχείριση ενός hedge fund και διαχειριζόταν δισεκατομμύρια δολάρια για έναν από τους πιο επιτυχημένους επενδυτές στην ιστορία.
Follow the money
Αν αναρωτηθούμε «qui bono»; Ποιος ωφελείται; Πώς ρέει το χρήμα και σε ποιον πηγαίνει; Ποια ιδιωτικά κεφάλαια έχουν ανοίγματα στην Αργεντινή και το χρέος της;
Εδώ είναι που η ιστορία αρχίζει να παίρνει μια μικρή στροφή. Εδώ είναι που τα πράγματα αρχίζουν να φαίνονται λίγο περίεργα.
Υπάρχουν τουλάχιστον δύο μεγάλα κεφάλαια που αυτή τη στιγμή γνωρίζουμε: το Discovery Capital, που ιδρύθηκε από τον Robert Citrone, και το Soros Fund Management.
Αλλά το ενδιαφέρον είναι ότι ο σημερινός υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ εργαζόταν υπό τον George Soros στο Quantum Fund, όπου διαχειριζόταν δισ. δολάρια και συνεργαζόταν με τους ίδιους ανθρώπους που διαχειρίζονται αυτά τα κεφάλαια και έχουν βαθιά επενδυτικά συμφέροντα στην οικονομία της Αργεντινής.
Έτσι, το άτομο που διευθύνει τώρα το Υπουργείο Οικονομικών, αυτό που εγκρίνει όλη αυτή τη συμφωνία των 40 δισ. δολαρίων, είναι το ίδιο άτομο που πέρασε δεκαετίες κερδίζοντας χρήματα από αυτού του είδους τις συναλλαγές.
Είναι μια ενδιαφέρουσα σύμπτωση που αξίζει τουλάχιστον να αναφερθεί, επειδή πολλά από αυτά τα κεφάλαια αγόρασαν δάνεια της Αργεντινής αξίας δισ. δολαρίων, τα οποία ήδη διαπραγματεύονταν ως λεγόμενα «δάνεια σε δυσχερή θέση».
Είναι ένας ευγενικός τρόπος για να πεις ότι η αγορά πιστεύει ότι ίσως δεν πάρεις ποτέ τα χρήματά σου πίσω.
Υψηλή πιθανότητα αθέτησης
Και τα κρατικά ομόλογα της Αργεντινής με λήξη το 2035 και το 2041, τα οποία αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των ομολόγων που κατέχει η Wall Street, διαπραγματεύονταν σε τιμές τόσο χαμηλές όσο 25 έως 35 σεντς ανά δολάριο το 2024 και το 2025.
Έτσι, έκαναν ένα στοίχημα. Και το στοίχημα ήταν ότι ο νέος Πρόεδρος, Χαβιέρ Μιλέι, θα μπορούσε να αναλάβει και να διορθώσει την οικονομία της Αργεντινής, μειώνοντας τις περιττές δαπάνες. Αλλά αυτό δεν συνέβη τελικά.
Ο πληθωρισμός παρέμεινε πάνω από 200%. Το πέσος συνέχισε να καταρρέει. Και τα ίδια ομόλογα έχουν πέσει περισσότερο από 30%.
Το ασφάλιστρο κινδύνου της Αργεντινής, που είναι η τιμή που χρεώνουν οι επενδυτές για να κρατήσουν το χρέος της, αυξήθηκε εκθετικά.
Έτσι, κάθε μέρα που το πέσος πέφτει, τα χαρτοφυλάκια που κρατούν αυτά τα ομόλογα απλώς χάνουν χρήματα. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι πολύ ισχυροί άνθρωποι χάνουν πολλά χρήματα.
Ας πάμε τώρα στο Ιούλιο του 2025. Ξαφνικά, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ παρεμβαίνει και λέει: «Μην ανησυχείτε, παιδιά, σας καλύπτουμε. Θα σταθεροποιήσουμε το νόμισμά σας χωρίς την έγκριση του Κογκρέσου. Θα χρησιμοποιήσουμε τον μηχανισμό ESF. Και ναι, αυτό βοηθά στην εξασφάλιση ενός δυνητικά στρατηγικού εταίρου. Ως παρενέργεια, όμως, τυχαίνει να εξοικονομεί δισ. δολάρια για τα ίδια τα κεφάλαια και τους ανθρώπους που έβαλαν στοίχημα στην ανάκαμψη που τελικά δεν συνέβη ποτέ…
Έτσι, λοιπόν η διάσωση της αργεντίνικης οικονομίας τυχαίνει επίσης να ωφελεί μερικούς από τους πλουσιότερους ανθρώπους στον κόσμο, όπως την Discovery Capital, που είναι ένας από τους μεγαλύτερους κατόχους του χρέους της Αργεντινής, η οποία διευθύνεται από έναν πρώην διαχειριστή κεφαλαίων του Soros και τον τρέχοντα υπουργό Οικονομικών, ο οποίος επίσης εργάστηκε υπό τον George Soros, διαχειριζόμενος δισ. στην ίδια εταιρία.
Μπορεί η νίκη Μιλέι στις εκλογές να βάλει την Αργεντινή στις «ράγες»;
Ο Χαβιέρ Μιλέι, ο αυτοαποκαλούμενος αναρχοκαπιταλιστής Πρόεδρος της Αργεντινής, εξασφάλισε μια συντριπτική νίκη στις ενδιάμεσες κοινοβουλευτικές εκλογές πριν από μία εβδομάδα. Μετά από ένα έτος, που σημαδεύτηκε από ριζική λιτότητα, οικονομική αναταραχή και πολιτικά σκάνδαλα, αυτό το αποτέλεσμα είναι πραγματικά ανέλπιστο.
Η συμμαχία La Libertad Avanza του Χαβιέρ Μιλέι ξεπέρασε τις προσδοκίες και εξασφάλισε περισσότερο από το 40% των ψήφων σε εθνικό επίπεδο, ξεπερνώντας σημαντικά την κύρια αντιπολίτευση των Περονιστών, τη συμμαχία Fuerza Patria, που έλαβε περίπου 32%. Αυτή η νίκη ενισχύει τη νομοθετική εξουσία του Προέδρου και, κυρίως, τον τοποθετεί ως ισχυρό υποψήφιο για επανεκλογή το 2027.
Οι εκλογές ερμηνεύτηκαν ευρέως ως δημοψήφισμα για τη θητεία του Χαβιέρ Μιλέι, η οποία ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2023.
Η νίκη του αποτελεί απόδειξη της επιτυχημένης στρατηγικής του για πόλωση αλλά και της ικανότητάς του να παρουσιάζεται ως ο μοναδικός φορέας ελπίδας και «λύτρωσης» εν μέσω παρατεταμένης οικονομικής στασιμότητας και μείωσης των πραγματικών εισοδημάτων.
Ωστόσο, η νίκη αυτή είναι επίσης άρρηκτα συνδεδεμένη με την δραματική παρέμβαση-απειλή της αμερικανικής κυβέρνησης με το σύνθημα «Χαβιέρ Μιλέι ή χρεοκοπία».
Το πρώτο έτος της προεδρίας του Χαβιέρ Μιλέι χαρακτηρίστηκε από μια προσέγγιση των δημόσιων δαπανών με «αλυσοπρίονο», με την κατάργηση δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας στον δημόσιο τομέα και το πάγωμα των δημόσιων επενδύσεων.
Αυτά τα μέτρα ήταν επώδυνα, συμβάλλοντας στο κλείσιμο επιχειρήσεων και στην απώλεια θέσεων εργασίας. Ωστόσο, απέφεραν επίσης απτά –αν και εύθραυστα– μακροοικονομικά οφέλη.
Ο ετήσιος πληθωρισμός, που έφτασε στο 289% τον Απρίλιο του 2024, μειώθηκε σε περίπου 32% μέχρι τον Οκτώβριο του 2025.
Η χώρα πέτυχε επίσης το πρώτο της δημοσιονομικό πλεόνασμα σε πάνω από μια δεκαετία. Ωστόσο, η πιο άμεση εκλογική σωτηρία ήταν η έντονη εστίαση της κυβέρνησης στη διαχείριση της τιμής του δολαρίου ΗΠΑ.
Η κυβέρνηση του Χαβιέρ Μιλέι κατέβαλε μεγάλες προσπάθειες για τον έλεγχο της συναλλαγματικής ισοτιμίας, δημιουργώντας έτσι μια προσωρινή αίσθηση σταθερότητας λίγο πριν τις εκλογές. Αυτή η σταθερότητα ήταν ζωτικής σημασίας για τους ψηφοφόρους που είχαν πληγεί από την αστάθεια.
Επίσης, είχε υψηλό κόστος: μια μεγάλη εξάρτηση από την οικονομική υποστήριξη της Ουάσινγκτον. Καθώς τα αποθέματα της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής μειώνονταν και μια νομισματική κρίση πλησίαζε, η κυβέρνηση των ΗΠΑ –υπό τον Πρόεδρο Τραμπ– έδρασε γρήγορα για να σώσει την κατάσταση.
Στις 20 Οκτωβρίου υπογράφηκε συμφωνία ανταλλαγής νομισμάτων ύψους 20 δισ. δολαρίων μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ και της κεντρικής τράπεζας της Αργεντινής.
Αυτή η χρηματοδοτική βοήθεια, την οποία ακολούθησε γρήγορα η ανακοίνωση πρόσθετης διευκόλυνσης ύψους άλλων 20 δισ. δολαρίων από ιδιωτικές τράπεζες και κρατικά ταμεία, ήταν αναμφισβήτητα χρονομετρημένη ώστε να ενισχύσει τη θέση του Μιλέι πριν από τις εκλογές.
Ο Τραμπ συνέδεσε ρητά τη συνέχιση αυτής της βοήθειας με τη νίκη του Χαβιέρ Μιλέι, προειδοποιώντας: «Αν χάσει, δεν θα είμαστε γενναιόδωροι με την Αργεντινή». Η νίκη του Μιλέι είναι μια σαφής νίκη για τον ιδεολογικό του σύμμαχο στην Ουάσινγκτον, ο οποίος υπερασπίστηκε τη χρηματο-οικονομική στήριξη ως στρατηγική κίνηση για να υποστηρίξει την «μεγάλη φιλοσοφία» του και να «κάνει την Αργεντινή ξανά μεγάλη».
Η ανοιχτή παρέμβαση της αμερικανικής κυβέρνησης σηματοδοτεί μια αλλαγή που δεν έχει ξαναγίνει στη Λατινική Αμερική από την εποχή του ψυχρού πολέμου. Σηματοδοτεί ότι η Αργεντινή, και η Λατινική Αμερική γενικότερα, επιστρέφουν στην γεωπολιτική σκακιέρα.
Για τις ΗΠΑ, αυτό δεν έχει τόσο να κάνει με ιδεολογική συγγένεια όσο με στρατηγικό ανταγωνισμό για τους πόρους. Η Λατινική Αμερική διαθέτει τεράστια αποθέματα φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων κρίσιμων ορυκτών όπως το λίθιο, που είναι βασικά συστατικά της παγκόσμιας αλυσίδας εφοδιασμού καθαρής ενέργειας.
Η υποστήριξη της Ουάσιγκτον προς τον Χαβιέρ Μιλέι είναι μια κίνηση που αποσκοπεί να αμφισβητήσει την επέκταση της οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Κίνας στην περιοχή.
Εξασφαλίζει ότι ένας βασικός προμηθευτής πόρων και εμπορικός εταίρος παραμένει σταθερά στην τροχιά των ΗΠΑ. Ο Μιλέι, με τη σειρά του, είναι πρόθυμος να διευκολύνει τις αμερικανικές επενδύσεις σε βασικούς τομείς όπως το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο και τα ορυχεία. Όλοι αυτοί οι τομείς είναι κεντρικής σημασίας για τα σχέδιά του για οικονομική ανάκαμψη.
Η επιτυχία του Χαβιέρ Μιλέι δεν είναι απλώς το αποτέλεσμα μιας «κρίσης εκπροσώπησης», όπου τα παραδοσιακά κόμματα αποτυγχάνουν. Αντίθετα, φαίνεται να είναι ένας πιστός εκπρόσωπος μιας νέας, αντιδραστικής παγκόσμιας κοινωνίας.
Αυτή η κοινωνία είναι βαθιά σκεπτική ως προς τη θεσμική διαμεσολάβηση, προτιμώντας ισχυρούς ηγέτες της εκτελεστικής εξουσίας και «λύτες προβλημάτων» από την mainstream πολιτική που βασίζεται στη συναίνεση.
Άλλο κάλπη, άλλο οικονομία
Όμως, ο Μιλέι μπορεί να κερδίζει στην κάλπη άλλα χάνει στο ταμείο της οικονομίας.
Η εκλογή του το 1923 ήταν ένας πολιτικός σεισμό, μια συνολική απόρριψη του κρατικού παρεμβατισμού του Περονισμού που είχε καθορίσει την πορεία της χώρας για γενιές.
Για μια σύντομη, συναρπαστική περίοδο, φαινόταν ότι το αδύνατο γινόταν πραγματικότητα.
Η κυβέρνηση του Μιλέι, με μια σειρά από άγρια μέτρα λιτότητας, φαινόταν να δαμάζει τα δύο τέρατα του δημοσιονομικού ελλείμματος και του υπερπληθωρισμού που ταλαιπωρούσαν τη χώρα για δεκαετίες.
Ωστόσο, τόσο γρήγορα όσο ξεκίνησε, το θαύμα άρχισε να εξαϋλώνεται. Η αρχική ευφορία έχει από τότε μετατραπεί στη γνωστή πικρή αγωνία.
Ο πυρήνας της τελευταίας και ίσως πιο οξείας κρίσης της Αργεντινής έγκειται στη δραματική κατάρρευση του νομίσματός της.
Αργεντινή: 100 χρόνια κρίσεων και το αλυσοπρίονο του Μιλέι
Για να κατανοήσουμε το κεφάλαιο Χαβιέρ Μιλέι, πρέπει να κοιτάξουμε πέρα από τα σημερινά πρωτοσέλιδα και να ανασύρουμε τα φαντάσματα ενός αιώνα που χαρακτηρίστηκε από παρακμή, ψεύτικες αυγές και αποσύνθεση των θεσμών.
Θα πρέπει να επιστρέψουμε σε αυτό που πολλοί Αργεντινοί θυμούνται ως χρυσή εποχή, την περίοδο από το 1860 έως το 1929 περίπου.
Στις αρχές του 20ού αιώνα, η Αργεντινή ήταν μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο.
Αυτή η περίοδος συχνά μυθοποιείται ως χρυσή εποχή, ωστόσο, αυτό το θαύμα ανάπτυξης βασιζόταν σε εύθραυστα θεμέλια καθώς ο πλούτος της Αργεντινής προερχόταν σχεδόν εξ ολοκλήρου από την εκμετάλλευση ενός και μόνο πόρου: των απέραντων και εύφορων λιβαδιών της Πάμπας.
Σε μια εποχή ταχείας παγκοσμιοποίησης και τεχνολογικών εξελίξεων στη ναυτιλία, η Αργεντινή έγινε ο σιτοβολώνας του κόσμου, εξάγοντας τεράστιες ποσότητες σιταριού, βοείου κρέατος και άλλων γεωργικών προϊόντων στην βιομηχανική Ευρώπη.
Όμως η οικονομία της χώρας ήταν ευρεία αλλά επιφανειακή, εξαρτώμενη απόλυτα από τις διακυμάνσεις των διεθνών τιμών των εμπορευμάτων και τη συνέχιση του ελεύθερου εμπορίου καθώς εξαρτιόταν από μια ολιγαρχία γαιοκτημόνων που επωφελούνταν από την απροσδόκητη πλούσια πηγή πόρων.
Όταν η Μεγάλη Ύφεση κατέστρεψε την παγκόσμια οικονομική τάξη στη δεκαετία του 1930, το εύθραυστο μοντέλο της Αργεντινής κατέρρευσε. Οι ανοιχτές αγορές έκλεισαν απότομα.
Χώρες σε όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου του βασικού εμπορικού εταίρου της, της Μεγάλης Βρετανίας, στράφηκαν προς το εσωτερικό, δημιουργώντας προστατευτικά εμπόδια μέσω δασμών.
Σε απάντηση, η Αργεντινή, όπως και πολλές άλλες χώρες, προσπάθησε να εφαρμόσει μια στρατηγική προστασίας των νεοσύστατων βιομηχανιών της. Στην Αργεντινή αυτή η στρατηγική, ωστόσο, αποδείχθηκε καταστροφική για δύο αλληλένδετους λόγους.
Ο πρώτος ήταν η χρόνια πολιτική αστάθεια. Σε αντίθεση με τα σταθερά πολιτικά συστήματα άλλων αναπτυσσόμενων χωρών, η Αργεντινή ταλαιπωρήθηκε από μια αδιάκοπη σειρά βίαιων στρατιωτικών πραξικοπημάτων και αντεπαναστάσεων.
Ο δεύτερος λόγος ήταν η ενδημική διαφθορά και η κατάληψη της εξουσίας από τις ελίτ. Το πολιτικό σύστημα της Αργεντινής ήταν ένα πεδίο μάχης για τις δύο κυρίαρχες ολιγαρχικές φατρίες, τους παραδοσιακούς γαιοκτήμονες που αγαπούσαν το ελεύθερο εμπόριο και τους νέους βιομηχανικούς μεγιστάνες που υποστήριζαν τον προστατευτισμό.
Όταν οι βιομήχανοι πήραν το πάνω χέρι χρησιμοποίησαν τον τεράστιο πλούτο τους για να δωροδοκήσουν πολιτικούς και να καταλάβουν ρυθμιστικούς φορείς, εξασφαλίζοντας ότι θα προστατεύονταν όχι μόνο από τον ξένο ανταγωνισμό, αλλά και από οποιονδήποτε εσωτερικό ανταγωνισμό.
Η αποτυχία του προστατευτικού μοντέλου κορυφώθηκε με την οικονομική καταστροφή της δεκαετίας του 1970, με ανεξέλεγκτο χρέος και υπερπληθωρισμό που έφτασε σχεδόν το 5.000% ετησίως.
Αυτό το χάος άνοιξε το δρόμο για ένα άλλο βίαιο στρατιωτικό πραξικόπημα το 1976, το οποίο σηματοδότησε μια νέα εποχή και μια νέα ιδεολογία, τη ριζοσπαστική μεταρρύθμιση της ελεύθερης αγοράς.
Και αυτό θα έδινε το έναυσμα για ένα μοτίβο που θα επαναλαμβανόταν με κυκλική κανονικότητα υπό τον Carlos Menum τη δεκαετία του 1990, τον Mauricio Makri το 2015 και τώρα στην πιο ακραία μορφή του υπό τον Μιλέι. Και κάθε φορά το πείραμα κατέληγε σε καταστροφή.
Η ώρα του Μιλέι
Σε αυτό το ιστορικό τοπίο… εισέβαλε ο Χαβιέρ Μιλέι, όχι ως παραδοσιακός πολιτικός, αλλά ως επαναστάτης προφήτης.
Υποσχέθηκε να πάρει το αλυσοπρίονο όχι μόνο για τον εθνικό προϋπολογισμό, αλλά και για ολόκληρο το σάπιο πολιτικό και οικονομικό κατεστημένο.
Τους πρώτους μήνες της προεδρίας του, οι ενέργειες του Μιλέι ήταν τόσο δραματικές όσο και η ρητορική του.
Εφάρμοσε ένα πρόγραμμα οικονομικού σοκ άνευ προηγουμένου.
Μέσω βαθιών περικοπών στις δημόσιες δαπάνες, της κατάργησης υπουργείων και της μείωσης των κρατικών επιδοτήσεων, πέτυχε πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα σε ένα μόνο τρίμηνο, εξαλείφοντας ένα έλλειμμα που ανερχόταν στο 5% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Η επίδραση στον πληθωρισμό ήταν εξίσου δραματική.
Έχοντας κληρονομήσει μια οικονομία όπου οι τιμές αυξάνονταν με ετήσιο ρυθμό άνω του 200%, η σοκ και δέος λιτότητα του Μιλέι σε συνδυασμό με τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής άρχισαν να αποδίδουν καρπούς.
Η άνοδος
Μέχρι τα μέσα του 2025, ο μηνιαίος πληθωρισμός είχε μειωθεί σε περίπου 2%, μια εντυπωσιακή και ταχεία επιβράδυνση που επέστρεψε μια κάποια προβλεψιμότητα στην καθημερινή ζωή.
Ίσως η πιο απτή επιτυχία του ήρθε στην αγορά κατοικιών. Σε μία από τις πρώτες του ενέργειες, κατάργησε με προεδρικό διάταγμα τους δεκαετίες παλιούς νόμους ελέγχου των ενοικίων στην Αργεντινή.
Αυτοί οι κανονισμοί είχαν στραγγαλίσει την αγορά ενοικίων, ωθώντας τους ιδιοκτήτες να κρατούν τα ακίνητά τους κενά αντί να τα εκμισθώνουν σε τεχνητά χαμηλές τιμές.
Τα αποτελέσματα της κατάργησης ήταν άμεσα και θεαματικά. Οι καταχωρήσεις σε πλατφόρμες ακινήτων αυξήθηκαν κατά 180%.
Η προσφορά διαθέσιμων διαμερισμάτων εκτοξεύθηκε και, ως αποτέλεσμα, τα πραγματικά ενοίκια, προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό, άρχισαν να μειώνονται.
Αντίστοιχα, με τον πληθωρισμό να αρχίζει να σταθεροποιείται, η αγορά ενυπόθηκων δανείων, η οποία ήταν εντελώς αδρανής για χρόνια και ξαναζωντάνεψε.
Για πρώτη φορά σε μια γενιά, οι Αργεντινοί μπορούσαν και πάλι να σκεφτούν να δανειστούν χρήματα για να αγοράσουν ένα σπίτι.
Το πρόβλημα του νομίσματος
Ωστόσο, παρά όλες αυτές τις πρώτες νίκες, στο επίκεντρο της οικονομικής πρόκλησης του Χαβιέρ Μιλέι βρισκόταν το περίπλοκο και επικίνδυνο ζήτημα του αργεντίνικου πέσο. Κληρονόμησε ένα δυσλειτουργικό σύστημα με δύο συναλλαγματικές ισοτιμίες.
Μια αυστηρά ελεγχόμενη και τεχνητά ισχυρή επίσημη ισοτιμία που χρησιμοποιούνταν για το εμπόριο και μια πολύ πιο αδύναμη, ελεύθερα κυμαινόμενη ανεπίσημη ισοτιμία, γνωστή ως «μπλε δολάριο», που αντανακλούσε την πραγματική αγοραία αξία του νομίσματος.
Η διαφορά μεταξύ των δύο ήταν τεράστια, με την μπλε ισοτιμία να διαπραγματεύεται σχεδόν τρεις φορές την επίσημη ισοτιμία. Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, προχώρησε σε σημαντική υποτίμηση της επίσημης ισοτιμίας κατά 50%, φέρνοντάς την πιο κοντά στην αγοραία ισοτιμία.
Στη συνέχεια, θέσπισε ένα σύστημα «crawling peg», σύμφωνα με το οποίο το επίσημο πέσο θα υποτιμείτο κατά 2% κάθε μήνα. Για κάποιο διάστημα, αυτή η στρατηγική βοήθησε στην καταστολή του πληθωρισμού, αλλά τελικά απέτυχε να επιτύχει τον πρωταρχικό της στόχο.
Το πρόβλημα ήταν ότι το σύστημα της σταδιακής αναπροσαρμογής ήταν πολύ αργό. Ενώ η επίσημη ισοτιμία υποχωρούσε σταδιακά, ο πεσιμισμός της αγοράς και η έλλειψη εμπιστοσύνης προκάλεσαν ακόμη ταχύτερη πτώση της ανεπίσημης ισοτιμίας. Αναγνωρίζοντας τη μη βιωσιμότητα της κατάστασης, ο Χαβιέρ Μιλέι έκανε μια σημαντική κίνηση τον Απρίλιο του 2025.
Κατάργησε τα περισσότερα από τα εναπομείναντα κεφαλαιακά μέτρα ελέγχου και επέτρεψε στο πέσο να κυμαίνεται ελεύθερα, ενοποιώντας ουσιαστικά τις δύο ισοτιμίες. Αρχικά, το ρίσκο φάνηκε να είναι μια εκπληκτική επιτυχία. Το ενοποιημένο πέσο σταθεροποιήθηκε σε ένα επίπεδο ισχυρότερο από αυτό που είχαν προβλέψει οι περισσότεροι αναλυτές.
Και για μερικούς μήνες, φαινόταν ότι η Αργεντινή είχε τελικά ξεπεράσει την κρίση, επιτυγχάνοντας μια σταθερή, καθορισμένη από την αγορά συναλλαγματική ισοτιμία χωρίς να προκαλέσει υπερπληθωρισμό. Όμως, αυτή η περίοδος ηρεμίας, όπως συμβαίνει συχνά στην Αργεντινή, αποδείχθηκε εφήμερη.
Οι σπόροι της τρέχουσας κρίσης φυτεύτηκαν τον Ιούλιο, όταν δημοσιεύθηκαν οικονομικά στοιχεία που υποδείκνυαν ότι η σκληρή λιτότητα είχε βαρύτερες επιπτώσεις από το αναμενόμενο. Η οικονομία συρρικνώθηκε, προκαλώντας την πρώτη σοβαρή πτώση του πέσο. Το νόμισμα άρχισε μια αργή αλλά σταθερή πτώση. Η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά τον Αύγουστο.
Διέρρευσαν ηχογραφήσεις που φαινόταν να εμπλέκουν την αδελφή του Μιλέι και επικεφαλής του προσωπικού του, Καρίνα Μιλέι, σε ένα τεράστιο σκάνδαλο διαφθοράς που αφορούσε μίζες.
Το τελικό χτύπημα ήρθε στις περιφερειακές εκλογές στις αρχές Σεπτεμβρίου. Η συμμαχία του Μιλέι υπέστη μια οδυνηρή ήττα, χειρότερη από την αναμενόμενη, στην κρίσιμη περιφέρεια του Μπουένος Άιρες, όπου ζει σχεδόν το 40% του εκλογικού σώματος. Αυτό ερμηνεύτηκε από την αγορά ως ένα σαφές σημάδι ότι η υπομονή του κοινού με την λιτότητα εξαντλούνταν και ότι το πολιτικό σχέδιο του Μιλέι έχανε δυναμική.
Οι όλο και πιο απεγνωσμένες προσπάθειες της κυβέρνησης να σταματήσει την ελεύθερη πτώση του νομίσματος δεν έκαναν παρά να σηματοδοτήσουν την απελπισία της στις αγορές, προκαλώντας τελικά μια υψηλού κινδύνου παρέμβαση από τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία μέχρι στιγμής δεν έχει καταφέρει να αλλάξει την ζοφερή πορεία.
Μετά από μια σύντομη ανάκαμψη, το πέσο συνέχισε την πτώση του και η κρίση επέστρεψε. Η αποτυχία της διάσωσης μπορεί να αποδοθεί σε διάφορους θεμελιώδεις παράγοντες που δεν μπορούσαν να επιλυθούν με μια απλή χορήγηση μετρητών.
Πρώτα απ’ όλα, η διάσωση δεν επιλύει το βασικό οικονομικό πρόβλημα: Το πέσο παραμένει υπερτιμημένο σε σχέση με την πραγματική ισχύ της αργεντίνικης οικονομίας. Η ανάπτυξη της χώρας έχει σταματήσει και το εμπορικό της ισοζύγιο έχει επιστρέψει σε έλλειμμα, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει λιγότερη ζήτηση για πέσο από την αγορά.
