Μια συντονισμένη προσπάθεια αναβάθμισης των κρατικών μουσείων, ισχυροποίησης της ασφάλειάς τους αλλά βελτίωσης των παρεχόμενων υπηρεσιών τους προς το κοινό αποτελεί η θέσπιση, από το υπουργείο Πολιτισμού, εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας. Ο κανονισμός αυτός, τον οποίο υποχρεούνται να ακολουθήσουν όλα τα μουσεία για να λάβουν κρατική πιστοποίηση – εξαιρούνται τα μεγάλα μουσεία που μετατράπηκαν προσφάτως σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου που έχουν δικό τους κανονισμό- καθορίζει, λεπτομερώς, τον τρόπο λειτουργίας όλων των τμημάτων, θέτει σημαντικές δικλίδες ασφαλείας για τα αντικείμενα των συλλογών τους, όχι μόνο για αυτά που εκτίθεται αλλά και εκείνα που φυλάσσονται στις αποθήκες του, προβλέπει την βελτίωση των υποδομών τους και την καθολική προσβασιμότητά τους αλλά και συγκεκριμένους όρους για τη διοργάνωση εκθέσεων, ερευνητικών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

Επί της ουσίας μέσω του κανονισμού λειτουργίας υιοθετείται ένα νέο μοντέλο διαχείρισης και φιλοσοφίας των ανά την Ελλάδα κρατικών μουσείων που συνάδει με τις καλές πρακτικές, θέτει συγκεκριμένους στόχους και εξασφαλίζει αμεσότερη και πιο εποικοδομητική σχέση με το κοινό. Παράλληλα, το κάθε μουσείο εντοπίζει τις αδυναμίες του, μέσα από την διαδικασία της αξιολόγησης και δίνει έμφαση στην εξεύρεση λύσεων για την αποτελεσματική αντιμετώπισή τους.

«Η οικονομική, λειτουργική και επιχειρησιακή βιωσιμότητα των μουσείων και ο αντίκτυπός τους στην κοινωνία συναρτάται με την υιοθέτηση μιας νέας οργανωτικής δομής και φιλοσοφίας διαχείρισης, καθώς και νέων πρακτικών προσέγγισης και επικοινωνίας με το κοινό, με στόχο τη συνολική αναβάθμιση των μουσειακών δομών της χώρας και των υπηρεσιών που παρέχουν» υπογραμμίζει η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και προσθέτει: «Η υιοθέτηση του εσωτερικού κανονισμού διευκολύνει τη λειτουργία και τη στοχοθεσία κάθε μουσείου, ώστε να εφαρμόζουν καινοτόμες λύσεις σε όλες τις πτυχές της λειτουργίας τους, να έχουν πρόσβαση σε σύγχρονα επιστημονικά πεδία και καλές πρακτικές, να καλλιεργούν σχέσεις και να εντάσσονται σε δίκτυα».

Τα βασικά σημεία του εσωτερικού κανονισμού

Μέσα από 25 διαφορετικά άρθρα το πρότυπο δομής του εσωτερικού κανονισμού για τα κρατικά μουσεία αποτελεί ένα πλήρη οδικό χάρτη για την αποτελεσματική οργάνωση και τη λειτουργίας τους.
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα άρθρα εκείνα που αφορούν στην ασφάλεια του συνόλου των πολύτιμων αντικειμένων. Σύμφωνα με αυτά επιβάλλεται η πλήρης καταγραφή όλων των αντικειμένων των συλλογών αλλά και εκείνων που φυλάσσονται στις αποθήκες και η τεκμηρίωσή τους στα Ολοκληρωμένα Πληροφοριακά Συστήματα του Εθνικού Αρχείου Μνημείων. Προβλέπεται επίσης η οργάνωση των μουσειακών αποθηκών και η κατηγοριοποίηση των αντικειμένων, η εξασφάλιση των απαραίτητων περιβαλλοντικών συνθηκών αποθήκευσης αλλά και ειδικό πρωτόκολλο που θα ορίζει με σαφήνεια ποιοι και πότε μπορούν να εισέρχονται σε αυτούς τους χώρους. Περιγράφεται επίσης, βήμα – βήμα, η διαδικασία που πρέπει να ακολουθείται κατά την μετακίνηση, τη μεταφορά ή τον δανεισμό των εκθεμάτων.

Ειδικές προβλέψεις έχουν γίνει και για την ασφάλεια εργαζομένων, επισκεπτών και εκθεμάτων κατά την διάρκεια έκτακτων περιστατικών. Το εν λόγω σχέδιο προβλέπει, μεταξύ άλλων, ύπαρξη φαρμακείου- ιατρείου, κατάρτιση σχεδίου εκκένωσης κτηρίου, μέτρα προστασίας από φυσικές καταστροφές (σεισμός, πυρκαγιά, πλημμύρα) ή ανθρωπογενείς κινδύνους (κλοπή/ένοπλη ληστεία, εισβολή και κατάληψη, βομβιστική επίθεση, τρομοκρατική ενέργεια), συγκρότηση καταλόγου ευπαθών εκθεμάτων και λίστας προτεραιοτήτων διάσωσης, ορισμό παραγόντων φθοράς (δυνάμεις, κακόβουλες ενέργειες, αποσυσχέτιση, φωτιά, νερό, βιολογικοί παράγοντες, ρύποι, φως/ακτινοβολία, λανθασμένες τιμές θερμοκρασίας/σχετικής υγρασίας) και τρόπων αντιμετώπισής τους ανά υλικό/συλλογή, ασφάλεια εξοπλισμού [εργαστηριακού, ηλεκτρονικού (π.χ. data rooms), μηχανολογικού] από κακόβουλες ενέργειες (π.χ. κλοπή, βανδαλισμός) ή τεχνολογικά ατυχήματα και δημιουργία αντιγράφων ασφαλείας σημαντικών δεδομένων που αφορούν στις συλλογές, στον εξοπλισμό, στη διαχείριση εσόδων (και διατήρησή τους και σε χώρους εκτός των κτηριακών εγκαταστάσεων του Μουσείου).

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στη συντήρηση από εξειδικευμένο προσωπικό, τόσο των υφιστάμενων υποδομών, ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων, πυροπροστασίας και συστημάτων ασφαλείας, όσο και των πολύτιμων αντικειμένων μέσα σε οργανωμένα και ειδικά σχεδιασμένα, για κάθε κατηγορία ευρημάτων, εργαστήρια που θα διαθέτουν τις κατάλληλες περιβαλλοντικές συνθήκες. Προβλέπεται επίσης πρόγραμμα τακτικού καθαρισμού προθηκών και ελεύθερων εκθεμάτων.

Όσον αφορά στη διοργάνωση εκθέσεων πίσω από την καθεμία από τις μόνιμες εκθέσεις κάθε μουσείου θα υπάρχουν συγκεκριμένοι στόχοι, σαφές μουσειολογικό σκεπτικό αλλά και ποικιλία ερμηνευτικών μέσων που θα συνδράμουν στην αλληλεπίδραση με τους επισκέπτες. Ακόμη και οι περιοδικές εκθέσεις θα πρέπει να συνδέονται, μ’ έναν τρόπο, με τη μόνιμη έκθεση του μουσείου ενώ η εκθεσιακή δράση θα αξιολογείται τόσο από το προσωπικό όσο και από το κοινό.

Στο μεταξύ, οργανώνονται οι εκπαιδευτικές δράσεις των μουσείων οι οποίες θα καταρτίζονται με βάση την ομάδα στην οποία απευθύνονται((μαθητές, εκπαιδευτικοί, φοιτητές, οργανωμένες ομάδες, τουρίστες, ΑμεΑ, τοπική κοινωνία, οικογένειες, Τρίτη Ηλικία, άλλοι επαγγελματίες των μουσείων κ.ά.) ενώ ενδυναμώνεται και η ερευνητική τους δραστηριότητα με τη συμμετοχή σε εγχώρια και διεθνή ερευνητικά προγράμματα, τήρηση αρχείου ερευνητικών προγραμμάτων και ερευνητικών δεδομένων, λειτουργία Βιβλιοθήκης, δυνατότητα πρόσβασης στο αρχείο και δημιουργίας αντιγράφων, δυνατότητα πρόσβασης στις συλλογές και μελέτης και φωτογράφισης αντικειμένων.

Η συμπερίληψη αποτελεί σημαντικό άξονα του εσωτερικού κανονισμού των κρατικών μουσείων τα οποία θέτουν ως βασικούς στόχους τους τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, την εξάλειψη διακρίσεων-προκαταλήψεων, τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και την αποδοχή όλων των κοινωνικών ομάδων, ευάλωτων ή μη, ανεξαρτήτως φυλής, καταγωγής, φύλου, ηλικίας, αναπηρίας, σεξουαλικού προσανατολισμού, θρησκείας αλλά και την προσέγγιση διαφορετικών ομάδων κοινού, όπως θρησκευτικές μειονότητες, μετανάστες – πρόσφυγες, θύματα ενδοοικογενειακής)βίας, έγκλειστοι σε σωφρονιστικά ιδρύματα/δομές απεξάρτησης, άτομα τρίτης ηλικίας, ΑμεΑ, τοπικές κοινότητες (π.χ. αγροτικές), άνεργοι κ.α. Προϋπόθεση βεβαίως αποτελεί η δυνατότητα προσβασιμότητας των κτηριακών υποδομών.

Σε όλα τα παραπάνω προστίθενται ειδικά άρθρα για την χρηματοδότηση των μουσείων, την οργάνωση και τη λειτουργία του Πωλητηρίου και του Αναψυκτηρίου τους και το κομμάτι της επικοινωνίας – προβολής τους.