«Χρυσή βίζα»: Η Πορτογαλία δείχνει το δρόμο, αλλά η Ελλάδα προτιμά να ζει με το οξύτατο στεγαστικό πρόβλημα

Καλημέρα σας κυρίες και κύριοι

*** Η Ελλάδα αντιμετωπίζει οξύτατο στεγαστικό πρόβλημα, καθώς οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας ενοικίασης, οι χρήστες της περίφημης “χρυσής βίζας” και οι εξαγορές κατά κύματα και από διαφορετικές χώρες ακινήτων, έχουν δημιουργήσει μια άνευ προηγουμένου κατάσταση στην αγορά, όπου κυριαρχούν τα υψηλότατα ενοίκια, η απίστευτη έλλειψη ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων και οι πρωτοφανείς στρεβλώσεις. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, ήδη άρχισε να ξεφουσκώνει η φούσκα των ακινήτων, αλλά στην Ελλάδα, οι αυξήσεις συνεχίζονται, όταν μάλιστα και οι τράπεζες ουσιαστικά είχαν συμμετοχή σε αυτή την κατάσταση, αφού τα στεγαστικά δάνεια για δύο σχεδόν χρόνια ήταν ασύμφορα λόγω υψηλών επιτοκίων. Ειδικότερα, όμως, το θέμα με την περίφημη “χρυσή βίζα”, δημιούργησε μία πολλαπλασιαζόμενη κρίση στην αγορά κατοικίας, καθώς οι ξένοι που ήθελαν να αγοράσουν ακίνητο στη χώρα μας, εισάγοντας το ποσό των 250.000 ευρώ, τουλάχιστον, εκτίναξαν τις όλες αξίες, ακόμα και σε κατ’ εξοχήν περιοχές λαϊκής κατοικίας, προκαλώντας σοβαρά προβλήματα, αλλά και αντιδράσεις. Η κυβέρνηση, θεωρώντας ότι έτσι θα ανακόψει κάπως αυτό το κύμα, ανέβασε το ποσό στα 500.000 ευρώ, αν και παράγοντες του χώρου αναφέρουν ότι ακόμα βρίσκεται στα χαρτιά, καθώς έχουν ασκηθεί πιέσεις από πολλές πρεσβείες. Παρόμοιο πρόβλημα αντιμετώπισε και η Πορτογαλία, η οποία όμως βρήκε τη λύση και μάλιστα με έναν πολύ έξυπνο και αποδοτικό συνάμα τρόπο και για όσους ήθελαν να αποκτήσουν τη “χρυσή βίζα”, αλλά και για την επαναφορά της ηρεμίας στην αγορά κατοικίας. Πλέον, όσοι επιθυμούν να την αποκτήσουν, το ποσό των 500.000 ευρώ δεν θα το κατευθύνουν στην αγορά κατοικίας, αλλά θα επιλέγουν ένα από τα επενδυτικά ταμεία της χώρας, όπως για παράδειγμα αυτό της Βιώσιμης Γεωργίας, που χρηματοδοτεί με επιτυχία την εξέλιξη της γεωργίας και έχει συνάμα ελκυστικές αποδόσεις, πολύ μεγαλύτερες των τραπεζικών επιτοκίων καταθέσεων. Εμείς εδώ, αντί να ασχολούμαστε με τα σοβαρά και επείγοντα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, παρακολουθούμε ασμένως δολοφονίες, βιασμούς, γυναικοκτονίες, φροντιστήρια, αλλά και εξώσεις…

Ποιες κυρώσεις; Από τα σιτηρά της Ρωσίας σιτίζεται όλη η Ευρώπη!

*** Πόσα και πόσα δεν έχουν γραφτεί, σχετικά με τις εκατοντάδες κυρώσεις προς την Ρωσία από τη Δύση, με πρωτεργάτριες τις ΗΠΑ και πειθήνια ακόλουθο την Ευρώπη. Στην πράξη, όμως τι συμβαίνει τελικά; Ρωσικό πετρέλαιο ρέει κανονικά και με το νόμο ή και χωρίς αυτόν σε όλη την Ευρώπη, ρωσικό φυσικό αέριο και στις δύο του μορφές (αγωγών και LNG) γεμίζει τις αποθήκες ευρωπαϊκών χωρών, αλλά αυτό αποτελεί κοινό μυστικό και ποτέ δεν αναφέρεται ότι προέρχεται από τη Ρωσία. Άλλωστε, μην πάμε μακριά, στη Ρεβυθούσα, γνωρίζουν πολύ καλύτερα από όλους μας πόσες και ποιες (και από ποιους εισάγονται) ποσότητες φυσικού αερίου προέρχονται από τον βορρά, αλλά ενδιαμέσως αλλάζουν πατρίδα προέλευσης… Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει, όμως και με τα σιτηρά της Ρωσίας, που υποτίθεται ότι τα σνόμπαραν και τα έβαλαν σε απαγόρευση οι φωστήρες της Κομισιόν. Στα… χαρτιά των κυρώσεων, όλα καλά. Δείτε, όμως, τώρα τι συμβαίνει στην πράξη και στη σκληρή πραγματικότητα των αγορών, που δεν μπορούν να λειτουργήσουν αλλιώς και οι κυβερνήσεις των χωρών πρέπει να τροφοδοτήσουν τις αντίστοιχες επιχειρήσεις και το καταναλωτικό τους κοινό. Ιδιαίτερη αξία έχουν και τα στοιχεία που αφορούν στην ελληνική αγορά. Από τα επίσημα στοιχεία, λοιπόν, προκύπτουν τα ακόλουθα…

*** Από τον Ιούλιο έως σήμερα οι εισαγωγές σιτηρών από τη Ρωσία σε χώρες τη Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αυξηθεί κατά 2,3 φορές, με την χώρα μας να βρίσκεται στην 4η θέση, διπλασιάζοντας με τον τρόπο αυτό τις συνολικές ποσότητες που εισήχθησαν. Συγκεκριμένα η Ελλάδα αύξησε τις αγορές σιταριού κατά 1,5 φορές (108 χιλ. τόνους) και καλαμποκιού κατά 2 φορές (σε 26,2 χιλ. τόνους). Από την έναρξη του τρέχοντος γεωργικού έτους (το οποίο διαρκεί από την 1η Ιουλίου 2023 έως τις 30 Ιουνίου 2024), μέχρι την πρώτη μέρα του Δεκέμβρη, η Ρωσία εξήγαγε 2,2 εκατ. τόνους σιτηρών και οσπρίων στις χώρες της ΕΕ. Όπως αναφέρει η Ρωσική Ένωση Σιτηρών, οι ποσότητες διατέθηκαν κατά κύριο λόγο σε πέντε χώρες. Τη μερίδα του λέοντος είχε η Ισπανία (που αντιπροσώπευε το 40%), Ιταλία (με το 35%) και Βέλγιο (με μερίδιο 17%), ενώ ακολουθεί η Ελλάδα, 160 χιλ. τόνους στην τέταρτη θέση.

Δείτε τώρα τι προμηθεύτηκε η κάθε χώρα:

– Η Ισπανία αγόρασε μπιζέλια (571 χιλ. τόνους), σιτάρι (76 χιλ. τόνους), κριθάρι, σκληρό σιτάρι και σίκαλη.
– Η Ιταλία έγινε ο μεγαλύτερος αγοραστής ρωσικού σκληρού σίτου (583 χιλ. τόνους), με τις αποστολές μαλακού σίτου να αυξάνονται κατά 4,6 φορές (σε 61 χιλ. τόνους).
– Το Βέλγιο, αγόρασε 185 χιλ. τόνους λιναρόσπορου και 6,3 χιλ. τόνοι μαλακού σίτου.

*** Για πρώτη φορά από τον Μάρτιο 2022, η Ρωσία μπήκε στους πέντε πρώτους προμηθευτές σιτηρών στην ΕΕ. Τον Σεπτέμβριο του 2023, σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, η ΕΕ αύξησε τις εισαγωγές ρωσικών σιτηρών κατά 10 (!) φορές, στους 180 χιλ. τόνους, και ήταν το μέγιστο από τον Μάρτιο του 2022. Στα τέλη Σεπτεμβρίου η Ρωσία έγινε ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγέας σιτηρών στην ΕΕ. Ο κύριος εξαγωγέας για την ΕΕ τον Νοέμβριο ήταν η Ουκρανία, με προμήθειες που ανήλθαν σε 1,2 εκατ. τόνους (αυξημένες κατά 1% στον μήνα, αλλά μειωμένες κατά 1/4 κατά τη διάρκεια του έτους). Την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν η Βραζιλία (με αύξηση κατά 1,8 φορές τον μήνα, σε 1,1 εκατ. τόνους), η Τουρκία (αύξηση κατά 4%, σε 204 χιλ. τόνους) και ο Καναδάς (μείωση των προμηθειών κατά ένα τρίτο, σε 139 χιλ.τόνους).

*** Ο πόλεμος τελικά δεν επηρέασε παρά ελάχιστα τις ρωσικές εξαγωγές σιτηρών, καθώς οι αγορές στέρεψαν και το ουκρανικό σιτάρι είχε μπλοκαριστεί για πολλούς μήνες. Για τη Ρωσία, το γεωργικό έτος έκλεισε με νέο ρεκόρ εξαγωγών σιτηρών, στοχεύοντας φέτος σε πάνω από 50 εκατ. τόνους. H Μόσχα κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά και ως εκ τούτου επηρεάζει και τις τιμές, η άνοδος των οποίων συντηρείται από τις εξελίξεις στο μέτωπο του πολέμου με την Ουκρανία και την ανθεκτική ζήτηση. Η τιμή του σιταριού διατηρήθηκε σε άνοδο, σε αντίθεση με άλλα αγροτικά προϊόντα των οποίων οι τιμές έγραφαν απώλειες στο τέλος του 2023. Τέλος σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις, οι παγκόσμιες συνθήκες για την αγορά σιταριού το 2023/24 (έκθεση USDA) αφορούν υψηλότερη παραγωγή, κατανάλωση και εμπόριο και ελαφρά μειωμένα αποθέματα. Η παραγωγή αναμένεται να διαμορφωθεί στους 783 εκατ. τόνους, αυξημένη κατά 1 εκατ. τόνους από την εκτίμηση του Νοεμβρίου.

Ανθεκτικότερες στις κρίσεις οι οικογενειακές επιχειρήσεις

*** Σας είχα υποσχεθεί να επανέλθω στην έρευνα του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ)για τις οικογενειακές επιχειρήσεις, και ειδικότερα στο τμήμα της που αφορά σε προσωπικές συνεντεύξεις και focus groups με ιδιοκτήτες και εργαζόμενους οικογενειακών επιχειρήσεων, που έχουν την έδρα τους στην Αττική και εκπροσώπους φορέων και επαγγελματικών οργανώσεων, στις οποίες συμμετέχουν και οικογενειακές επιχειρήσεις. Στην ποιοτική έρευνα επισημάνθηκε ότι, παρά την αξία που δημιουργούν για την ελληνική οικονομία, οι οικογενειακές επιχειρήσεις δεν λαμβάνουν καμία ειδική στήριξη από την πολιτεία όπως, για παράδειγμα, προγράμματα επιχειρηματικής κατάρτισης και επιμόρφωσης, κυρίως προς τις νέες γενιές που καλούνται να αναλάβουν τις επιχειρήσεις αυτές στη φάση της διαδοχής. Οι συμμετέχοντες στην έρευνα επεσήμαναν ότι, συχνά, οι οικογενειακές επιχειρήσεις προτιμούν να δίνουν εργασία στα οικογενειακά μέλη, ακόμα και όταν αυτά δεν διαθέτουν τις γνώσεις και τις δεξιότητες, κάτι που μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στη λειτουργία της επιχείρησης.
Επισημάνθηκε, επίσης, ότι στις περιόδους κρίσης, που τα λειτουργικά έξοδα εκτοξεύονται, τα κέρδη περιορίζονται και η αγοραστική δύναμη μειώνεται κατακόρυφα, οι οικογενειακές επιχειρήσεις μπορούν να ανταποκριθούν, λόγω της φύσης τους και της δυνατότητας να περιορίσουν για κάποιο διάστημα τα έσοδα που αποδίδουν στην οικογένεια, προκειμένου να επιβιώσει η επιχείρηση.

*** Σε σχέση με την επίδραση της οικογενειακής επιχείρησης στη λειτουργία και τη σχέση της οικογένειας, αναφέρθηκε ότι η εξισορρόπηση επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής με κάποιες διευκολύνσεις που μπορεί να έχουν οι εργαζόμενοι – μέλη της οικογένειας (ωράριο, απουσίες για ασθένεια, φροντίδα παιδιών, κλπ.) είναι ευκολότερη στο πλαίσιο της οικογενειακής επιχείρησης. Ωστόσο, οι γυναίκες επωμίζονται επιπλέον υποχρεώσεις, συχνά χωρίς συγκεκριμένο μισθό και εξασφάλιση και έτσι προκαλείται μία σύγχυση του ρόλου τους, τόσο στην οικογένεια όσο και στην επιχείρηση. Σε κάθε περίπτωση, η γυναίκα καλείται να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις της στην οικογενειακή επιχείρηση με μεγαλύτερη αφοσίωση από έναν τρίτο υπάλληλο, καθώς η επιχείρηση είναι συνέχεια της οικογένειας. Η διαδοχή είναι ένα θέμα που απασχολεί όλες τις οικογενειακές επιχειρήσεις. Συμμετέχοντες στην έρευνα ανέφεραν ότι η οικογενειακή επιχείρηση, εφόσον πηγαίνει καλά, είναι μία λύση επαγγελματικής αποκατάστασης, αλλά μόνο ως προσωπική επιλογή των ίδιων των διαδόχων. Η πρότερη εργασιακή εμπειρία του διαδόχου, εκτός της οικογενειακής επιχείρησης, αλλά και η σταδιακή ανάθεση ευθυνών και αρμοδιοτήτων στον/ στην διάδοχο πριν την αποχώρηση της «ηλικιωμένης» γενιάς, μπορούν να αποτελέσουν παράγοντες μιας επιτυχημένης διαδοχής.

Ενδιαφέρουν

*** Ήρθε και η απότομη προσγείωση χθες στη χρηματιστηριακή αγορά και οι βιαστικοί έφεραν την καταστροφή-βλέπουν άτακτη υποχώρηση και “σκάσιμο της φούσκας”. Οι αγορές δεν ζούν για μια ημέρα ή για μερικές συνεδριάσεις, αλλά εδώ είμαστε δυστυχώς ακόμα ανώριμοι και είτε ενθουσιαζόμαστε είτε καταστροφολογούμε με την ίδια ευκολία.

*** Δεν μπορεί λοιπόν να αποφέρει μόνο κέρδη η αγορά μιας μετοχής και μιας χρηματιστηριακής αγοράς, θα γίνουν και οι ρευστοποιήσεις, κάποιοι θα πάρουν τα κέρδη τους και θα πάνε στο καλό και θα μπουν άλλοι επενδυτές σε χαμηλότερα επίπεδα, που νομοτελειακά θα τροφοδοτήσουν την επόμενη άνοδο.

*** Οι τράπεζες πρώτες στην άνοδο, πρώτες χθες και στην πτώση. Κάτω και οι 4 συστημικές, αλλά οι δύο μικρότερες έγραψαν κέρδη.

*** Ο χθεσινός τζίρος, πάντως, δεν παραπέμπει σε πανικό και αυτό ας το έχουμε υπόψη. Καθοριστικές, ούτως ή άλλως, οι επόμενες συνεδριάσεις της εβδομάδας, για τη διαμόρφωση ασφαλέστερης τάσης.

*** Τελικά η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΑΕΥ), με ποιόν είναι, με τον καταναλωτή και το καλό του ή με τους παρόχους που χρεώνουν περισσότερο την κιλοβατώρα; Πολύ καλά έκανε κατά τη γνώμη μου η εταιρεία Φυσικό Αέριο, θυγατρική της ΔΕΠΑ Εμπορίας και έριξε στην αγορά τιμολόγιο 8μηνης διάρκειας, με τιμή τα 12,3/κιλοβατώρα.

***Άμεσα θα επιλεγεί η εταιρεία που θα υλοποιήσει το έργο της Microsoft. Προσφορές κατέθεσαν ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Άκτωρ και Μυτιληναίος.

*** Το 2024, το ξενοδοχείο-σύμβολο, η Μεγάλη Βρεταννία, γιορτάζει ένα σημαντικό ιστορικό ορόσημο,τα 150 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας του και προσκαλεί τους επισκέπτες του να απολαύσουν αξέχαστες εμπειρίες υψηλής αισθητικής, πολυτέλειας και φιλοξενίας, σε μια σειρά από Always Grand εμπειρίες που συνδυάζουν την υψηλή αισθητική και την πολυτέλεια, με την αυθεντική ελληνική φιλοξενία. Θυμίζω ότι τα ξενοδοχεία Μεγάλη Βρεταννία και King George, των οποίων την λειτουργική διεύθυνση έχει η Marriott International, Inc., είναι ιδιοκτησία της εισηγμένης εταιρείας ελληνικών Ξενοδοχείων ΛΑΜΨΑ, συμφερόντων του ομίλου Λασκαρίδη.

*** Η Klarna, η κορυφαία παγκοσμίως υπηρεσία πληρωμών και αγορών με την υποστήριξη της τεχνητής νοημοσύνης, διεξήγαγε έρευνα σε συνεργασία με την εταιρεία ερευνών Nepa, σχετικά με τις καταναλωτικές συνήθειες παγκοσμίως. Σύμφωνα με την έρευνα και σε σχετική ερώτηση, το 18% των Ελλήνων καταναλωτών δήλωσε ότι έχει υποστεί απάτη σε ηλεκτρονικές αγορές σε εορταστικές περιόδους στο παρελθόν, με το ηλικιακό group με το υψηλότερο ποσοστό να είναι το 18-26 (26%). Την ίδια στιγμή το 19% των καταναλωτών παγκοσμίως απάντησαν θετικά, δείχνοντας ότι ο κίνδυνος διαδικτυακής απάτης κατά τις ηλεκτρονικές αγορές είναι εμφανής, ιδιαίτερα σε περιόδους υψηλής αγοραστικής κίνησης, όπως η περίοδος των εκπτώσεων.

*** Με την πρώτη συμφωνία αποεπένδυσης private equity fund από τον κλάδο κλινικών έκλεισε το 2023, καθώς η Farallon ανακοίνωσε συμφωνία με την Ημιθέα (Ερρίκος Ντυνάν), βάσει της οποίας της πουλά το σύνολο των δραστηριοτήτων Euromedica στη δευτεροβάθμια περίθαλψη. Η συμφωνία προβλέπει την εξαγορά από την Ημιθέα του 70,65% της Euromedica, που κατέχει σήμερα η Farallon. Πριν την εξαγορά, θα αποσχιστούν τα διαγνωστικά κέντρα και θα εισφερθούν σε εταιρεία που θα ελέγχεται από Farallon και Πειραιώς. Σημειώνεται ότι ο μέτοχος της Ημιθέα, Strix Holdings, κατέχει απευθείας το 29,35% της Euromedica. Επομένως, το σχήμα Strix-Ημιθέα θα βρεθεί, μετά τη συναλλαγή, να κατέχει το 100% της Euromedica. Σύμφωνα με πληροφορίες, πρόκειται για deal της τάξης των 100 εκατ. ευρώ (σ.σ. τίμημα μαζί με ανάληψη δανεισμού). Έτσι, η Farallon δρομολογεί τη δεύτερη επιτυχή αποεπένδυσή της από την Ελλάδα (σ.σ. είχε προηγηθεί η ΕΛΛΑΚΤΩΡ). Θα διατηρήσει το 70,65% της εταιρείας, στην οποία θα εισφερθούν, πριν τη μεταβίβαση της Euromedica, τα διαγνωστικά κέντρα της τελευταίας, με σκοπό σε δεύτερο χρόνο να τα πουλήσει και να καρπωθεί το κύριο μέρος της απόδοσης των επενδεδυμένων κεφαλαίων της.

*** Το Institute of Finance and Financial Regulation (IFFR) ένα διεθνές ερευνητικό κέντρο υπό την αιγίδα του Τμήματος Χρηματοοικονομικής Διοικητικής και Τραπεζικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς, διοργανώνει το διεθνές διαδικτυακό συνέδριο Asset Management for Occupational Pension Funds 2024 για τέταρτη φορά. Πρόκειται για ένα υψηλής ποιότητας συνέδριο, το οποίο θα ασχοληθεί με τον μεταβαλλόμενο κόσμο της διαχείρισης των αποθεματικών των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ). Διακεκριμένοι ομιλητές, πανεπιστημιακοί και επαγγελματίες, θα παρουσιάσουν τις διεθνείς τάσεις και πρακτικές στους τομείς των εναλλακτικών επενδύσεων (private equity, private debt, real estate, infrastructure), FinTech & Robo Advising, διαχείριση αποθεματικών των κρατικών συνταξιοδοτικών ταμείων, την ενσωμάτωση κριτηρίων ESG στην διαμόρφωση των επενδυτικών χαρτοφυλακίων, βέλτιστες πρακτικές διαχείρισης, όπως και τις προκλήσεις για τους επόπτες και νομοθέτες. Το συνέδριο απευθύνεται σε συνταξιοδοτικά ταμεία και ασφαλισμένους, θεσμικούς επενδυτές, διαχειριστές περιουσιακών στοιχείων, υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, επόπτες, ασφαλιστικές εταιρείες και ακαδημαϊκούς. Η ομάδα (Fellows) του Ινστιτούτου απαρτίζεται από διεθνώς καταξιωμένους πανεπιστημιακούς και επαγγελματίες από κορυφαία πανεπιστήμια και οργανισμούς.

Αυτά και για σήμερα, κυρίες μου και κύριοι. Την καλημέρα μου!