Τριγμούς στην παγκόσμια οικονομική και γεωπολιτική σκηνή προκάλεσαν το 2023 ορισμένα απρόβλεπτα ή και πρωτοφανή γεγονότα. Σύμφωνα με το GZERO, οι προσωπικότητες, τα στιγμιότυπα και οι τάσεις, που «ξαναέστησαν» το παιχνίδι και επικράτησαν μέσα στο έτος λόγω των τεκτονικών αλλαγών που έφεραν και θα φέρουν, είναι τα εξής:
1. Καλώς ήρθατε στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης
Τα «σπασικλάκια» ανέπτυσσαν επί χρόνια εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, μόνο μετά τη διοχέτευση του ChatGPT στα τέλη του 2022 έγιναν ευρέως κατανοητές οι δυνατότητες της τεχνολογίας αυτής, προκαλώντας αναταραχή. Η ΑΙ υπόσχεται να κάνει τις κοινωνίες μας αποδοτικότερες, ενώ παράλληλα απειλεί θέσεις εργασίας, αλλά και την εμπιστοσύνη απέναντι σε θεσμούς, εκλογές και μέσα μαζικής ενημέρωσης.
2. Η φωτογραφία της σύλληψης
Θα νόμιζε κανείς ότι ένας πρώην πρόεδρος με δύο παραπομπές και πολλαπλά κατηγορητήρια δεν θα είχε ιδιαίτερες πιθανότητες να επανεκλεγεί στον Λευκό Οίκο. Ο Donald Trump, όμως, παραμένει αίνιγμα για την αμερικανική πολιτική ιστορία, καθώς τα μπλεξίματά του με τον νόμο φαίνεται μόνο να ενισχύουν την δημοτικότητά του. Η φωτογραφία της σύλληψής του μάλιστα έπαιξε μεγάλο ρόλο στην προεκλογική του καμπάνια, ενώ προηγείται του προέδρου Joe Biden στις δημοσκοπήσεις.
3. Ρωσικά χαρακώματα
Το 2023, η Ουκρανία ξεκίνησε μια μεγάλη αντεπίθεση, με την οποία ήλπιζε ότι θα επανακτούσε τα εδάφη της και ότι θα έπειθε Ευρώπη και ΗΠΑ πως η οικονομική τους στήριξη αποδίδει καρπούς. Ωστόσο, η Ρωσία κατάφερε να οχυρώσει καλά τους στρατιώτες της και εξακολουθεί να κατέχει το 18% των ουκρανικών εδαφών, ασκώντας πίεση στα πλάνα της Ουκρανίας. Ο πόλεμος συνεχίζεται και ο Πούτιν δείχνει πιο σίγουρος από ποτέ ότι θα αντέξει περισσότερο από τη στήριξη των δυτικών δυνάμεων.
4. Η στιγμή του Modi
O κόσμος χωρίστηκε στα δύο μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός της Ινδίας, Narendra Modi, έκανε σοβαρές προσπάθειες να γεφυρώσει το χάσμα. Βελτιώνοντας τη σχέση της χώρας με την G7 και μέσω της προεδρίας της G20 οδήγησε σε σημαντικούς συμβιβασμούς σε μεγάλα ζητήματα, όπως το χρέος και η κλιματική πολιτική. Ο Modi θεωρείται όλο και περισσότερο ως σύμμαχος της Δύσης έναντι της Κίνας.
5. Αμερικανικά σωματεία – Ξανά ισχυρά;
Συνολικά, σχεδόν μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι στις ΗΠΑ συμμετείχαν σε απεργία το 2023, σχεδόν οκτώ φορές περισσότεροι από το 2021. Η απασχόληση εκτός σωματείων αυξάνεται μεν ταχύτερα, αλλά οι συνδικαλιστές επέστρεψαν δυναμικά στον πολιτικό διάλογο, ενώ η λαϊκή στήριξη προς τα σωματεία βρίσκεται κοντά στα υψηλότερα επίπεδα από τη δεκαετία του 1960.
6. Χαμάς
Μέχρι το βράδυ της 6ης Οκτωβρίου, το Ισραήλ έδειχνε ότι μπορεί να περιορίσει τη Χαμάς στη Λωρίδα της Γάζας και να ενισχύσει την παράνομη κατοχή της Δυτικής Όχθης χωρίς επιπτώσεις, συνεχίζοντας την κανονικοποίηση των δεσμών της με τις μεγαλύτερες δυνάμεις του Αραβικού Κόσμου. Στο μεταξύ, ο γολγοθάς και οι προσδοκίες των Παλαιστινίων είχαν εξαφανιστεί σχεδόν εξ ολοκλήρου από το παγκόσμιο προσκήνιο. Τώρα, η κατάσταση παίρνει διαφορετική τροπή.
7. MBS
Πριν από μερικά χρόνια, ο Πρίγκιπας Διάδοχος της Σαουδικής Αραβίας, Mohammed bin Salman γνωστός και ως MBS, αναφερόταν μόνο σε σχέση με τη φριχτή δολοφονία του δημοσιογράφου Jamal Khashoggi. Τώρα, το επίκεντρο των συζητήσεων έχει μετατοπιστεί, ως αποτέλεσμα των επενδύσεων του βασιλείου σε δημοφιλή σπορ, ιδίως ποδόσφαιρο και γκολφ. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι ο MBS επενδύει σε αθλήματα προκειμένου να τραβήξει τα βλέμματα από αμφιλεγόμενα ζητήματα, αλλά δεν φαίνεται να ενδιαφέρεται ιδιαίτερα, τουλάχιστον όσο στηρίζει την οικονομία της χώρας και τη μετατρέπει σε τουριστικό προορισμό.
8. Barbie
Μετά το 1945, όταν η Ruth Handler αποφάσισε να φτιάξει μια κούκλα που θα ενθαρρύνει τις γυναίκες να κυνηγήσουν στόχους πέραν της μητρότητας, η Barbie απείχε από τη φεμινιστική της πτυχή. Το 2023, όμως, η σκηνοθέτρια Greta Gerwig την επανέφερε στο προσκήνιο. Έγινε μάλιστα η πρώτη γυναίκα που σκηνοθέτησε ταινία με διεθνές box office άνω του 1 δισ. δολαρίων.
9. Giorgia Meloni
Η εκλογή της Giorgia Meloni το 2022 προκάλεσε ανησυχίες ότι η Ιταλία θα γίνει η «Ουγγαρία σε στεροειδή»: απομονωμένη και «αγκάθι» για τις Βρυξέλλες. Αντ’ αυτού, σύμφωνα με το GZERO, χάρη στην προσέγγιση της στην Ε.Ε. και την Ουκρανία κέρδισε μια θέση ανάμεσα στους Ευρωπαίους ομολόγους της, οι οποίοι είναι διατεθειμένοι να ακούσουν τις ιδέες της για τη σύσφιγξη της μεταναστευτικής πολιτικής. Είναι ένα νέο, εκλέξιμο μοντέλο για τους ακροδεξιούς ηγέτες σε μία Ευρώπη, η οποία ανησυχεί όλο και περισσότερο για το μεταναστευτικό.
10. Κίνα
Η «έκρηξη» της οικονομίας της Κίνας καθόρισε τη γεωπολιτική πορεία της δεκαετίας του 2010. Το 2023, όμως, πολλοί άρχισαν να διερωτώνται εάν άρχισε να χάνει τη δυναμική της. Οι προσπάθειες του Πεκίνου να διαχειριστεί το δυσθεώρητο χρέος του 272% επί του ΑΕΠ έχουν επηρεάσει μια σειρά τομέων από την αγορά ακινήτων μέχρι την απασχόληση των νέων. Ως αποτέλεσμα, η οικονομική ανάπτυξη περιορίστηκε, ενώ φάνηκε πως ο πρόεδρος Xi Jinping πήρε μια πιο συμφιλιωτική στάση απένατι στις ΗΠΑ.
