«Αν το αύριο έρθει» ήταν ο τίτλος ενός παλιού δημοφιλούς αμερικανικού σήριαλ που προδιέγραφε μέσα από την αστυνομική του ίντριγκα το χρονικό ενός προαναγγελθέντος τέλους.

Στην Ελλάδα και στην ΕΕ αυτό το …αύριο ήρθε κιόλας και μάλιστα νωρίτερα στον ενεργειακό τομέα και θα αλλάξει άρδην την οικονομία και την καθημερινή ζωή μας.

Με το πρόγραμμα «FIT FOR 55» (δηλαδή μείωση κατά 55% των εκπομπών CO2 έως το 2030) που εξήγγειλε η Κομισιόν και έχει υποχρεωτικό χαρακτήρα, αναθεωρήθηκε πλήρως το σχήμα 32-2030 (συνεπώς το 32% της ενέργειας στην ΕΕ άρα και στην Ελλάδα θα παράγεται από ΑΠΕ) με την ιστορική απόφαση της Κομισιόν και έγινε 40-2030, άρα σε 9 χρόνια από τώρα, τόσο στη χώρα μας όσο και στα κράτη μέλη της ΕΕ, το 40% της ενέργειας που καταναλώνεται για κάθε χρήση, θα παράγεται από ΑΠΕ, κυρίως από αιολικά, πράσινο υδρογόνο και φωτοβολταϊκά.

Τα περισσότερα από τα αυτοκίνητα, αεροπλάνα και συστήματα θέρμανσης που χρησιμοποιούνται στην ΕΕ (φυσικά και στην Ελλάδα) θα καταργηθούν. Χιλιάδες βιομηχανίες θα πρέπει να αλλάξουν τις παλιές διαδικασίες παραγωγής τους, ενώ για να προχωρήσει αυτή τεράστια μεταρρύθμιση-αντικατάσταση θα χρειαστεί να παραχθούν τεράστιες ποσότητες καθαρής ενέργειας σε πολύ σύντομο διάστημα.

Κορυφαίο στέλεχος της ελληνικής αγοράς αναλύοντας την (υποχρεωτική) απόφαση της Κομισιόν σε ηλεκτροπαραγωγή και καύσιμα εκτίμησε: «η Ελλάδα θα χρειαστεί επιπλέον 20.000 Μεγαβάτ από ΑΠΕ μέχρι το 2030 που είναι …αύριο το πρωί αλλά και εκτεταμένη χρήση ηλεκτροκίνησης και κίνησης οχημάτων με φυσικό αέριο αφού ντίζελ και βενζίνη θα κοστίζουν μια περιουσία στον εποχούμενο, άρα θα εξοβελιστούν. Πρέπει να γίνει και αναθεώρηση των ελληνικών στόχων μέχρι το Δεκέμβριο μέσα από το Εθνικό Ενεργειακό Σχέδιο (ΕΣΕΚ). Σε ότι αφορά το μερίδιο των ΑΠΕ στην ηλεκτροπαραγωγή εμείς πρέπει να τρέξουμε πολύ γρηγορότερα από τον κοινοτικό μέσο όρο για να προλάβουμε το 2030».

Τα καύσιμα στην Ελλάδα – εξοβελίζεται το ντίζελ

Τι σημαίνει όμως το ενεργειακό πακέτο «Fit for 55» για την ελληνική αγορά αυτοκινήτου για παράδειγμα; Πολύ απλά φέρνει ουσιαστικό εξοβελισμό του ντίζελ και της αμόλυβδης, στρέφοντας την κίνηση οχημάτων υποχρεωτικά σε ηλεκτροκίνηση και φυσικό αέριο.

Τα οχήματα με ντίζελ θα «αποβληθούν» από τις πόλεις και στην ύπαιθρο θα κοστίζουν μια περιουσία λόγω επιβαρύνσεων τόσο στην αγορά τους όσο και στο κόστος του ίδιου του καυσίμου που τουλάχιστον θα πενταπλασιαστεί (!) ως το 2030.

Το ίδιο θα ισχύσει σταδιακά και με την αμόλυβδη μόνο που εκεί τα οχήματα δεν θα φύγουν υποχρεωτικά από τις πόλεις αλλά θα κοστίζουν πανάκριβα στην αγορά και στη συντήρηση, τουλάχιστον τρείς φορές πάνω από τα σημερινά επίπεδα.

Αναλογικά και το πετρέλαιο θέρμανσης θα γίνει απλησίαστο συνεπώς θα υπάρξει υποχρεωτική στροφή στο φυσικό αέριο και τις μορφές ηλεκτροθέρμανσης και τηλεθέρμανσης.

Υπάρχει όμως και κάτι άλλο που θα επηρεάσει σημαντικά την καθημερινότητά μας δηλαδή η επέκταση του συστήματος εμπορίας εκπομπών CO2 στις κατασκευές, στα κτίρια και τις μεταφορές. Αυτό σημαίνει πως όποιο κτίριο δεν είναι αναβαθμισμένο και βιοκλιματικό θα είναι πανάκριβο ενώ πολύ δύσκολα θα μπορεί να πουληθεί.

Για να ισορροπήσει κοινωνικά τις δραματικές μεταρρυθμίσεις η Κομισιόν ιδρύει το «νέο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα».

Έλληνας που είναι επί χρόνια μόνιμο στέλεχος της Κομισιόν μας εξηγεί: «Το Ταμείο θα χρηματοδοτεί επενδύσεις και προγράμματα στις χώρες-μέλη, για μαζικές ενεργειακές αναβαθμίσεις κτιρίων και απεξάρτηση από τον άνθρακα. Θα προβλέπει στήριξη ατόμων με δυσκολία πρόσβασης σε υπηρεσίες ενέργειας ή μεταφορών. Οι άνθρωποι αυτοί είναι 40 στην ΕΕ.

Μόνο του το Ταμείο δεν μπορεί να καλύψει την υποχρεωτική στροφή θέρμανσης και κίνησης. Τα έσοδα του θα είναι προς το παρόν μόνο το 20% εκείνων που θα εισπραχθούν από το σχέδιο που αφορά στα κτίρια και στις οδικές μεταφορές.

Χρειάζεται άμεση αρωγή από τον Κοινοτικό προϋπολογισμό, το Ταμείο Ανάκαμψης, τους εθνικούς προϋπολογισμούς όπου αυτό είναι δυνατόν αλλά και τον ιδιωτικό τομέα με γενναία ΣΔΙΤ».

Αλλωστε και η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάινεν είπε παρουσιάζοντας το Πρόγραμμα πως «Η οικονομία που βασίστηκε στον άνθρακα έχει φτάσει στα τελικά όριά της» προσθέτοντας πως «θα χρειαστεί καιρός με τα 27 κράτη-μέλη, προτού το FIT FOR 55 γίνει υποχρεωτική οδηγία και νόμος για κάθε κράτος αλλά πρέπει να βιαστούμε.

«Πρακτικά η χρήση ορυκτών καυσίμων θα γίνει απλησίαστη σε όλους τους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της θέρμανσης στα κτίρια και τις μεταφορές, όπου οι τιμές σε βενζίνη και ντίζελ θα εκτοξευτούν με την επιβολή δικαιωμάτων CO2 και φυσικά με την αύξηση φορολογίας. Συνεπώς το Δημόσιο πρέπει να προστατεύσει τα πιο φτωχά νοικοκυριά εκεί όπου η θέρμανση γίνεται με ορυκτά καύσιμα και πρέπει να το κάνει γρήγορα» προσθέτει σε όλα αυτά κορυφαίος παράγων της αγοράς.

Η εξειδίκευση των μέτρων

Το …ημεδαπό στέλεχος της Κομισιόν που εργάζεται χρόνια στις Βρυξέλλες μα εξηγεί εξειδικεύοντας τα μέτρα: «οι πωλήσεις νέων αυτοκινήτων και φορτηγών που παράγουν εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα θα απαγορευτούν από το 2035 και μετά, σηματοδοτώντας την αρχή του τέλους για την εποχή του κινητήρα εσωτερικής καύσης .

Η Κομισιόν επιβάλλει οι εκπομπές CO2 που παράγουν οι κλάδοι τους οποίους καλύπτει το σημερινό σχέδιο να μειωθούν κατά 61% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005, έναντι προηγούμενου στόχου μείωσης 43%.Οι επιβαρύνσεις στον κτιριακό τομέα και τις μετακινήσεις επίσης επηρεάζονται δραματικά.

Το νέο αναθεωρημένο σύστημα ETS επιβάλει τιμή σε κάθε τόνο CO2 που θα εκπέμπεται από 10.000 περίπου εγκαταστάσεις στον τομέα της ενέργειας, τη μεταποιητική βιομηχανία, τα πλοία, καθώς και τις πτήσεις εντός ΕΕ.

Αναγκαστικά επιβάλλουμε ένα πολύ σκληρό ετήσιο στόχο. Η μείωση για θέρμανση, κτίρια και μεταφορές από 2,2% σήμερα, σχεδόν διπλασιάζεται στο 4,2%, ενώ καθιερώνουμε εφάπαξ μείωση στο συνολικό όριο επιτρεπόμενων εκπομπών κατά 117 εκατομμύρια δικαιώματα.

Είμαστε σίγουρα στο σωστό δρόμο για τις μελλοντικές γενιές αλλά δεν έχουν μελετηθεί ακόμη οι κατάλληλες πολιτικές για να περιοριστούν οι επιπτώσεις στην καθημερινότητα εκατομμυρίων ευρωπαίων, αυτό είναι το πρόβλημα».

Η φορολόγηση των εισαγμένων φθηνιών (πλην «βρώμικων») καυσίμων 

Για την προσαρμογή των ευρωπαϊκών βιομηχανιών και τον αθέμιτο ανταγωνισμό τρίτων χωρών αλλά και την αποφυγή φθηνότερων και πιο ρυπογόνων εισαγωγών στην ΕΕ , η Επιτροπή προτείνει την καθιέρωση του περίφημου φόρου άνθρακα, ο οποίος θα επιβάλλεται στα ευρωπαϊκά σύνορα και θα εφαρμοστεί σταδιακά σε έξι τομείς: Ηλεκτρική ενέργεια, σίδηρος και χάλυβας, αλουμίνιο, λιπάσματα και τσιμέντο.

Η εισφορά, που ονομάζεται Συνοριακός Μηχανισμός Προσαρμογής Άνθρακα (Carbon Border Adjustment Mechanism ή CBAM), «θα ευθυγραμμίζει την τιμή του άνθρακα στις εισαγωγές με εκείνη που ισχύει στην ΕΕ», δήλωσε ο Επίτροπος Τζεντιλόνι.

Η εισφορά θα εφαρμοστεί σταδιακά στους έξι τομείς, οι οποίοι επωφελούνται ήδη από δωρεάν κατανομές δικαιωμάτων. Έπειτα από πιέσεις των λόμπι της βιομηχανίας θα καταργηθούν πλήρως έως το 2036, αφήνοντας στις επιχειρήσεις τον κατάλληλο χρόνο για να προσαρμοστούν. Στο μεταξύ, από το 2026 και μετά, παράλληλα με τα δωρεάν δικαιώματα θα «τρέχει» και ο ενδιάμεσος μηχανισμός προσαρμογής.

Το πακέτο «fit for 55»

Το πακέτο περιλαμβάνει σύνολο μέτρων μέσω των οποίων οι πολιτικές για το κλίμα, την ενέργεια, τη χρήση γης, τις μεταφορές και τη φορολογία θα προσαρμοστούν με τρόπο ώστε να επιτευχθεί η μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Με δεδομένο ότι η παραγωγή και η χρήση ενέργειας ευθύνονται για το 75% των εκπομπών της ΕΕ, κρίνεται πως η επιτάχυνση της μετάβασης, και άρα πιο φιλόδοξοι στόχοι για το 2030, σε ένα πιο οικολογικό ενεργειακό σύστημα είναι ζωτικής σημασίας.

Η αύξηση του μεριδίου των ΑΠΕ συνδυάζεται με ανάλογες παρεμβάσεις σε ζητήματα ενεργειακής απόδοσης σε όλους τους τομείς της οικονομίας προκειμένου από κάθε άποψη να στηριχθεί περαιτέρω η απο-ανθρακοποίηση της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Το αντίστοιχο μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μίγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 2019 ήταν 19.7%, γεγονός που αποτυπώνει το μεγάλο «άλμα» που επιδιώκει να πραγματώσει η Γηραιά Ήπειρος με ορίζοντα το 2030.

Όπως αποτυπώνεται στην πρόταση της Κομισιόν, όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ καλούνται να συμβάλουν, υιοθετώντας ειδικούς στόχους για την χρήση ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές στις μεταφορές, τη θέρμανση και ψύξη, τα κτίρια και τη βιομηχανία.

Από την πλευρά της η Κομισιόν, στην πρότασή της, καταλήγει σε συγκεκριμένους στόχους σε ότι αφορά τους κρίσιμους τομείς, τόσο σε επίπεδο κράτους μέλους όσο και συνολικά για την Ευρωπαϊκή Ένωση για κάθε τομέα ξεχωριστά.

Οι αναλυτικές εισηγήσεις της Κομισιόν:

-Στόχος 13% στην ένταση αερίων του θερμοκηπίου στις μεταφορές

-Στόχος για συμμετοχή 2,1% των ΑΠΕ, της θερμότητας και της ψύξης στη τηλεθέρμανση.

-Στόχος αύξησης κατά 1,1% ετησίως στη χρήση πράσινης ενέργειας στη βιομηχανία

-Αύξηση χρήσης ΑΠΕ 1,1% κάθε χρόνο σε θέρμανση και ψύξη σε εθνικό επίπεδο

-Τουλάχιστον 49% μερίδιο ΑΠΕ στην χρήση ενέργειας στα κτίρια.

Οι αναλυτικές παρεμβάσεις της Κομισιόν:

-Επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας στα έργα ΑΠΕ

-Ενίσχυση του εξηλεκτρισμού με ειδικό μηχανισμό για τις μεταφορές

-Ταχύτατη ανάπτυξη στο πράσινο υδρογόνο

-Διευκόλυνση πράσινων συμβολαίων ενέργειας ( PPA)

-Προώθηση της πράσινης διασυνοριακής συνεργασίας, μέσω μηχανισμού χρηματοδότησης έργων ΑΠΕ.

Οι τέσσερις τομείς-στόχοι της Κομισιόν.

-ηλεκτροπαραγωγή,

-θέρμανση

-ψύξη

-μεταφορές

Το σχέδιο ανα τομέα περιλαμβάνει εντατικοποίηση των πολιτικών ενέργειας και μεταφορών χωρίς τιμολόγηση εκπομπών άνθρακα πέραν των υφιστάμενων τομέων που είναι ήδη ενταγμένοι στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ ( το γνωστό ETS). Επίσης στηρίζεται τόσο στην τιμολόγηση άνθρακα με επέκταση στις οδικές μεταφορές και τα κτίρια όσο και στην εντατικοποίηση των πολιτικών ενέργειας και μεταφορών

Από άλλη οπτική απεικονίζει μια μικρότερη φιλοδοξία ως προς την αναθεώρηση των ενεργειακών πολιτικών (και των στάνταρ CO2 για τα αυτοκίνητα), προσδίδοντας ισχυρό ρόλο στην τιμολόγηση των εκπομπών άνθρακα.

«Σημειώνω τη μεγαλύτερη έμφαση της Κομισιόν στα συμβόλαια αγοροπωλησίας ηλεκτρικής ενέργειας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, τα λεγόμενα PPAs, και ιδιαίτερα στην εφαρμογή που αυτά μπορεί να έχουν σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Τίθεται πλέον στην ημερήσια διάταξη η διαμόρφωση του ανάλογου θεσμικού πλαισίου τόσο σε ότι αφορά την μορφή που θα έχουν όσο και ως προς την κατάρτιση μιας ορισμένης κινητροδότησης που θα συμβάλει στην περαιτέρω ανάπτυξης της ειδικής αυτής αγοράς με την συμμετοχή τόσο μικρών επιχειρήσεων όσο και νοικοκυριών τα οποία και θα ενισχύσει σημαντικά, αν όλα φυσικά υλοποιηθούν σωστά» προσθέτει ο «Έλληνας της Κομισιόν».