Πάνε δυο χρόνια σχεδόν από όταν γράφαμε πως έρχεται η “νέα εποχή του χαλκού”, καθώς το πάντοτε χρήσιμο μέταλλο (ζωτικό για τον πολιτισμό μας) θα αντιμετώπιζε μια πρωτοφανή έλλειψη που θα εκτόξευε την τιμή του στα ύψη, πυροδοτώντας μια εφιαλτική αλυσιδωτή αντίδραση που φυσικά θα οδηγούσε σε ανατιμήσεις κυριολεκτικά στα πάντα γύρω μας, αφού ο χαλκός αποτελεί βασική πρώτη ύλη που τρέφει τις βιομηχανίες που καθιστούν λειτουργικό τον κόσμο, όπως τον γνωρίζουμε.

Τρομακτικές ελλείψεις που βέβαια δε θα περιορίζονταν μόνο στο χαλκό, αλλά σε όλα τα βιομηχανικά μέταλλα (αλλά και τα πιο πολύτιμα όπως παλλάδιο, για χάριν του οποίου οι κλοπές καταλυτών βρίσκονται σε έξαρση), καθώς και βασικά γεωργικά εμπορεύματα τα οποία συνολικά συνθέτουν τις βάσεις για την πλειοψηφία των αγαθών της οικονομίας. Μια “Έλλειψη των Πάντων” που νομοτελειακά θα οδηγούσε στη δεκαετία της “Μεγάλης Στέρησης”, όπως επίσης προειδοποιούσαμε τότε.

Τότε που ένας πανικόβλητος πλανήτης αυτοκτονούσε ομαδικώς, υποπέφτοντας από το ένα σπασμωδικό λάθος στο επόμενο, παγώνοντας με καταστροφικά λοκντάουν την παγκόσμια παραγωγή και προκαλώντας μη αναστρέψιμο έμφραγμα στις εφοδιαστικές αλυσίδες, που με τη σειρά τους οδηγούσαν σε περισσότερες ελλείψεις και πληθωρισμό. Στη συνέχεια πολύ βολικά οι κυβερνήσεις έριξαν εκεί το φταίξιμο της κρίσης που ζυμώνονταν.

Σκόπιμη “αυτοκτονία”

Στην πραγματικότητα βέβαια το έγκλημα είχε διαπραχθεί πολύ πριν την πανδημία. Οι ελλείψεις σε χαλκό, χαρτί τουαλέτας και οτιδήποτε άλλο, δεν προκλήθηκαν από τα λοκντάουν (και κατά συνέπεια από την κατά τα άλλα κακοδιαχείριση της πανδημίας). Στην ουσία η κακοδιαχείριση της πανδημίας “προκλήθηκε” από ένα έγκλημα που είχε ήδη διαπραχθεί δεκαετίες πριν.

Την σκόπιμη “αυτοκτονία” των λοκντάουν και των κλειστών εργοστασίων την γέννησε η εγκληματική νομισματική πολιτική του 21ου αιώνα – η ίδια πολιτική του “φθηνού” χρήματος, της ποσοτικής χαλάρωσης, ενός γενικότερα μη βιώσιμου οικονομικού συστήματος που οδήγησε στην κρίση του 2008.

Μια κρίση που ποτέ δεν εκδηλώθηκε στον μέγιστο βαθμό της, καθώς κουκουλώθηκε με τα ίδια (και χειρότερα) εργαλεία τα οποία την προκάλεσαν εξ αρχής! Μαθηματικά φυσικά αυτό θα μας οδηγούσε σε μια νέα κρίση, καθώς τίποτα δε μένει απλήρωτο στο τέλος. Όταν θα ερχόταν εκείνη η ώρα, τραπεζίτες και πολιτικοί θα φρόντιζαν να βρουν τον ιδανικό αποδιοπομπαίο τράγο. Κι αν δεν τον εύρισκαν, θα τον γεννούσαν.

Με άλλα λόγια τα λοκντάουν θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί. Τα καταστροφικά, αδιάκριτα (δίχως κανόνες και εξαιρέσεις) λοκντάουν τα οποία πλέον αποδεδειγμένα μόνο κακό έκαναν, όπως παραδέχονται οι ίδιοι οι οποίοι τα επέβαλαν, και για τα οποία όσοι τότε φώναζαν εναντίον αντιμετωπίζονταν ως “ψεκασμένοι”. Όμως τα λοκντάουν ήταν το κλειδί. Διότι κλείνοντας βιομηχανίες και βάζοντας ταφόπλακα σε μια ήδη βαριά άρρωστη οικονομία, ουσιαστικά πήραν το φταίξιμο για μια καταστροφή που στην πραγματικότητα είχε συντελεστεί χρόνια πριν.

Η ρίζα του προβλήματος

Αν οι κεντρικές τράπεζες ευθύνονται σχεδόν 100% για το σημερινό μίζερο τρόπο ζωής της δυτικής κοινωνίας -τα άπιαστα ενοίκια, την ακρίβεια και την αδυναμία αποταμίευσης-, τότε η πανδημία και τα λοκντάουν απλώς έβαλαν το κερασάκια στην τούρτα. Στην πραγματικότητα δεν ευθύνονται για την κατάσταση. Την “ξέπλυναν” όμως, στα μάτια του λαού.

Κι έτσι κανείς από εκείνους δε θα πληρώσει πάλι για αυτήν την κρίση (παρά μόνο εμείς), ενώ ταυτόχρονα κανείς δε θα ξέρει πραγματικά πού να ρίξει το φταίξιμο. Ανεγκέφαλα κεφάλια κάθε κομματικής απόχρωσης θα τσακώνονται στα τηλεοπτικά παράθυρα και θα ζητούν “αλλαγή” και λύσεις-ημίμετρα, όπως “κόφτε από εδώ” κι από εκεί, για να φάει και να ζεσταθεί ο Έλληνας, ενώ στην πραγματικότητα όλοι θα αγνοούν την ρίζα του προβλήματος, και άρα τη λύση του.

Είναι αδύνατον να φτιάξεις μια άρρωστη οικονομία με τις ίδιες πολιτικές που την αρρώστησαν εξ αρχής. Επιδόματα, φορολογία. Μια θλιβερή κοινωνία που τρώει τις σάρκες της. Τρώει τα έτοιμα (που πολύ σύντομα θα στερέψουν εντελώς), αντί να δημιουργεί τις προϋποθέσεις. Για ανάπτυξη.

Το επίδομα είναι εξ ορισμού μια ανούσια αναδιανομή ενέργειας, η οποία μάλιστα μέχρι να καταφθάσει στα χέρια του κακομοίρη έχει απωλέσει μεγάλο μέρος της, αφού περνάει από τα βρομόχερα του κράτους, το οποίο είναι εξ ορισμού ανίκανο να παράγει αξία, παρά μόνο να την αναδιανέμει, και μάλιστα “φαγωμένη”.

Μάλιστα όσο περισσότερα τα επιδόματα, τόσο μεγαλύτερη η αλυσιδωτή αντίδραση στις τιμές, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο πληθωρισμού που στο φινάλε ξανατρώει το ανούσιο επίδομα. Δεν έχει κανένα απολύτως νόημα, είναι σπατάλη ενέργειας, χρόνου, πόρων. Είναι ένα θλιβερό σύμπτωμα μιας Σοβιετίας.

Αυτά βέβαια δεν απαιτούν οικονομικές γνώσεις, αποτελούν βασική κοινή λογική, την οποία παραδόξως διαθέτει ο περισσότερος κόσμος, αλλά σε περιόδους κρίσης και πανικού μοιάζει να την ξεχνάει, να την αφήνει στην άκρη. Αν με ψυχραιμία αντιμετωπίζαμε την κατάσταση εμπρός μας, πολύ γρήγορα θα ξεκινούσαμε να δίνουμε ρεαλιστικές λύσεις, βιώσιμες θεραπείες που ευνοούν την παραγωγή αξίας, και όχι την ψευτο-αναδιανομή της.

Φάση παραλογισμού

Ξέρω τι σκέφτονται πολλοί από εσάς. Δεν έχεις κουραστεί να τα γράφεις αυτά; Όχι, και δε θα κουραστώ ποτέ, διότι αποτελούν για μένα την ουσία του πράγματος. Αν αντιληφθούμε τι πραγματικά συνέβη και τι συμβαίνει, αντί να τρέχουμε σαν ακέφαλα κοτόπουλα και να αποδίδουμε τον πληθωρισμό σε ότι φράκαρε το Σουέζ ή να ζητάμε λοκντάουν και αναστολές εργασίας προκειμένου να καθόμαστε, τότε το τρένο θα μπει και πάλι στις ράγες του.

Το ξέρω και το πιστεύω, διότι το τρένο κάποτε λειτουργούσε σωστά. Και θα το ξανακάνει. Απλώς περνάμε μια φάση παραλογισμού.

Η χειρότερη κρίση στα τελευταία… 10.000 χρόνια

Όπως και να έχει, η ουσία είναι ότι η εποχή της Μεγάλης Στέρησης και των ελλείψεων ήρθε. Και ένα από τα πιο δομικά στοιχεία του κόσμου μας, ο χαλκός, αντιμετωπίζει την πιο σκοτεινή του περίοδο. Στα δεκάδες χιλιάδες χρόνια που αξιοποιείται από τον άνθρωπο, το εύπλαστο αυτό μέταλλο είναι πιο χρήσιμο από ποτέ, και ταυτόχρονα πιο ανάρπαστο.

Είμαστε εντελώς εξαρτημένοι από τον χαλκό, την ώρα που τα νέα κοιτάσματα στερεύουν και οι πρωτοποριακές τεχνολογίες που μεταμόρφωσαν άλλα εμπορεύματα δεν έχουν υλοποιηθεί για τον χαλκό.

Έως τώρα…

Σε αυτό που θα μπορούσε να αποδειχθεί ότι αλλάζει το παιχνίδι για την παγκόσμια προσφορά, μια αμερικανική νεοφυής επιχείρηση λέει ότι έλυσε έναν γρίφο που απογοήτευε τον κόσμο των ορυχείων για δεκαετίες.

Εάν επιτύχει, η ανακάλυψη της Jetti Resources θα μπορούσε να ξεκλειδώσει εκατομμύρια τόνους νέου χαλκού για να τροφοδοτήσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας, τα εργοτάξια και τους στόλους αυτοκινήτων σε όλο τον κόσμο, μειώνοντας και ενδεχομένως ακόμη και κλείνοντας το έλλειμμα.

Στην απλούστερη εκδοχή της, η τεχνολογία της Jetti εστιάζεται σε έναν κοινό τύπο μεταλλεύματος που παγιδεύει τον χαλκό πίσω από ένα λεπτό φιλμ, καθιστώντας την εξόρυξή του πολύ δαπανηρή και δύσκολη.

Το αποτέλεσμα είναι ότι τεράστιες ποσότητες μετάλλου έχουν παραμείνει κατά τη διάρκεια των δεκαετιών σε σωρούς αποβλήτων ορυχείων στην επιφάνεια, καθώς και σε ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα.

Για να σπάσει τον κώδικα, η Jetti ανέπτυξε έναν εξειδικευμένο καταλύτη που διασπά το στρώμα, επιτρέποντας στα πετροφάγα μικρόβια να πιάσουν δουλειά απελευθερώνοντας τον παγιδευμένο χαλκό.

Η τεχνολογία πρέπει ακόμη να αποδειχθεί σε μεγάλη κλίμακα. Αλλά τα πλούτη που διακυβεύονται προσελκύουν μερικούς από τους πιο ισχυρούς παίκτες της βιομηχανίας. Ο όμιλος BHP Group, η μεγαλύτερη μεταλλευτική εταιρία, είναι ήδη επενδυτής και έχει περάσει μήνες διαπραγματεύσεων για μια δοκιμαστική μονάδα στο ορυχείο χαλκού “κόσμημά” της, το Escondida στη Χιλή.

Τι κάνει ο ανταγωνισμός

Η αμερικανική μεταλλευτική εταιρία Freeport-McMoRan άρχισε να εφαρμόζει την τεχνολογία της Jetti σε ορυχείο της Αριζόνας φέτος, ενώ ο αντίπαλος όμιλος Rio Tinto σχεδιάζει να αναπτύξει μια ανταγωνιστική αλλά παρόμοια διαδικασία.

Οι μεταλλωρύχοι ανταποκρίνονται σε ένα ολοένα και πιο επείγον πρόβλημα. Ο χαλκός είναι πανταχού παρών στον σύγχρονο κόσμο, καθώς χρησιμοποιείται σε όλα, από τηλέφωνα και υπολογιστές μέχρι σωλήνες νερού και καλώδια. Και ενώ η παγκόσμια προσπάθεια για την απεξάρτηση από τον άνθρακα βασίζεται στη σταδιακή κατάργηση των βρώμικων φυσικών πόρων όπως το πετρέλαιο και ο άνθρακας, ένα ηλεκτροκίνητο μέλλον θα χρειαστεί περισσότερο χαλκό από ποτέ.

Παρά τη σημασία του, ο κόσμος αντιμετωπίζει αυξανόμενη απειλή έλλειψης τις επόμενες δεκαετίες. Τα καλύτερα ορυχεία γερνούν και οι λίγες νέες ανακαλύψεις είτε βρίσκονται σε μέρη που είναι δύσκολο να λειτουργήσουν, είτε αντιμετωπίζουν πολυετείς αντιδράσεις στην ανάπτυξη.

Η ιστορία των αγορών βασικών εμπορευμάτων δείχνει ότι τα διαφαινόμενα ελλείμματα τείνουν να ωθούν νέες ανακαλύψεις και τεχνολογίες. Η έκρηξη του σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 2010 έφερε τα πάνω κάτω στην αγορά πετρελαίου, ενώ οι ανακαλύψεις στην επεξεργασία νικελίου ανέτρεψαν τις προβλέψεις για την προσφορά.

Ωστόσο, νέες ανακαλύψεις στον χαλκό είναι όλο και πιο απίθανες, δεδομένης της μακράς ιστορίας της εξόρυξης – ενδείξεις χρήσης χαλκού έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον από το 8.000 π.Χ. στη σημερινή Τουρκία και το Ιράκ. Αυτό σημαίνει ότι τα περισσότερα από τα μεγάλα κοιτάσματα του κόσμου έχουν ήδη βρεθεί και αξιοποιηθεί, περισσότερα από τα μισά από τα 20 μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού στον κόσμο ανακαλύφθηκαν πριν από έναν αιώνα.

Ωστόσο, η μακρά ιστορία της εξόρυξης χαλκού σημαίνει επίσης ότι υπάρχουν τεράστιες ποσότητες μετάλλων που βρίσκονται στην επιφάνεια σε χωματερές. Ο λόγος είναι μια αρχή τόσο παλιά όσο και η ίδια η εξόρυξη: το μετάλλευμα ανασύρεται από τη γη, εξάγεται το πιο εύκολο μέταλλο και ό,τι είναι πολύ δύσκολο ή ακριβό για επεξεργασία πετιέται στην άκρη ως απόβλητο.

Μόνο κατά την τελευταία δεκαετία, εκτιμάται ότι 43 εκατομμύρια τόνοι χαλκού έχουν εξορυχθεί αλλά δεν έχουν υποστεί ποτέ επεξεργασία, αξίας άνω των 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων σε τρέχουσες τιμές, δημιουργώντας τεράστιες ευκαιρίες για όποιον μπορεί να ανακτήσει με επιτυχία αυτόν τον πλούτο.

Σίγουρα, δεν είναι νέα ιδέα η επανεπεξεργασία των αποβλήτων των ορυχείων όταν βελτιώνεται η τεχνολογία ή όταν αυξάνονται οι τιμές. Αλλά αυτό δεν ήταν εφικτό για ορισμένους τύπους μεταλλευμάτων. Και η ανακάλυψη αυτή έχει ευκαιρίες πολύ πέρα από τις χωματερές. Υπάρχουν εκατομμύρια τόνοι ακόμη υπόγειων μεταλλευμάτων που δεν ήταν βιώσιμο να εξορυχθούν.

Πολλά εξαρτώνται από την προθυμία των μεταλλευτικών εταιριών να εγκαταστήσουν τις τεχνολογίες της Jetti.

Αλλά αν η τεχνολογία υιοθετηθεί πλήρως από τη βιομηχανία, η εταιρία εκτιμά ότι έως και 8 εκατομμύρια τόνοι πρόσθετου χαλκού θα μπορούσαν να παράγονται κάθε χρόνο έως τη δεκαετία του 2040 – περισσότερο από το ένα τρίτο της συνολικής παγκόσμιας παραγωγής ορυχείων του περασμένου έτους.

“Η βιομηχανία έχει συσσωρεύσει αυτά τα απόβλητα για πάντα”, δήλωσε ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Jetti, Mike Outwin. “Προσπαθούν να βρουν μια απάντηση γι’ αυτό από μόνοι τους εδώ και δύο δεκαετίες και δεν τα έχουν καταφέρει”. Μέχρι στιγμής η διαδικασία της Jetti λειτουργεί σε ένα μόνο ορυχείο, στο Pinto Valley στην Αριζόνα. Αλλά τα αποτελέσματα είναι τόσο ελπιδοφόρα που τρεις από τις μεγαλύτερες εταιρίες εξόρυξης χαλκού στον κόσμο –συμπεριλαμβανομένης της BHP– έχουν αγοράσει μερίδια στην εταιρία.

Δοκιμή τεχνολογίας

Η πιο πρόσφατη άντληση κεφαλαίων έγινε με αποτίμηση 2,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο γίγαντας του χαλκού Freeport αναφέρει επίσης ότι “ξεκίνησε μια εμπορική εφαρμογή φέτος στο ορυχείο Bagdad στην Αριζόνα για να δοκιμάσει την τεχνολογία και θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα και θα συνεχίσει τον διάλογο με την Jetti για άλλες ευκαιρίες συνεργασίας”.

Ποιο είναι, λοιπόν, το πρόβλημα που επιδιώκει να λύσει η Jetti;

Υπάρχουν δύο βασικά είδη χαλκούχων πετρωμάτων. Ο πιο συνηθισμένος τύπος, τα θειούχα μεταλλεύματα, συνήθως θρυμματίζονται, συμπυκνώνονται και στη συνέχεια μετατρέπονται σε καθαρό χαλκό σε μια διαδικασία διύλισης με φωτιά.

Αλλά αυτή η μέθοδος δεν είναι κατάλληλη για οξειδωτικά μεταλλεύματα, και η τελευταία μεγάλη καινοτομία της βιομηχανίας ήρθε στα μέσα της δεκαετίας του 1980, όταν προσαρμόστηκε μια ηλεκτροχημική διαδικασία για την εξαγωγή χαλκού από οξειδωτικά μεταλλεύματα, παρέχοντας σημαντική ώθηση στην προσφορά.

Τώρα, η Jetti στοχεύει να εφαρμόσει την τεχνολογία της για την ανάκτηση χαλκού από έναν κοινό τύπο θειούχου μεταλλεύματος που δεν θα μπορούσε να υποστεί οικονομική επεξεργασία με καμία από τις δύο οδούς – η περιεκτικότητα σε χαλκό είναι πολύ χαμηλή για να δικαιολογήσει το κόστος της διύλισης, ενώ η σκληρή, μη αντιδραστική επίστρωση εμπόδιζε την εξαγωγή του χαλκού με τη χαμηλότερου κόστους ηλεκτροχημική ή “εκπλυτική” διαδικασία.

Η Jetti συνεργάστηκε με το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας για την ανάπτυξη ενός χημικού καταλύτη που διαπερνά το στρώμα, έτσι ώστε ο χαλκός να μπορεί να απελευθερωθεί με τη χρήση έκπλυσης χωρίς την ανάγκη υψηλών θερμοκρασιών. Ενώ η διαδικασία της Jetti είναι η πιο προηγμένη, η Rio Tinto λέει ότι έχει επίσης σπάσει την πρόκληση σε εργαστηριακές δοκιμές.

Η Rio έχει προσφέρει την τεχνολογία Nuton ως γλυκαντικό σε νεαρές μεταλλευτικές εταιρίες στις οποίες επενδύει: εάν οι μικρότερες εταιρίες αναπτύξουν επιτυχώς τα μεταλλευτικά τους έργα, τότε η Rio θα αναπτύξει τη διαδικασία Nuton για να ενισχύσει την κερδοφορία.

Έχει ήδη υπογράψει τρεις τέτοιες συμφωνίες φέτος. “Όταν εξετάζετε το μέγεθος του βραβείου, οι δυνατότητες είναι τεράστιες”, δήλωσε ο Adam Burley, που διευθύνει το πρόγραμμα της Rio. “Είναι πολύ μεγάλο για να το αφήσουμε στο τραπέζι”.

500.000 τόνους χαλκού μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας

Η Rio θέλει η Nuton να έχει παραγάγει συνολικά περίπου 500.000 τόνους χαλκού μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας, με την ελπίδα ότι η επιχείρηση θα μπορεί μια μέρα να παράγει το ετήσιο ισοδύναμο ενός από τα πέντε μεγαλύτερα ορυχεία χαλκού στον κόσμο. Άλλες μεγάλες μεταλλευτικές εταιρίες, συμπεριλαμβανομένων των Freeport, Codelco και Antofagasta, έχουν εργαστεί σε εσωτερικές λύσεις στα δικά τους ορυχεία, αν και μέχρι στιγμής δεν έχουν αποκαλυφθεί πολλές πληροφορίες σχετικά με την επιτυχία αυτών των έργων.

Διαβάστε ακόμη: