Λίγοι ασχολούνται μ’ αυτό το θέμα, ίσως επειδή αυτό το τρομακτικό έγκλημα δεν εξιχνιάστηκε ποτέ και παραμένει στο αρχείο.

Η βόμβα, ισοδύναμη με 25 μασούρια δυναμίτιδας, τοποθετήθηκε σε ένα ντουλάπι που άνοιγε με κέρμα στον χώρο αποσκευών του κεντρικού τερματικού σταθμού. Όταν εξαρράγη λίγο μετά τις 6:30 μ.μ., η έκρηξη διέλυσε έναν τοίχο με ντουλάπια, δημιουργώντας ένα κύμα από θραύσματα που ισοπέδωσε τα πάντα στην πορεία του. Σώματα έγιναν κομμάτια, άκρα κόπηκαν

Οι σοροί των 11 νεκρών είχαν ανακατευτεί, μερικοί ήταν αδύνατο ν’ αναγνωριστούν, ενώ πολλοί από τους δεκάδες τραυματίες βρίσκονταν κοντά στο θάνατο. Αυτή ήταν η πιο αιματηρή τρομοκρατική επίθεση στις Ηνωμένες Πολιτείες για δεκαετίες, και η Νέα Υόρκη δεν θα ξανασυναντούσε κάτι τέτοιο μέχρι την 11η Σεπτεμβρίου. Στην πραγματικότητα, το Λαγκουάρντια ήταν τυχερό καθώς ο χώρος αποσκευών της TWA ήταν σχετικά άδειος γύρω στην ώρα του δείπνου. Αν η έκρηξη γινόταν λίγες ώρες νωρίτερα, που θα ήταν γεμάτος ταξιδιώτες, θα σκότωνε πολλούς περισσότερους.

Η Αστυνομία της Νέας Υόρκης (NYPD) δεν είχε να κάνει και πολλά. Η σκηνή του εγκλήματος είχε καταστραφεί από τους διασώστες που προσπαθούσαν να σβήσουν τις φωτιές και να σώσουν ζωές. Η έρευνα θα αποκαλύψει χοντρικά το μέγεθος και τη σύνθεση της βόμβας, καθώς και τον πρωτόγονο χρονοδιακόπτη -φαινόταν χειροποίητος και όχι έργο επαγγελματιών- και λίγα ακόμα. Τα αεροδρόμια σε ολόκληρη τη χώρα δέχθηκαν -από τρελούς- απειλές για βόμβες μετά την επίθεση στο ΛαΓκουάρντα. Κανένας κανονικός τρομοκράτης δεν ανέλαβε ποτέ ευθύνη για την επίθεση.

Ο Ed Dreher του NYPD, επικεφαλής των ντετέκτιβ στο Queens, ηγήθηκε μιας ειδικής ομάδας με εκατοντάδες ερευνητές, από την υπηρεσία του, το FBI και διάφορες τοπικές και ομοσπονδιακές υπηρεσίες, και εξέτασαν σχολαστικά κάθε στοιχείο. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, η τρομοκρατία ήταν κάτι συνηθισμένο, αλλά οι πολύνεκρες επιθέσεις ήταν σπάνιες. Οι περισσότεροι τρομοκράτες εκείνη την εποχή προσπαθούσαν περισσότερο να στείλουν πολιτικά μηνύματα παρά να σκοτώσουν αθώους.

Αλλά η LAGBOMB, όπως το FBI ονόμασε την έρευνα, ήταν διαφορετική. Δεδομένου ότι δεν προέκυψαν αξιόπιστες αναλήψεις ευθύνης, η ομάδα του Dreher υποπτευόταν όλο και περισσότερο ότι το μακελειό ήταν ένα λάθος. Η πρωτόγονη βόμβα ίσως είχε ρυθμιστεί λανθασμένα από αρχάριους τρομοκράτες και θα ‘πρεπε να εκραγεί όταν ο τερματικός σταθμός ήταν άδειος ή κάπως έτσι.

Αλλά αυτό ήταν υπόθεση, όπως ήταν και μια αστυνομική ιστορία. Σχεδόν ένα χρόνο πριν, τον Ιανουάριο του 1975, Πορτορικάνοι τρομοκράτες ανέλαβαν την ευθύνη για την τοποθέτηση βόμβας στην ιστορική Fraunces Tavern στην Broad Street, με τέσσερις νεκρούς, αλλά δεν υπήρχε τίποτα που να τους συνδέσει με την βόμβα στο Λαγκουάρντια. Οι ερευνητές έλεγαν επίσης ότι ομάδες που είναι γνωστό ότι δραστηριοποιούνταν στην περιοχή της Νέας Υόρκης -η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) και η Εβραϊκή Ένωση Άμυνας (JDL) ήταν ψηλά σ’ αυτή την λίστα- αλλά, και πάλι, απλώς δεν υπήρχαν στοιχεία που να τις συνδέουν με το έγκλημα. Ούτε υπήρχε κάποιο ανιχνεύσιμο κίνητρο για να τοποθετήσει βόμβα το PLO ή η JDL στο ΛαΓκουάρντια χωρίς ν’ αναλάβουν την ευθύνη. Μέσα σε λίγους μήνες, η έρευνα για την βομβιστική επίθεση σταμάτησε, αποτυγχάνοντας να εντοπίσει σοβαρούς υπόπτους.

Στη συνέχεια, ξαφνικά, ένας σοβαρός ύποπτος προέκυψε στον δρόμο του Dreher. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1976, η πτήση 355 της TWA, ένα Boeing 727 (φωτό) με 41 επιβάτες, απογειώθηκε από το Λαγκουάρντια με κατεύθυνση το Σικάγο. Μετά από μιάμιση ώρα πτήσης, πέντε αεροπειρατές πήραν τον έλεγχο του αεροσκάφους, ανακοινώνοντας ότι είχαν βόμβα. Στην πραγματικότητα, ήταν ψεύτικη.

Αγωνίζονταν για μια ελεύθερη Κροατία, ανακοίνωσαν οι ερασιτέχνες τρομοκράτες και ζήτησαν δημοσιότητα για τον αγώνα τους. Μισούσαν την Κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία -η οποία, κάπως άβολα, ήταν περίπου σύμμαχος με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ κατά τον Ψυχρό Πόλεμο- και απαίτησαν την δημοσίευση του φιλο-κροατικού μηνύματός τους στις κορυφαίες αμερικανικές εφημερίδες. Ανακοίνωσαν ότι είχαν αφήσει μια βόμβα στο Grand Central Station της Νέας Υόρκης, όπου αν όλα πήγαιναν καλά θα έλεγαν στις αρχές πού θα μπορούσαν να την εντοπίσουν. Ο αρχηγός τους, ο 30χρονος μετανάστης Zvonko Bušić, σχετιζόταν με μια νεφελώδη τρομοκρατική ομάδα που λεγόταν OTPOR («αντίσταση» στα Κροατικά), όπως και οι υπόλοιποι συνεργοί του αεροπειρατές: η Αμερικανίδα σύζυγός του, Julienne και τρεις ακόμα Κροάτες.

Κατέλαβαν την πτήση TWA 355, ένα αεροσκάφος μικρής εμβέλειας, και έκαναν ένα παράξενο ταξίδι, με προσγειώσεις στο Μόντρεαλ, στο Newfoundland (όπου οι αεροπειρατές απελευθέρωσαν 35 από τους ομήρους), στην Ισλανδία και τελικά στο Παρίσι, όπου οι τρομοκράτες παραδόθηκαν στην αρχές, μη βλάπτοντας κανέναν από τους ομήρους, μερικοί από τους οποίους σημείωσαν το πόσο ευγενικοί ήταν οι τρομοκράτες, ειδικά η κυρία Bušić.

Όταν επέστρεψαν στη Νέα Υόρκη, υπό κράτηση, οι αεροπειρατές έμαθαν την είδηση ότι η βόμβα που είχαν αφήσει στο Grand Central Station -ήταν πραγματική, σε αντίθεση με αυτήν που κατείχαν στην πτήση 355- είχε βρεθεί από το NYPD και ότι στην διαδικασία εξουδετέρωσής της από ειδικούς στις βόμβες στο Rodman’s Neck του Μπρονξ, είχε εκραγεί. Τρεις αστυνομικοί τραυματίστηκαν, ο ένας σοβαρά, ενώ ένα άλλο μέλος της ομάδας εξουδετέρωσης εκρηκτικών του NYPD, ο 27χρονος Brian Murray, σκοτώθηκε.

Ως εκ τούτου, οι ντέτεκτιβ του Ed Dreher δοκίμασαν να προσεγγίσουν τον Zvonko Bušić όταν έφτασε στη περιοχή δικαιοδοσίας τους. Ο αεροπειρατής, που είχε να κοιμηθεί για μέρες, παραδέχτηκε ότι ήταν ο εγκέφαλος της κατάληψης της πτήσης 355 της TWA, αλλά διαμαρτυρήθηκε ότι ποτέ δεν ήθελε να βλάψει τους Αμερικανούς, πολύ περισσότερο το NYPD. Αλλά οι ανακριτές σύντομα τον ρώτησαν και για την βόμβα στο ΛαΓκουάρντια. Φαινόταν εκπληκτική σύμπτωση ότι οι αεροπειρατές αναχώρησαν επίσης από το ΛαΓκουάρντια -επίσης με TWA- και κατασκεύασαν μια χειροποίητη βόμβα που έμοιαζε πολύ με εκείνη που ισοπέδωσε την περιοχή αποσκευών της TWA λίγους μήνες νωρίτερα.

Προς έκπληξη του Dreher, ο Bušić παραδέχτηκε ότι, στην πραγματικότητα, βρισκόταν στο ΛαΓκουάρντια την ημέρα της βομβιστικής επίθεσης στις 29 Δεκεμβρίου. Μετά από μήνες αδιεξόδων, φάνηκε και πάλι φως στην υπόθεση -οι ντέτεκτιβ ένιωθαν ότι επρόκειτο να αποσπάσουν ομολογία- τότε εμφανίστηκε το FBI και πήρε τον άνθρωπό τους. Η αεροπειρατεία είναι ομοσπονδιακό έγκλημα και δήλωσαν ότι ήταν στην δικαιοδοσία τους. Η ομάδα του Dreher δεν ανέκρινε ποτέ ξανά τον Zvonko Bušić.

Όλοι οι αεροπειρατές καταδικάστηκαν σε σημαντικές ποινές φυλάκισης για την κατάληψη της πτήσης 355 της TWA και για το θάνατο του αστυνομικού Murray. Ο Zvonko Bušić (φωτό) καταδικάστηκε στη μεγαλύτερη ποινή, περνώντας 32 χρόνια σε ομοσπονδιακή φυλακή. Η σύζυγός του και οι άλλοι αεροπειρατές εξέτισαν περίπου δώδεκα χρόνια ο καθένας για το ρόλο τους στο έγκλημα.

Ο Bušić διακήρυττε σταθερά την αθωότητά του σχετικά με την βόμβα στο Λαγκουάρντια, επιμένοντας ότι είχαν παρεξηγηθεί τα λεγόμενά του εξαιτίας της αϋπνίας κατά την ανάκριση από τους ντετέκτιβ του Dreher. Το NYPD ήταν δύσπιστο όσον αφορά αυτό, αλλά για το μόνο πράγμα που ήταν σίγουρο ήταν ότι το FBI δεν ήθελε πραγματικά να μάθουν τι συνέβαινε με τα μυστηριώδη μέλη της OTPOR.

Το τι πραγματικά συνέβαινε παραμένει στο σκοτάδι. Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, το NYPD βρέθηκε στη μέση ενός βρώμικου παράνομου πολέμου που διεξήχθη από την OTPOR και άλλους αντι-Γιουγκοσλάβους ακτιβιστές ενάντια στο Κομμουνιστικό καθεστώς του Βελιγραδίου. Στην Αμερική, τον Καναδά, την Αυστραλία και τη Δυτική Ευρώπη, οπουδήποτε συγκεντρώνονταν Γιουγκοσλάβοι εξόριστοι, συνωμοτούσαν εναντίον του στρατάρχη Τίτο. Προκαλούσαν ταραχές, διαμαρτυρόντουσαν, τοποθετούσαν βόμβες, έκαναν αεροπειρατίες, επιτίθονταν σε Γιουγκοσλαβικές πρεσβείες και διπλωμάτες.

Ως απάντηση, ο Τίτο εξαπέλυσε την UDBA, την σκληρή μυστική αστυνομία του, η οποία ξεκίνησε μια παγκόσμια εκστρατεία εκφοβισμού και δολοφονίας εναντίον της OTPOR και ολόκληρου του φάσματος των ομάδων που περιελάμβαναν αυτό που το Βελιγράδι αποκαλούσε «εχθρική μετανάστευση». Μυστικές ομάδες εκτελεστών της UDBA γύριζαν τον κόσμο, σκοτώνοντας τρομοκράτες και άλλους που θεωρούσαν εχθρούς πραγματοποιώντας αυτό που αποκαλούσαν «μαύρες ενέργειες». Μεταξύ των μέσων της δεκαετίας του 1960 και του 1990, όταν η Γιουγκοσλαβία άρχισε να διαλύεται, η UDBA δολοφόνησε περίπου εκατό ανθρώπους στη Δύση, κυρίως Κροάτες, αλλά επίσης Σέρβους και Αλβανούς. Δεκάδες από αυτές τις δολοφονίες πραγματοποιήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Καμία δεν εξιχνιάστηκε ποτέ.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1970, η UDBA είχε φυτέψει μυστικούς πράκτορες σε όλη την «εχθρική μετανάστευση», και είχαν διεισδύσει σε κάθε αξιοσημείωτη αντι-Γιουγκοσλαβική ομάδα, συμπεριλαμβανομένης της OTPOR, συχνά σε υψηλά επίπεδα. Οι κατάσκοποι του Τίτο έπαιζαν ένα ύποπτο παιχνίδι με τη Δυτική αντικατασκοπεία, συμπεριλαμβανομένου του FBI. Κάθε φορά που ένας πράκτορας της UDBA εμφανιζόταν στην Αμερική με μυστική αποστολή εκτέλεσης κάποιου τρομοκράτη, συνήθως προσέφερε τις υπηρεσίες του στο FBI, το οποίο ήθελε έμπιστους πληροφοριοδότες μέσα στην φαντασμένη και βίαιη κοινότητα των Βαλκάνιων μεταναστών. Με ένα βαθμό προστασίας από το FBI, ο δολοφόνος ήταν τότε ελεύθερος να πραγματοποιήσει το χτύπημά του και να την γλυτώσει.

Η OTPOR είχε διαβρωθεί τόσο έντονα από την UDBA που είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κάποιος ποιες από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της στη Βόρεια Αμερική -αυτές περιλάμβαναν βομβιστικές επιθέσεις και δολοφονίες αντίπαλων Κροατών, καθώς και το φιάσκο της πτήσης 355 της TWA- οφείλονταν καθαρά σ’ αυτήν ή ήταν στην πραγματικότητα έργο του Βελιγραδίου. Η OTPOR δεν έκανε τίποτα για να τερματίσει τον Κομμουνισμό στη Γιουγκοσλαβία, αλλά κατόρθωσε να γεμίσει τον Κροατικό αγώνα με φανατισμό, τρομοκρατία και δολοφονίες. Λίγα χρόνια μετά τη σύλληψη του Zvonko Bušić, το FBI συνέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του δικτύου της OTPOR στις Ηνωμένες Πολιτείες, που οδήγησαν σε δύο δίκες στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και την καταδίκη δέκα μελών της ομάδας σε μακρές ποινές φυλάκισης.

Οι κατηγορούμενοι σε αυτές τις δίκες επέμεναν ότι είχαν παγιδευτεί από την UDBA, κάτι που μοιάζει με κακό κινηματογραφικό σενάριο αλλά στην πραγματικότητα είναι αρκετά εύλογο. Την ίδια ακριβώς στιγμή, ξεκίνησε στην Αυστραλία μια εντυπωσιακή δίκη Κροατών εξόριστων εκεί που είχαν καταδικαστεί για σχεδίαση τρομοκρατικών επιθέσεων στην χώρα των καγκουρώ. Οι έξι κατηγορούμενοι, οι λεγόμενοι Sydney Six, διατράνωναν την αθωότητά τους, επιμένοντας ότι είχαν στηθεί από έναν προβοκάτορα της UDBA που διέσχισε τον μισό κόσμο για να τους βγάλει από την μέση. Κάτι που αποδείχθηκε απολύτως αληθινό!

Συνέβη το ίδιο και με την βόμβα στο Λαγκουάρντια; Για δεκαετίες, ο Zvonko Bušić (φωτό) επέμενε ότι δεν είχε καμία σχέση με αυτήν την επίθεση. Εδώ και καιρό κυκλοφορούν φήμες σε κατασκοπευτικούς κύκλους των Βαλκανίων, ότι η OTPOR είχε κάνει την επίθεση στο Λαγκουάρντια, αλλά δεν είχε σκοπό να σκοτώσει κανέναν -η θεωρία του NYPD περί ελαττωματικού χρονοδιακόπτη ήταν σωστή- και ότι η βόμβα κατασκευάστηκε από έναν προβοκάτορα της UDBA για να δυσφημίσει την ομάδα. Βετεράνοι της UDBA λένε ότι ο πραγματικός βομβιστής ήταν ένας από τους δικούς τους και επίσης πληροφοριοδότης του FBI, και μετά την καταστροφή της LAGBOMB, το FBI τον προστάτευσε.

Αυτό, επίσης, μοιάζει σαν δευτεροκλασάτη ταινία, αλλά δεν μπορεί να αποκλειστεί. Ένα χρόνο αφότου τέθηκε υπό κράτηση ο Bušić και οι συνεργοί του, ένας δολοφόνος της UDBA δολοφόνησε έναν Σέρβο ακτιβιστή στο Σικάγο, μαχαιρώνοντάς τον βίαια δεκάδες φορές και πάνω στην πράξη σκότωσε επίσης την 9χρονη θετή κόρη του. Ο πιθανός δολοφόνος ήταν ένας γνωστός πληροφοριοδότης του FBI και οι πηγές της UDBA επιμένουν ότι οι Ομοσπονδιακοί (το FBI δηλαδή) τον προστάτευσαν και του έδωσαν νέα ταυτότητα στην Αμερική, γλυτώνοντας έτσι την δίωξη.

Έκανε το ίδιο το FBI και με τον πραγματικό δολοφόνο ή τους δολοφόνους της βομβιστικής επίθεσης  στο Λαγκουάρντια; Μήπως ήταν μια ακόμη μυστική επιχείρηση που πήγε στραβά και κανείς στην Ουάσινγκτον δεν ήθελε να εξηγήσει; Τέσσερις δεκαετίες μετά, η αιματηρή ιστορία φαίνεται πολύ παλιά για να ξετυλιχτεί με πλήρη ακρίβεια. Ο Zvonko Bušić αφέθηκε ελεύθερος το 2008 και μετακόμισε στην ανεξάρτητη πλέον Κροατία, όπου έλαβε υποδοχή ήρωα από εθνικιστές, που τον υμνούσαν ως μαχητή της ελευθερίας ενάντια στον κομμουνισμό. Ο Bušić αυτοκτόνησε το 2013, σε ηλικία 67 ετών, απελπισμένος από την πραγματικότητα της ζωής στην ελεύθερη Κροατία. Επέμεινε μέχρι το τέλος ότι δεν είχε καμία σχέση με τη φρικαλεότητα της 29ης Δεκεμβρίου του 1975.

Ποιος πραγματικά τοποθέτησε την βόμβα στο Λαγκουάρντια; Πάνω από τέσσερις δεκαετίες μετά, φαίνεται όλο και πιο απίθανο το να μάθει ποτέ ο κόσμος.