Ένα από τα πιο πολύτιμα και πιο πολυσυζητημένα έργα στην ιστορία της τέχνης είναι με βεβαιότητα ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Ο θρύλος γύρω από το περιεχόμενο του και οι διάφορες θεωρίες δεν το εμπόδισαν να μπει στη λίστα με τα πλέον αναγνωρίσιμα έργα ζωγραφικής. Πολλά έχουν ειπωθεί γύρω από το Μυστικό Δείπνο του Ντα Βίντσι. Φαίνεται πως ακόμη και σήμερα δεν έχουν εξαντληθεί οι διάφορες θεωρίες.
Πού βρίσκεται ο διάσημος πίνακας του Ντα Βίντσι και τι απεικονίζει
Ο Μυστικός Δείπνος του Ντα Βίντσι καλύπτει έναν ολόκληρο τοίχο στο μοναστήρι της Σάντα Μαρία ντέλα Γκράτσιε στο Μιλάνο. Η κατασκευή του άρχισε το 1495 και θέμα του είναι ένα από τα σημαντικότερα σύμβολα του χριστιανισμού. Μια μέρα πριν από τη σταύρωσή του, ο Ιησούς δείπνησε μυστικά με τους μαθητές τους στην Ιερουσαλήμ. Εκεί ο Ιησούς τους αποκάλυψε ότι κάποιος θα τον προδώσει, ο Ιούδας, και πως ο Απόστολος Πέτρος θα τον απαρνηθεί τρεις φορές. Δεν είναι η πρώτη φορά, βέβαια, που απεικονίζεται ο Μυστικός Δείπνος αλλά το συγκεκριμένο έργο του Ντα Βίντσι είναι το πιο γνωστό και αμφιλεγόμενο.
Ιστορικοί, θρησκευτικοί και λάτρεις των συνωμοσιών συγκρούονται μεταξύ τους. Κι αυτό γιατί προσπαθούν να εξηγήσουν και να βρουν το μυστήριο που κρύβεται πίσω από τη διάσημη τοιχογραφία. Από τα σημεία που κάθονται οι μαθητές, μέχρι και κάποιες ελλείψεις ή αλλαγές που παρατηρούνται.
Ο Ιταλός επιστήμονας Μάριο Ταντέι μελετά τα έργα του Ντα Βίντσι για περισσότερα από 15 χρόνια. Αναφέρει, λοιπόν, ότι ο ζωγράφος επέλεξε να τους απεικονίσει ως «απλούς άνδρες», υπονοώντας ότι και ο Ιησούς Χριστός ήταν θνητός. Φαίνεται πως ο ντα Βίτσι αποδέχτηκε την ανθρώπινη διάσταση του Ιησού και των 12 Αποστόλων. «Δεν υπάρχει κάποιο υπερφυσικό αντικείμενο στην τοιχογραφία του ντα Βίντσι. Ο Λεονάρντο ήθελε να μας πει ότι οι δεκατρείς άντρες είναι απλοί άνδρες και αυτό είναι το σημαντικότερο «κρυμμένο» μυστικό του έργου του».
Επιπλέον στην εκδοχή του Ντα Βίντσι οι μαθητές του Χριστού δεν φορούν φωτοστέφανα. Και είναι ο πρώτος που έκανε αυτή την απεικόνιση.
Οι εικασίες γύρω από το Μυστικό Δείπνο του Ντα Βίντσι
Μια από τις πιο αμφιλεγόμενες θεωρίες σχετικά με τον πίνακα είναι ότι σε αυτόν αντί για τον Ιωάννη βρίσκεται η Μαρία Μαγδαληνή. Και αυτό πυροδοτήθηκε μετά την κυκλοφορία του βιβλίου του Αμερικανού συγγραφέα Νταν Μπράουν «Κώδικας ντα Βίντσι». Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της θεωρίας, η εξήγηση βασίζεται σε ένα γεγονός. Είναι η μοναδική φιγούρα που δεν έχει εμφανή ανδρικά χαρακτηριστικά, όπως όλοι οι υπόλοιποι μαθητές του Χριστού. Υποστηρίζουν ότι οι φιγούρες του Χριστού και του Ιωάννη δημιουργούν ένα νοητό «Μ» ανάμεσά τους, το οποίο παραπέμπει στα αρχικά του ονόματος της Μαρίας Μαγδαληνής. Ωστόσο εκτός από την εκκλησία πολλοί επιστήμονες διαφωνούν κάθετα με αυτή τη θεωρία.
Μαζί και ο Ιταλός ερευνητής Μάριο Ταντέι. «Πριν από τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι, υπήρχαν πολλοί καλλιτέχνες που δημιούργησαν τον Μυστικό Δείπνο. Όταν ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι αποφάσισε να τον ζωγραφίσει, έπρεπε να ακολουθήσει κάποιους κανόνες. Έπρεπε να βάλει τους χαρακτήρες σε συγκεκριμένες θέσεις με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά, ώστε οι άνθρωποι που θα έβλεπαν το έργο να μπορούν να αναγνωρίσουν τους Αποστόλους έναν προς έναν. Για παράδειγμα, ο Άγιος Πέτρος κρατά πάντα ένα μαχαίρι. Τον Ιούδα τον αναγνωρίζουμε επειδή σε όλες τις απεικονίσεις κρατά ένα πουγκί με χρήματα που συμβολίζει την προδοσία του. Έτσι, και ο Ιωάννης παρουσιάζεται νέος που από κάποιους τα χαρακτηριστικά του θεωρούνται θηλυπρεπή» εξήγησε.
Η αριθμολογία στο Μυστικό Δείπνο ως μέρος του πίνακα
Ακόμα και η σύνθεση του έργου δεν είναι καθόλου τυχαία, υποδεικνύουν όσοι αρέσκονται σε τέτοιες αναγνώσεις, μόνο που ο Ντα Βίντσι δεν είχε ακριβώς την αισθητική αρτιότητα του κάδρου υπόψιν. Όπως βλέπουμε λοιπόν, έχει βάλει τους μαθητές σε ομάδες των τριών, κάτι που μας δίνει το μοτίβο 33133 (3 μαθητές, 3 μαθητές, ο Ιησούς, 3 μαθητές, 3 μαθητές).
Βάζοντας λοιπόν τους μαθητές σε διάταξη 33133, κάποιοι υποστηρίζουν πως ο Λεονάρντο παραπέμπει με την προσωπική του περιπέτεια στους Θρήνους Ιερεμίου της Παλαιάς Διαθήκης, όπου στο 3 κεφάλαιο και στους στίχους 31-33 (3:31-33 δηλαδή) διαβάζουμε: «31. Επειδή, ο Κύριος δεν απορρίπτει για πάντα 32. αλλά, και αν θλίψει, θα δείξει, όμως, και οικτιρμούς, σύμφωνα με το πλήθος τού ελέους του. 33 Επειδή, δεν θλίβει από καρδιάς ούτε καταθλίβει τους γιους των ανθρώπων».
Η θεωρία με τη μουσική πίσω από τον πίνακα
Το 2007 ο Ιταλός μουσικός Τζιοβάννι Πάλα ισχυρίστηκε ότι ο ντα Βίντσι έκρυψε στο έργο του μια μουσική σύνθεση. Ο Πάλα ζωγράφισε ένα πεντάγραμμο πάνω σε αντίγραφο του έργου. Έπειτα σκέφτηκε πως το ψωμί και τα χέρια του Χριστού και των Αποστόλων θα μπορούσαν να εκφράζουν μια μουσική νότα. Όταν προσπάθησε να δει αν όντως δημιουργείται κάποιος ιδιαίτερος ήχος, απογοητεύτηκε. Οι νότες δεν συνδέονταν μεταξύ τους αρμονικά.
Τότε αποφάσισε να δοκιμάσει να τις παίξει ανάποδα, δηλαδή από δεξιά προς τα αριστερά. Ο Πάλα δημιούργησε μια μελωδία 40 δευτερολέπτων. Όπως ανέφερε σε συνέντευξή του «μοιάζει με ρέκβιεμ, με νεκρώσιμη ακολουθία». Η θεωρία βασίζεται στο γεγονός ότι ο ντα Βίντσι έγραφε ανάποδα. Άρχιζε να γράφει από τα δεξιά προς τα αριστερά. Ξεκινούσε από το τελευταίο φύλλο και στη συνέχεια έφτανε στο πρώτο. Παράλληλα, υπενθυμίζει ότι ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι εκτός από ζωγράφος, ήταν και μουσικός. Μπορούσε να διαβάζει και να γράφει μουσική. Συνέθεσε και μικρά τραγούδια, μερικά από τα οποία μας έχουν σωθεί στα σημειωματάριά του.
Το σίγουρο είναι ότι ο Μυστικός Δείπνος αποτελεί ένα εξαιρετικό δείγμα ζωγραφικής και για πολλά χρόνια καταφέρνει να αναζοπυρώνει συζητήσεις γύρω από το περιεχόμενό του…
