Με τα νερά της λίμνης Κάρλα αντί να υποχωρούν να συνεχίζουν να φουσκώνουν, τον βασικό οδικό άξονα της χώρας, την εθνική οδό Αθηνών ‒ Θεσσαλονίκης κλειστό για δέκατη κατά σειρά μέρα, τα λασπόνερα από τις πλημμύρες στον Θεσσαλικό Κάμπο να υποχωρούν αργά αποκαλύπτοντας το μέγεθος των καταστροφών σε ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, εκατοντάδες σπίτια σε πολλά χωριά της περιοχής να έχουν καταστεί ακατοίκητα και χιλιάδες ανθρώπους στα πρόθυρα της απόγνωσης, η ελληνική κοινωνία επιχειρεί να αντιληφθεί όχι μόνο τι συνέβη αλλά και τι έπεται.
Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα από τη θέση αυτή διατυπώναμε την εκτίμηση ότι η «επόμενη μέρα» της θεομηνίας θα ήταν διαφορετική για τους πάντες.
Αν και τα πρώτα δείγματα γραφής όλων όσοι εμφανίζονται στην πρώτη γραμμή δεν είναι διόλου ικανοποιητικά και ορισμένοι –πολιτικοί κυρίως – παράγοντες του τόπου εμφανίζονται αναπαράγοντας θέσεις και επιχειρήματα του παρελθόντος, υπάρχουν ενδείξεις πως σύντομα θα αναγκαστούν να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες.
Αυτό θα το υποδείξει η ίδια η κοινωνία που αυτή τη φορά δεν νιώθει επιδερμικά τις επιπτώσεις ενός έκτακτου και ακραίου φυσικού φαινομένου, αλλά ζει τις επιπτώσεις μιας θεομηνίας για την οποία ευθύνες φέρουν όλες οι εξουσίες που καλούνται να αρθούν στο ύψος των περιστάσεων.
Ήδη άρχισε έρευνα από τις δικαστικές αρχές και η κοινή γνώμη προσδοκά πως αυτή τη φορά θα υπάρξουν αποτελέσματα, θα κατανεμηθούν ευθύνες και μάλιστα συντομότερα από ότι στο παρελθόν.
Ο Παλαμάς και άλλα χωριά του Κάμπου πλημμύρισαν γιατί δόθηκε εντολή να σπάσει ένα φράγμα, πρέπει να γίνει γνωστό ποιος πήρε την σχετική πρωτοβουλία!
Αποκάλυψη τώρα
Άλλωστε η καταστροφή του Θεσσαλικού Κάμπου θα είναι παρούσα και θα υπενθυμίζει εμφαντικά το γεγονός.
Κατά τους ειδικούς η υγειονομική απειλή θα κάνει χρόνο να περιοριστεί, η ζημία στην άλλοτε εύφορη γη θα απαιτήσει καιρό για να αποκατασταθεί, χιλιάδες άνθρωποι θα χρειαστεί να το παλέψουν πολύ και για πολλούς μήνες ώστε να μπορέσουν να ανασάνουν.
Με την θεομηνία αναδείχθηκε και το κύριο πρόβλημα της σύγχρονης Ελλάδας, μιας άνευρης, ασυντόνιστης, ανεύθυνης και προβληματικής δημόσιας διοίκησης, που επαφίεται στην παρέμβαση των εθελοντών και του Στρατού ακόμα και για τη περισυλλογή των χιλιάδων ψόφιων ζώων!
Το πλήθος των τελευταίων έκτακτων γεγονότων (πλημμύρες, πυρκαγιές) ανέδειξε και το συνολικό πρόβλημα κυβερνησιμότητας της χώρας.
Το αποτελεσματικό κυβερνητικό σχήμα, το επιτελικό κράτος, ο πολυδύναμος εκσυγχρονισμός, καθίστανται έννοιες άνευ αντικειμένου όταν δεν συνοδεύονται από απτά αποτελέσματα, εμμέσως αυτό το παραδέχονται και κυβερνητικά στελέχη.
Κυβέρνηση: αλλαγή πλάνων
Τις επόμενες ώρες και από του βήματος της ΔΕΘ ο Κυριάκος Μητσοτάκης καλείται να δώσει πειστικές απαντήσεις σε ένα νέο πλαίσιο.
Η ανάγκη ανασυγκρότησης της Θεσσαλίας και του Έβρου αναγκάζει την κυβέρνηση να κατευθύνει πόρους προς την στήριξη των κατοίκων τους και την ανοικοδόμηση των υποδομών τους.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το λεγόμενο «καλάθι των παροχών» να είναι μικρό, αφού ήδη ο υπουργός Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, προανήγγειλε ότι δεν θα υπάρξει παράταση του market pass έως το τέλος του έτους, ενώ το επίδομα στους συνταξιούχους με προσωπική διαφορά θα καταβληθεί τον Ιανουάριο αντί τον Δεκέμβριο.
Όποιο περιθώριο δίνει ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός θα διατεθεί με φειδώ προς τους πλέον αδύναμους ώστε να ανταπεξέλθουν στην πίεση του πληθωρισμού.
Κυβερνητικά στελέχη επισημαίνουν ότι ο πρωθυπουργός δεν αντιμετωπίζει το βήμα της ΔΕΘ ως μια αφορμή να παρουσιάσει ένα «καλάθι» ή μια ακόμα ευκαιρία για παροχολογία, και θυμίζουν ότι έχει ήδη νομοθετηθεί το 50% του οικονομικού προγράμματος που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων αυξήσεις στους δημοσίους υπαλλήλους και μείωση του αφορολόγητου για οικογένειες με παιδί.
Αντίθετα, ο πρωθυπουργός καλείται να σηκώσει το βάρος για την νέα εκκίνηση της χώρας. Ο μηχανισμός της Πολιτικής Προστασίας έδειξε τις πολλές ανεπάρκειές του, η τοπική αυτοδιοίκηση σε όλα τα επίπεδα ανέδειξε την ανετοιμότητά της, αρμοί του κρατικού μηχανισμού φάνηκαν ανίκανοι να συνεργαστούν έστω και στοιχειωδώς κατά τις πρώτες κρίσιμες ώρες.
Υπό αυτά τα δεδομένα η πρόταση που διατυπώσαμε την προηγούμενη εβδομάδα για τη δημιουργία μιας εθνικής Task Force, με κοινωνική και διακομματική συναίνεση, μοιάζει ως η έσχατη λύση.
Τα στοιχήματα της αγοράς
Κάτω από ομαλές συνθήκες η χθεσινή «γνωμάτευση» των Moody’s για την ελληνική οικονομία θα είχε άλλη βαρύτητα, παρόλο που όπως οι πάντες ομολογούν η αναβάθμιση έχει προεξοφληθεί και απεικονίστηκε εδώ και δύο μήνες τόσο στα ομόλογα όσο και στις μετοχές.
Υπό τα σημερινά δεδομένα, και με το πλήθος των αβεβαιοτήτων να αυξάνεται, οι κρίσεις των διεθνών οίκων μπορούν να αξιοποιηθούν μόνο ως αναχώματα των πιέσεων που άρχισαν ήδη να εμφανίζονται σε όλα τα επίπεδα.
Αυτό καθίσταται εμφανές στο χρηματιστήριο: Το στοίχημα πλέον δεν είναι η κατάκτηση των 1.500 μονάδων αλλά η διατήρηση των σημερινών επιπέδων, πράγμα δύσκολο αλλά όχι αδύνατον, όμως οι εξελίξεις στην αγορά δεν εξαρτώνται μόνο από τις υπάρχουσες δυνάμεις αντίστασης.
Είναι φυσικό σε μια τέτοια κατεύθυνση να διαδραματίσουν πρωταγωνιστικό ρόλο οι δεικτοβαρείς μετοχές του ελληνικού χρηματιστηρίου.
Αν και για μια σειρά εταιρίες με μεγάλη εξωστρεφή δράση και θετικές προοπτικές λόγω κλάδων δεν υπάρχουν αμφιβολίες (ενέργεια, μέταλλα, μεταφορές) για άλλες (καταναλωτικά αγαθά, τράπεζες) που επηρεάζονται από την συμπεριφορά και την τσέπη των εγχώριων καταναλωτών υπάρχουν πολλά ερωτήματα και αμφιβολίες.
Παρ’ όλα αυτά υπάρχουν ενδείξεις για σημαντικές αντιστάσεις. Προς το παρόν για παράδειγμα οι μετοχές των τραπεζών δεν έχουν δεχθεί μεγάλες πιέσεις παρά το γεγονός ότι το νέο πλαίσιο στο οποίο καλούνται να επιχειρήσουν καθίσταται σαφώς πιο δυσμενές σε σχέση με το παρελθόν.
Προϊόντος του χρόνου ίσως ξεκαθαρίσουν περισσότερα, όταν θα υπάρξουν απτά στοιχεία σχετικά με την συνολική επιβάρυνση του κλάδου από τις νέες συνθήκες.
Ισχυρό πάντως θα είναι το επόμενο test, που αφορά στην δημόσια εγγραφή για την εισαγωγή στο χρηματιστήριο της Optima Bank, την οποία η διοίκηση της τράπεζας έχει δηλώσει πως δεν πρόκειται να αναβάλει.
Είναι επίσης πιθανό οι διοικήσεις των τραπεζών να προχωρήσουν σε αναθεώρηση των business plan, όχι βέβαια υπό το βάρος των πρόσφατων εξελίξεων αλλά όταν ο ορίζοντας γίνει πιο καθαρός.
Τότε θα απαντηθούν και οι απορίες αν οι στόχοι για διανομή υψηλών μερισμάτων για την τρέχουσα χρήση θα διατηρηθούν, αναθεωρηθούν ή ανασταλούν.
Η χθεσινή ανακοίνωση των Moody’s, κορυφαίου οίκου διεθνώς, ήταν η δεύτερη σε λίγες μέρες μετά από αυτήν την DBRS.
Υπενθυμίζεται ότι ο καναδικός οίκος αναβάθμισε τη χώρα στο επενδυτικό επίπεδο BBB με σταθερές προοπτικές. Μέχρι τέλος του έτους ακολουθούν δύο περαιτέρω αξιολογήσεις: Η πρώτη τον Οκτώβριο από τον οίκο Standard and Poors και η δεύτερη τον Δεκέμβριο από τον οίκο Fitch. Και οι δύο αυτοί διεθνείς οίκοι, που είναι αναγνωρισμένοι από την ΕΚΤ, τοποθετούν την Ελλάδα πολύ κοντά στην επενδυτική βαθμίδα.
HSBC: Διαχειρίσιμη η κατάσταση
Αυτή τη βδομάδα η βρετανική HSBC έφερε μεγάλο αριθμό ξένων επενδυτών σε ένα reverse roadshow στην Ελλάδα από τις 11 έως τις 13 Σεπτεμβρίου για να επισκεφτούν τους φορείς πολιτικής και τις τράπεζες.
Οι επενδυτές και συμμετέχοντες στο roadshow συμφώνησαν ότι μια η πορεία των ελληνικών ομολόγων θα μπορούσε να ακολουθήσει αυτή της Πορτογαλίας αναφορικά με τα κρατικά spreads.
Σύμφωνα με τους αναλυτές η ανάπτυξη παραμένει σταθερή, αποσυνδεδεμένη από την Ευρωζώνη, καθώς η χώρα εξακολουθεί να συγκεντρώνει τις δυνάμεις της από την κρίση δημόσιου χρέους.
Τα υψηλότερα επιτόκια δεν έχουν μεγάλη αρνητική επίδραση ή αντίκτυπο μέχρι στιγμής, και το κόστος των πλημμυρών σε μια περιοχή που αντιπροσωπεύει το 15% της παραγωγής δεν σημαίνει και αντιστροφή πορείας.
Σύμφωνα με τους περισσότερους οικονομολόγους, ωστόσο, ο βραχυπρόθεσμος αντίκτυπος στο ΑΕΠ και στην ανάπτυξη θα πρέπει να είναι περιορισμένος και το δημοσιονομικό κόστος διαχειρίσιμο.
Η κυβέρνηση επαναβεβαίωσε τον στόχο της για πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ για φέτος (Bloomberg, 11 Σεπτεμβρίου), ο οποίος θα πρέπει να είναι εφικτός, δεδομένης της υπεραπόδοσης μέχρι σήμερα, και επειδή η Ε.Ε. είναι πρόθυμη να συνεισφέρει έως και 2,5 δισ. ευρώ από πρόσθετα κονδύλια της Ε.Ε. (Reuters, 12 Σεπτεμβρίου).
