Το αργότερο μέχρι την ερχόμενη Δευτέρα θα στείλει στις Βρυξέλλες ο νέος υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θεόδωρος Σκυλακάκης το κείμενο για το επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα.
Το κείμενο, που είχε σε γενικές γραμμές ετοιμαστεί επί υπουργίας Κώστα Σκρέκα, οριστικοποίησαν ανάμεσα στις δύο εκλογικές αναμετρήσεις ο υπηρεσιακός υπουργός Παντελής Κάπρος και η σημερινή υφυπουργός Αλεξάνδρα Σδούκου από τη θέση της γενικής γραμματέως την οποία κατείχε τότε.
Αύξηση για τις ΑΠΕ και αποθήκευση ενέργειας οι δυο στόχοι
Είναι προφανές ότι μιλάμε για κύμα διορθώσεων των προβλέψεων για το εγχώριο ενεργειακό σύστημα για τις επόμενες 10ετίες (με πρώτο ορόσημο το 2030) και όχι δομικών ή διαρθρωτικών ή ριζικών αλλαγών.
Η επικαιροποίηση ήταν ευθυγραμμισμένη με την αναθεώρηση των ευρωπαϊκών στόχων τόσο ως προς τη διείσδυση των ΑΠΕ προς τα πάνω, όσο και ως προς την ενεργειακή εξοικονόμηση και κυρίως αποθήκευση.
Η διείσδυση των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας, ανέβηκε στο 42,5%, από 40% που προβλεπόταν νωρίτερα. Ωστόσο, το ποσοστό αυτό είναι μικρότερο από το 45% που είχε υπερψηφίσει το Ευρωκοινοβούλιο.
Η Κομισιόν είχε προτείνει η ενεργειακή εξοικονόμηση να αυξηθεί στο 14%, από 9%, και το Ευρωκοινοβούλιο είχε υπερψηφίσει πρόταση για 13%. Η συμφωνία που τελικά επετεύχθη στο 11,7%.
Χαρακτηριστικό είναι ότι στα φωτοβολταϊκά ο στόχος για το 2030 προσδιορίζεται στα 14,1 GW, από 5 GW που είναι σήμερα, και για τα χερσαία αιολικά στα 7 GW (από 5 GW).
Επίσης υπάρχει ο στόχος για 2,7 GW offshore αιολικών, με αύξηση των υδροηλεκτρικών στα 4 GW, ενώ η κατανάλωση αερίου αναμένεται να υποχωρήσει από 70 TWh το 2021 σε 36 TWh το 2030.
«Το όλο θέμα είναι ανοικτό προς νέα επεξεργασία και πολιτική απόφαση» ανέφερε παραδίδοντας ο κ. Κάπρος και χωρίς να προεξοφλεί εάν ο κ. Σκυλακάκης θα στείλει στις Βρυξέλλες το προσχέδιο μέχρι τη Δευτέρα ή λίγο αργότερα.
Η ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών, σημαίνει πως το ΕΣΕΚ θα τεθεί σε δημόσια διαβούλευση, για να εκφέρουν άποψη οι φορείς της αγοράς.
Πρώτα θα ληφθούν όμως υπόψη οι παρατηρήσεις της Κομισιόν, στη βάση αυτού του προκαταρκτικού κειμένου, ώστε αυτές να ενσωματωθούν στο επικαιροποιημένο Εθνικό Σχέδιο.
Στην τελική ευθεία το σχέδιο για τα υπεράκτια αιολικά
Το ΥΠΕΝ έχει ήδη ξεκινήσει από τον Απρίλιο τις συζητήσεις με τις Βρυξέλλες (DG Com) για το τρόπο στήριξης των υπεράκτιων αιολικών και αναμένει την απάντηση στο πρώτο σετ ερωτήσεων.
Αφορά τις διαπραγματεύσεις για τον τρόπο με τον οποίο θα καθορίζεται η λειτουργική ενίσχυση των σταθμών που θα αναπτυχθούν στις ελληνικές θάλασσες.
Παράλληλα ολοκληρώνεται η κατάρτιση του ‘Εθνικού Προγράμματος για τα Υπεράκτια Αιολικά’ της ΕΔΕΥΕΠ με την έγκριση του ΓΕΕΘΑ να είναι το τελευταίο στάδιο εγκρίσεων.
Το ΓΕΕΘΑ θα εγκρίνει τις θαλάσσιες περιοχές, τα λεγόμενα «πολύγωνα που θα φιλοξενήσουν επενδύσεις στα υπεράκτια αιολικά» και τα οποία θα παραχωρηθούν με λευκή επιταγή.
Τα πολύγωνα αυτά θα είναι από 13 έως 18 εκ των οποίων: 3-4 ανατολικά της Κρήτης, 2-4 στον άξονα Λέσβος – Χίος – Σάμος, 3-4 στα Δωδεκάνησα, 3-4 στα ανατολικά της Εύβοιας κοντά στην ηπειρωτική χώρα και δύο στην Αλεξανδρούπολη.
«Κάθε ένα από τα θαλάσσια πολύγωνα απαιτεί λεπτομερή διευθέτηση σειράς θεμάτων και δεν πρέπει να υπάρξει η παραμικρή αμφιβολία ότι στην πορεία θα εμφανιστούν εμπόδια, γι αυτό εξετάζεται διεξοδικά από το ΓΕΕΘΑ και τα άλλα υπουργεία» μας λέει στέλεχος του ΥΠΕΝ που ασχολείται διεξοδικά με το θέμα και προσθέτει: «μόλις ολοκληρωθούν οι συζητήσεις θα βγει σε διαβούλευση το τελικό κείμενο και αμέσως μετά θα εκδοθεί η Κοινή Υπουργική Απόφαση που θα οριστικοποιεί το εθνικό πρόγραμμα για τα offshore αιολικά».
Η διάρθρωση του εθνικού προγράμματος για τα υπεράκτια αιολικά
Στο Εθνικό Πρόγραμμα για τα Υπεράκτια Αιολικά, θα συμπεριλαμβάνονται οι 5 πρώτες περιοχές της «Φάσης 1», προκειμένου μέχρι το 2030 η χώρα μας να έχει δρομολογήσει, τουλάχιστον με βάση τους σχεδιασμούς του ΥΠΕΝ, υπεράκτια πάρκα, συνολικής ισχύος 2000-2200 Μεγαβάτ.
Η πρώτη φάση ξεκινά, από την οριοθετημένη ζώνη της Αλεξανδρούπολης, η οποία έχει επιλεγεί να φιλοξενήσει δύο πιλοτικά έργα, συνολικής ισχύος 600 MW, την Κρήτη και συγκεκριμένα τη θαλάσσια έκταση μεταξύ Σητείας και Ξηροκάμπου με 600 MW.
Επίσης τρεις περιοχές στο Κεντρικό Αιγαίο, στην ευρύτερη περιοχή των Δωδεκανήσων με άλλα 1000 MW.
Το πρώτο έργο θα είναι αυτό του ομίλου Κοπελούζου που έχει διασφαλίσει άδεια παραγωγής για 216 MW στην Αλεξανδρούπολη και ως πιλοτικό θα γίνει εκτός διαγωνιστικής διαδικασίας.
Από την στιγμή που θα οριοθετηθεί μια περιοχή, υπολογίζεται ότι απαιτείται διάστημα άνω των 12 μηνών για να δρομολογηθούν οι απαιτούμενες διαδικασίες, που αφορούν από την αδειοδότηση και την ανάθεση των μετρήσεων σε εργολάβο, μέχρι την παραγγελία του εξοπλισμού και την εγκατάσταση.
«Επειδή ο σχεδιασμός έχει καθυστερήσει μας χρειάζεται περίπου μια 5ετία μέχρι τον πρώτο διαγωνισμό, που θα γίνει μάλλον στα τέλη του 2028» προβλέπουν στο ΥΠΕΝ.
Αναφορικά με τη στάση της Κομισιόν, το σχέδιο που είχε αποστείλει το ΥΠΕΝ περιέγραφε τη μέθοδο χορήγησης λειτουργικής ενίσχυσης σε υπεράκτια αιολικά, όπως αυτή προβλέπεται στο σχέδιο νόμου με το οποίο θεσπίσθηκε το πλαίσιο ανάπτυξης των offshore.
Η διαπραγμάτευση με την Κομισιόν, αφορά όλα τα χαρακτηριστικά των μειοδοτικών δημοπρασιών, για τον τρόπο καθορισμού της τιμής εκκίνησης, καθώς επίσης το είδος και τη χρονική διάρκεια της σύμβασης λειτουργικής ενίσχυσης.
Οι τιμές θα καθορίζονται με διαγωνισμούς, μέσω των οποίων θα προκύπτει ο επενδυτής στον οποίο θα παραχωρείται το αντίστοιχο θαλάσσιο «οικόπεδο» (Περιοχή Εγκατάστασης ΥΑΠ). Δικαίωμα υποβολής προσφορών θα έχουν οι εταιρείες ή οι κοινοπραξίες που έχουν πάρει άδεια έρευνας της ευρύτερης περιοχής εντός της οποίας περιλαμβάνεται στο συγκεκριμένο θαλάσσιο «οικόπεδο», δηλαδή της Περιοχής Οργανωμένης Ανάπτυξης Υπεράκτιων Αιολικών Πάρκων, (ΠΟΑΥΑΠ).
Εξαίρεση αποτελούν τα πιλοτικά έργα ισχύος 600 MW στη θαλάσσια ζώνη ανοικτά της Αλεξανδρούπολης.
Στην έκταση που εκτείνεται νοτίως της ακτογραμμής της Περιφερειακής Ενότητας ‘Εβρου και βορείως – βορειοανατολικώς της Σαμοθράκης, η οποία αποτελεί και την πρώτη ελληνική «go-to-area», για επιτάχυνση των σχετικών επενδύσεων. Για τα συγκεκριμένα έργα, οι τιμές θα οριστικοποιηθούν με κοινοποίηση στην Κομισιόν.
Σημαντικό κομμάτι στην επιτυχία των υπεράκτιων αιολικών είναι η ανάπτυξη του μπλοκ υποδομών που θα στηρίξουν το σύστημα αυτό, από την ανάπτυξη των απαραίτητων λιμενικών υποδομών έως την δημιουργία της σχετικής εφοδιαστικής αλυσίδας.
«Αυτό πρέπει να γίνει συντονισμένα και ιδανικά να το αναλάβει ένας κεντρικός φορέας ενώ ως πιθανός φορέας φέρεται η ΕΔΕΥΕΠ, χωρίς, ωστόσο, να υπάρχει κάποια σχετική απόφαση σε πολιτικό επίπεδο» λένε οι άνθρωποι της αγοράς.
Τι ζητούν οι επενδυτές
Οι υποψήφιοι επενδυτές του κλάδου των υπεράκτιων αιολικών στην Ελλάδα, θεωρούν ότι, η επιτυχία των σχεδίων συναρτάται σε μεγάλο βαθμό από κρατικά μέτρα που θα μειώσουν το ρίσκο της επένδυσης.
Ειδική αναφορά έκανε ο πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης Αιολικής Ενέργειας (ΕΛΕΤΑΕΝ), Παναγιώτης Λαδακάκος σε πρόσφατο συνέδριο και υπογράμμισε ότι «τα θαλάσσια αιολικά πάρκα είναι μια μεγάλη ευκαιρία και συνάμα πρόκληση για την Ελλάδα».
Ο πρόεδρος της ΕΛΕΤΑΕΝ σημείωσε ότι «το θεσμικό πλαίσιο όπως δημιουργήθηκε έχει ρίξει σημαντικό βάρος στην πλευρά του ελληνικού δημοσίου πράγμα που έχει διπλή ανάγνωση. Από την μία, αξιολογείται ως θετικό γιατί όλα συγκεντρώνονται γύρω από την ΕΔΕΥΕΠ, τουλάχιστον σε αυτή τη φάση, από την άλλη, ωστόσο, φέρει το ρίσκο του Δημοσίου με τις συχνές καθυστερήσεις και κωλύματα που εμφανίζει κατά καιρούς και σε διάφορα θέματα».
Ζήτημα θα δημιουργήσει επίσης και η πρόβλεψη του νόμου 4964/2022, όπου, «η αποκλειστικότητα της περιοχής δίνεται στον επενδυτή σε αρκετά προχωρημένο στάδιο και ως εκ τούτου, οι όποιες προεργασίες που γίνονται επιβαρύνονται απόλυτου βαθμού ρίσκου, γεγονός που μεταφράζεται στη συνέχεια στη διεκδίκηση μεγαλύτερης αποζημίωσης» όπως λένε οι εκπρόσωποι των εταιριών.
Όπως μας λέει κορυφαίος μάνατζερ εταιρίας υπεράκτιων «η τήρηση του χρονοδιαγράμματος σε συνάρτηση με μια μεγαλύτερη σαφήνεια στους στόχους, είναι βασική προϋπόθεση για την προσέλκυση του επενδυτικού ενδιαφέροντος σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα».
Θετικά μπορεί να λειτουργήσει, η ταχύτερη πρόοδος στο Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, γεγονός που προσφέρει προοπτικές τόσο στους άμεσα ενδιαφερόμενους επενδυτές όσο και στο σύνολο της αγοράς για αυτές τις επενδύσεις.
Όπως ανέφερε ο κ. Λαδακάκος «χρειάζεται να υπάρξει ειδική μέριμνα ότι θα υπάρχει διαθέσιμος ηλεκτρικός χώρος, όταν τα υπεράκτια αιολικά ολοκληρωθούν και φτάσουν στο σημείο να συνδεθούν στο δίκτυο».
Με δεδομένο το έντονο επενδυτικό ενδιαφέρον για νέα έργα ΑΠΕ στην Ελλάδα τα αμέσως επόμενα χρόνια, η αγορά ζητάει επιτάχυνση των διαδικασιών των υπεράκτιων αιολικών ώστε σε μερικά χρόνια να υπάρξει πλήρης ανάπτυξη.
Τέλος, όπως μας αναλύει καθηγητής του ΑΠΘ που ασχολείται με το θέμα: «Το Δημόσιο θα αναλάβει πρωτοβουλίες τόσο σε θεσμικό-πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο ώστε να διαμορφωθεί ένα περιβάλλον συνύπαρξης των υπεράκτιων αιολικών με τις υπόλοιπες δραστηριότητες όπως είναι η αλιεία και ο τουρισμός. Η επιμόρφωση των τοπικών κοινωνιών αλλά και των βιομηχανιών κρίνεται αναγκαία και εδώ μπορούν να αξιοποιηθούν σχετικά παραδείγματα από χώρες του εξωτερικού, όπου οι σχετικές αγορές είναι περισσότερο ώριμες» καταλήγει.
