«Ευρωπαϊκή αμυντική αυτονομία»: H φράση αυτή, η οποία ακούγεται από διάφορα χείλη το τελευταίο διάστημα, όπως εκείνα του νικητή των γερμανικών εκλογών Φρίντριχ Μερτς, έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση, τόσο ως προς το κόστος όσο και ως προς τον τρόπο που θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα.

Προς αυτή την κατεύθυνση στοχεύει άλλωστε και το φιλόδοξο σχέδιο επανεξοπλισμού της Ευρώπης, με την επωνυμία ReArm Europe, ύψους 800 δισ. ευρώ, που ανακοίνωσε πριν από μερικές ημέρες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και υιοθέτησαν οι ηγέτες των 27 κρατών-μελών με ενισχυμένη πλειοψηφία στην έκτακτη σύνοδο κορυφής της Πέμπτης στις Βρυξέλλες.

Στην έκτακτη σύνοδο, τα μοναδικά θέματα στην ατζέντα δεν ήταν άλλα από την Αμυνα της ΕΕ και τη στήριξη στην Ουκρανία. Οπως όμως προκύπτει από το κείμενο της συμφωνίας, οι ηγέτες των 27 κρατών-μελών δεν θέτουν, τουλάχιστον προς το παρόν, υπό αμφισβήτηση τη Βορειοατλαντική Συμμαχία καθώς, όπως σημείωσαν χαρακτηριστικά, η ευρωπαϊκή άμυνα θα πρέπει να βρίσκεται σε «πλήρη συνοχή με το ΝΑΤΟ».

Παράλληλα, με εξαίρεση τον ούγγρο πρωθυπουργό Βίκτορ Ορμπαν, οι ηγέτες των 26 κρατών-μελών της ΕΕ συμφώνησαν στην αύξηση της πίεσης προς τη Ρωσία, μέσω περαιτέρω κυρώσεων, ενώ αποφάσισαν και την τακτική και προβλέψιμη οικονομική στήριξη της Ουκρανίας.

«Η επίτευξη της «ειρήνης μέσω της ισχύος» απαιτεί η Ουκρανία να βρίσκεται στην ισχυρότερη δυνατή θέση, με τις δικές της ισχυρές στρατιωτικές και αμυντικές ικανότητες ως ουσιαστικό συστατικό στοιχείο.

Αυτό ισχύει πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου» αναφέρει το ανακοινωθέν. Οσον αφορά το πώς θα εξασφαλιστούν οι πόροι για το κολοσσιαίο αυτό πρόγραμμα εξοπλισμού, το οποίο «πατάει» στην ίδια λογική με τα έκτακτα σχέδια για την αντιμετώπιση των κρίσεων της προηγούμενης θητείας της Κομισιόν – όπως το NextGenerationEU για την αντιμετώπιση της κρίσης μετά την πανδημία, αλλά και το RepowerEU, το «εργαλείο» για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, οι βασικοί πυλώνες είναι τρεις.

Ο πρώτος αφορά την παροχή δημοσιονομικής «ευελιξίας» στα κράτη-μέλη ώστε να αυξήσουν σημαντικά τις αμυντικές δαπάνες τους χωρίς να απειλούνται με κυρώσεις από τη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. «Εάν τα κράτη-μέλη αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες τους κατά 1,5% του ΑΕΠ κατά μέσον όρο, αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει δημοσιονομικό χώρο κοντά στα 650 δισ. ευρώ για περίοδο τεσσάρων ετών» ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν.

Ο δεύτερος πυλώνας σχετίζεται με τα αδιάθετα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, τα οποία ανέρχονται περίπου σε 100 δισ. ευρώ και υπάρχει ο κίνδυνος να μείνουν αναξιοποίητα. Ο τρίτος έχει να κάνει με τη δυνατότητα της ΕΕ να διαθέσει 150 δισ. ευρώ σε δάνεια προς τα κράτη-μέλη για κοινές αμυντικές επενδύσεις σε τομείς όπως: αεροπορική και πυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, μη επανδρωμένα αεροσκάφη πυραύλων και πυρομαχικών και συστήματα κατά των μη επανδρωμένων αεροσκαφών.

«Θα βοηθήσει τα κράτη-μέλη να συγκεντρώσουν τη ζήτηση και να αγοράσουν από κοινού. Φυσικά, με αυτόν τον εξοπλισμό τα κράτη-μέλη μπορούν να ενισχύσουν μαζικά την υποστήριξή τους προς την Ουκρανία» ήταν το σχετικό σχόλιο της προέδρου της Κομισιόν.

Την ίδια ώρα βέβαια δεν είναι λίγες και οι φωνές οι οποίες λένε πως για να διασφαλιστούν οι απαραίτητοι πόροι για το ReArm Europe, θα πρέπει να περιοριστούν οι κοινωνικές δαπάνες της Ενωσης, γεγονός που θα δημιουργούσε σημαντικές αντιδράσεις κατά την προσπάθεια εφαρμογής του προγράμματος.

Η ρήτρα εξαίρεσης και η Ελλάδα

Για τη χώρα μας η εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τα όρια που θέτει το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας θα μπορούσε πιθανώς να δημιουργήσει έναν πρόσθετο δημοσιονομικό χώρο, π.χ. για φοροελαφρύνσεις την επόμενη χρονιά.

Κάτι τέτοιο δεν μπορεί να ειπωθεί όμως με βεβαιότητα καθώς μέχρι στιγμής δεν διευκρινίζεται κατά πόσο η ρήτρα εξαίρεσης μπορεί να εφαρμοστεί στην αύξηση των αμυντικών επενδυτικών δαπανών που έχει ήδη αποφασιστεί και καταγραφεί στα μεσοπρόθεσμα δημοσιονομικά διαρθρωτικά σχέδια των κρατών-μελών ή μόνο σε νέες μη προγραμματισμένες δαπάνες.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι πρόσθετες αμυντικές δαπάνες του 2026 ανέρχονται σε 500 εκατ. ευρώ και του 2027 σε 100 εκατ. ευρώ. Την ίδια ώρα, διπλωματικές πηγές δηλώνουν ότι η Ελλάδα επιδιώκει μια σαφέστερη διατύπωση που θα διασφαλίζει ότι η πολιτική αυτή ωφελεί όλα τα κράτη-μέλη, ακόμη και εκείνα με ήδη αυξημένες αμυντικές δαπάνες.

Ανεξαρτήτως των συζητήσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από κοινού με τον υπουργό Αμυνας Νίκο Δένδια αναμένεται να ανακοινώσουν τις προσεχείς ημέρες στην Ολομέλεια της Βουλής, και όχι στην αρμόδια Επιτροπή, όπως γίνεται συνήθως, το νέο εξοπλιστικό πρόγραμμα ύψους 28 δισ. ευρώ και διάρκειας 12 ετών, με πρόβλεψη επέκτασής τους.

Διαβάστε ακόμη: