Πολύς λόγος γίνεται τελευταία για την Πορτογαλία, η οποία μεσούσης μια πρωτοφανούς στεγαστικής κρίσης, έχει ανακοινώσει τον τερματισμό του λεγόμενου πρόγραμματος χρυσής βίζας για νέους ξένους αγοραστές ακινήτων. Στόχος της είναι να ανακόψει τις αυξήσεις στις τιμές των ακινήτων και να αντιμετωπίσει την έλλειψη οικονομικά προσιτής στέγης.
Η είδηση αυτή έχει γίνει δεκτή με συγκρατημένη αισιοδοξία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, που επωφελούνται από τις «χρυσές βίζες», μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, παρά τις επιφυλάξεις που που έχει διατυπώσει ανοικτά προ μηνών η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η απόκτηση του δικαιώματος να ζει κανείς και να εργάζεται σε μία άλλη χώρα, εν προκειμένω στην Ευρώπη, μπορεί να είναι μια μακρά και δύσκολη διαδικασία. Αλλά αυτό δεν συμβαίνει για όσους έχουν χρήματα να ξοδέψουν. Οι χρυσές βίζες προσφέρουν την ευκαιρία σε πλούσιους ανθρώπους να «αγοράσουν» ουσιαστικά το δικαίωμα διαμονής – μερικές φορές χωρίς καν να χρειάζεται να ζήσουν στη χώρα.
Και η δημοτικότητά τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση αυξάνεται καθώς αρκετοί είναι αυτοί που προσπαθούν να περιορίσουν τις επιπτώσεις διαφόρων πολιτικών αποφάσεων, όπως το Brexit που μπορεί να περιορίσουν τα δικαιώματά τους, αλλά και -κυρίως- τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες.
Και μπορεί για τους Ρώσους ο δρόμος αυτός να έχει κλείσει επί του παρόντος, λόγω των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία, ωστόσο αυξάνει το ενδιαφέρον από Αμερικανούς, με τις αιτήσεις να καταγράφουν σημαντική αύξηση.
Ποιες χώρες της ΕΕ εξακολουθούν να προσφέρουν χρυσές βίζες
Υπάρχουν μόνο λίγα μέρη που εξακολουθούν να προσφέρουν χρυσά διαβατήρια στην ΕΕ. Μία από αυτές τις χώρες είναι η Μάλτα . Εδώ το ελάχιστο ποσό επένδυσης ξεκινά από 690.000 ευρώ και προσφέρει υπηκοότητα από 12 έως 36 μήνες.
Πολλοί άλλοι, ωστόσο, εξακολουθούν να προσφέρουν προγράμματα χρυσής βίζας.
Η Ισπανία
Η Ισπανία ξεκίνησε το πρόγραμμα Residence by Investment το 2013. Επίσης, χορηγεί άδεια διαμονής σε αλλοδαπούς και τις οικογένειές τους που επενδύουν σε ακίνητα στη χώρα.
Απαιτείται επένδυση 500.000 ευρώ σε ακίνητη περιουσία για την απόκτηση της χρυσής βίζας, η οποία δίνει το δικαίωμα διαμονής, εργασίας και σπουδών στην Ισπανία . Αν και αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο από την ελάχιστη επένδυση της Πορτογαλίας, υπάρχουν λιγότεροι περιορισμοί σχετικά με το ακίνητο που μπορεί κανείς να αγοράσει.
Η βίζα μπορεί επίσης να αποκτηθεί με την έναρξη ορισμένων τύπων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην Ισπανία, με μετοχές ή τραπεζικές καταθέσεις ελάχιστης αξίας 1 εκατομμυρίου ευρώ σε ισπανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα ή με επένδυση σε κρατικά ομόλογα τουλάχιστον 2 εκατομμυρίων ευρώ.
Ωστόσο, ορισμένοι πολιτικοί ζητούν να σταματήσει το σχέδιο. Τον Φεβρουάριο του 2023, το κεντροαριστερό πολιτικό κόμμα Más País κατέγραψε νομοσχέδιο για την κατάργηση ή τη δραστική τροποποίηση του προγράμματος Residence by Investment της Ισπανίας, λέγοντας ότι επηρεάζει τις τιμές των κατοικιών και δεν είναι επωφελές για την οικονομία.
Ιταλία
Η Ιταλία είναι ένας άλλος δημοφιλής προορισμός. Η χρυσή βίζα που εισήχθη το 2017 χορηγεί σε υπηκόους τρίτων χωρών άδεια διαμονής για δύο χρόνια με αντάλλαγμα μια επένδυση στην Ιταλία.
Η ελάχιστη επένδυση εδώ είναι 500.000 ευρώ. Όσοι κατέχουν αυτές τις θεωρήσεις μπορούν επίσης να συμπεριλάβουν την οικογένειά τους στην αίτηση και να επωφεληθούν από ειδικό φορολογικό καθεστώς. Αν όσοι χρησιμοποιούν το σύστημα ζήσουν στην Ιταλία για 10 χρόνια, μπορούν να δικαιούνται υπηκοότητα.
Η εικόνα στην Ελλάδα
Τα τελευταία χρόνια, η Πορτογαλία είχε μετατραπεί σε έναν από τους κορυφαίους προορισμούς για τους μεγαλοεπενδυτές από τις ΗΠΑ. Ωστόσο η πρόσφατη κατάργηση του προγράμματος «Golden Visa», έχει ωθήσει τους Αμερικανούς προς την Ελλάδα, σημειώνοντας ετήσια αύξηση 740% στις αιτήσεις για το πρόγραμμα. Σύμφωνα με την συμβουλευτική εταιρεία Astons, που ειδικεύεται σε θέματα real estate και επενδύσεων στο εξωτερικό, το ενδιαφέρον των Αμερικανών για την Ελλάδα αναμένεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο τα επόμενα χρόνια.
Η Ελλάδα προσφέρει χρυσές βίζες, με μία από τις πιο γρήγορες διαδικασίες απόκτησης διαμονής. Οι αλλοδαποί που πληρούν τις προϋποθέσεις μπορούν να λάβουν άδεια εντός 60 ημερών από την υποβολή της αίτησης. Και ακόμα έχει ένα από τα χαμηλότερα όρια για επενδύσεις με μόλις 250.000 ευρώ που δαπανήθηκαν σε ακίνητα στη χώρα. Το πρόγραμμα χορήγησης Golden Visa με την απόκτηση ακινήτου ελάχιστης αξίας 250.000 ευρώ πρόσθεσε στην εγχώρια κτηματαγορά 1.035 αγοραπωλησίες ακινήτων το 2021, 938 το 2020, 3.535 το 2019, 1.833 το 2018, 959 το 2017, 488 το 2016, 421 το 2015, 338 το 2014 και 21 το 2013, που ήταν το πρώτο έτος εφαρμογής του προγράμματος.
Τον Σεπτέμβριο, το όριο αυτό αυξήθηκε σε 500.000 ευρώ, αρχής γεγομένης από τον Μάιο.
Εκτίναξη των αιτήσεων
Το τελευταίο τρίμηνο του 2022 οι αιτήσεις για έκδοση άδειας παραμονής μέσω του προγράμματος «χρυσή βίζα», εκτινάχθηκαν, καθώς οι ανακοινώσεις για αύξηση του ελάχιστου ύψους επένδυσης ενεργοποίησε τα «αντανακλαστικά» της αγοράς, επισπεύδοντας τις σχετικές αποφάσεις.
Με βάση τα στατιστικά του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, τον Δεκέμβριο του 2022 οι αιτήσεις για νέες άδειες έφτασαν τις 1.116, από 337 που ήταν τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, μια αύξηση της τάξεως του 231%.
Συνολικά, το 2022 εκδόθηκαν 2.767 νέες άδειες επενδυτικής μετανάστευσης, αριθμός αυξημένος κατά 81% έναντι του 2021, όταν είχαν χορηγηθεί 1.525. Ωστόσο, ο αριθμός εξακολουθεί να υπολείπεται του 2019, όταν είχε σημειωθεί ιστορικό υψηλό με 3.504 νέες άδειες. Εντός του 2022 υποβλήθηκαν συνολικά 4.264 αιτήσεις για την έκδοση νέων αδειών, αριθμός που μαζί με τις αιτήσεις ανανέωσης αυξάνεται σε 5.547.
Οι Κινέζοι παραμένουν η πολυπληθέστερη κατηγορία επενδυτών και μάλιστα με σημαντική διαφορά των υπολοίπων. Με βάση τα σχετικά στοιχεία, τον Δεκέμβριο του 2022 το 62,8% των αδειών παραμονής, ή 6.159 άδειες, είχε χορηγηθεί σε Κινέζους. Ακολουθούν οι επενδυτές από την Τουρκία με μερίδιο 6,4% και 631 άδειες, ενώ την πρώτη πεντάδα συμπληρώνουν οι επενδυτές από τον Λίβανο (4,5%), τη Ρωσία (4,5%) και την Αίγυπτο (2,9%). Σχεδόν 200 άδειες έχουν χορηγηθεί και σε Βρετανούς επενδυτές, αν και στην πλειονότητά τους εκτιμάται ότι αυτοί διέθεταν ήδη κάποιο ακίνητο στην Ελλάδα και απλώς αιτήθηκαν και την έκδοση άδειας παραμονής, μετά την επιβολή του Brexit.
Οι αλλαγές στο πλαίσιο
Υπενθυμίζεται ότι με βάση τις αλλαγές που ισχύουν, έως τις 30 Απριλίου είναι εφικτή η εξασφάλιση άδειας παραμονής με βάση το όριο των 250.000 ευρώ, αρκεί να έχει συναφθεί προσύμφωνο αγοράς ακινήτου.
Μετά τις 30 Απριλίου, θα επιβληθεί όριο 500.000 ευρώ στον κεντρικό, νότιο και βόρειο τομέα της Αττικής, όπως επίσης και σε Μύκονο, Σαντορίνη και στον δήμο της Θεσσαλονίκης. Στην πράξη, θα καταστεί δυσκολότερη η αγορά ακινήτου με σκοπό την εξασφάλιση άδειας παραμονής σε περιοχές όπως ο Βύρωνας, η Ηλιούπολη, το Γαλάτσι, του Ζωγράφου, ο Δήμος Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας και ασφαλώς το κέντρο της Αθήνας. Αντίστοιχα, στον βόρειο τομέα της Αττικής περιλαμβάνονται περιοχές όπως τα Βριλήσσια, το Χαλάνδρι, το Ηράκλειο, η Νέα Ιωνία, η Μεταμόρφωση, η Πεύκη, το Μαρούσι, το Ψυχικό, η Φιλοθέη, η Αγία Παρασκευή και τα Μελίσσια.
Στα νότια προάστια, το ίδιο όριο των 500.000 ευρώ θα ισχύσει από τον Αγιο Δημήτριο και την Καλλιθέα, μέχρι τη Νέα Σμύρνη, τον Αλιμο, το Ελληνικό και φυσικά τη Γλυφάδα. Ωστόσο, από τη Γλυφάδα και μετά, όσο συνεχίζει κανείς κατά μήκος της ακτογραμμής της Αττικής, δηλαδή σε περιοχές όπως η Βουλιαγμένη, η Βάρκιζα, η Βούλα, η Σαρωνίδα, η Ανάβυσσος και το Σούνιο, δεν θα αλλάξει κάτι, καθώς θα διατηρηθεί το σημερινό όριο των 250.000 ευρώ, με τη δυνατότητα μάλιστα να αποκτηθούν περισσότερα του ενός ακίνητα.
Η χρυσή βίζα και οι περιοχές
Το ποσό αυτό πρέπει να έχει καταβληθεί ολοσχερώς πριν την κατάθεση του αιτήματος για τη χορήγηση της μόνιμης άδειας διαμονής επενδυτή.
Στην περίπτωση της επένδυσης μέσω αγοράς ακίνητης περιουσίας στις παραπάνω περιοχές, αυτή πραγματοποιείται σ’ ένα μόνο ακίνητο.
Σε περίπτωση εξ αδιαιρέτου συγκυριότητας ακινήτου τότε είναι 500.000 η ελάχιστη αξία του ποσοστού συγκυριότητας και η επένδυση πραγματοποιείται σ’ ένα μόνο ακίνητο.
Ανανέωση άδειας παραμονής
Για τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας, η ελάχιστη αξία του ακινήτου ορίζεται στις 250.00 ευρώ.
Πολίτες τρίτων χωρών – κάτοχοι άδειας μόνιμης διαμονής επενδυτή μπορούν ν’ ανανεώσουν την άδεια παραμονής τους για ισόχρονη διάρκεια εφόσον το ακίνητο παραμένει στην κυριότητα ή νομή τους και δεν αποτελεί πρόβλημα το διάστημα απουσίας τους από τη χώρα.
Επίσης, για τους πολίτες τρίτων χωρών κατόχους ακινήτων παρέχεται η δυνατότητα εκμίσθωσης αυτών.
Η έκδοση άδειας διαμονής χορηγείται εντός δυο μηνών από τη συμπλήρωση του φακέλου.
Μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2023 οι πολίτες τρίτων χωρών έχουν το χρονικό περιθώριο να ολοκληρώσουν τα συμβόλαια που βρίσκονται σε εξέλιξη για τις περιοχές στις οποίες αλλάζουν τα όρια.
Τι είναι η χρυσή βίζα;
Τα επενδυτικά προγράμματα διαμονής , γνωστά και ως «χρυσές βίζες», προσφέρουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να λάβουν άδεια διαμονής για μια χώρα αγοράζοντας ένα σπίτι εκεί ή κάνοντας μια μεγάλη επένδυση ή δωρεά.
Οι υποψήφιοι πρέπει να είναι άνω των 18 ετών, να έχουν καθαρό ποινικό μητρώο και να διαθέτουν επαρκή κεφάλαια για να κάνουν την απαιτούμενη επένδυση.
Υπάρχουν επίσης χρυσά διαβατήρια , γνωστά επίσημα ως υπηκοότητα από επενδυτικά προγράμματα, που επιτρέπουν στους αλλοδαπούς να αποκτήσουν υπηκοότητα χρησιμοποιώντας τα ίδια μέσα. Για τις χώρες της ΕΕ, αυτό σημαίνει επίσης πρόσβαση σε πολλά από τα πλεονεκτήματα του να είναι κάτοικος του μπλοκ – συμπεριλαμβανομένης της ελεύθερης κυκλοφορίας μεταξύ των χωρών.
Γιατί αντιδρά η ΕΕ
Το 2022, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κάλεσε τις κυβερνήσεις της ΕΕ να σταματήσουν να πωλούν ιθαγένεια σε επενδυτές.
Αν και αυτό διαφέρει από τις χρυσές βίζες, οι οποίες προσφέρουν μόνιμη διαμονή και όχι υπηκοότητα, η έκκληση ήρθε ως μέρος μιας κίνησης για την πάταξη αυτής της συνδυασμένης βιομηχανίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ. Στον απόηχο του πολέμου στην Ουκρανία , υπήρχαν ανησυχίες ότι αυτά τα προγράμματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την ασφάλεια.
Ειδικότερα, η Κομισιόν εξέδωσε σύσταση, με την οποία καλεί τα κράτη – μέλη να καταργήσουν αμέσως κάθε υφιστάμενο πρόγραμμα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές και να διασφαλίσουν τη διενέργεια αυστηρών ελέγχων για την αντιμετώπιση των κινδύνων που ενέχουν τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής
Τονίζει, επίσης, ότι η σύσταση «αποτελεί ένα μόνο στοιχείο της συνολικής πολιτικής της Επιτροπής για την ανάληψη αποφασιστικής δράσης σε σχέση τόσο με τα προγράμματα χορήγησης ιθαγένειας σε επενδυτές όσο και με τα προγράμματα χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές», προσθέτοντας ότι, αν χρειαστεί, μπορεί να λάβει πρόσθετα μέτρα στο μέλλον.
Οπως αναφέρει, ορισμένοι Ρώσοι ή Λευκορώσοι υπήκοοι που υπόκεινται σε κυρώσεις ή που παρέχουν σημαντική υποστήριξη στον πόλεμο στην Ουκρανία ενδέχεται να έχουν αποκτήσει την ιθαγένεια της ΕΕ ή προνομιακή πρόσβαση στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της δυνατότητας να ταξιδεύουν ελεύθερα στον χώρο Σένγκεν, βάσει αυτών των προγραμμάτων.
Για την αντιμετώπιση των εν λόγω άμεσων κινδύνων, η Επιτροπή συνιστά επίσης στα κράτη μέλη να αξιολογήσουν κατά πόσον η ιθαγένεια που έχει χορηγηθεί βάσει προγράμματος «χρυσού διαβατηρίου» σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που περιλαμβάνονται σε κατάλογο κυρώσεων της ΕΕ σε σχέση με τον πόλεμο στην Ουκρανία θα πρέπει να ανακληθεί.
Οι άδειες διαμονής που έχουν χορηγηθεί βάσει προγράμματος χορήγησης άδειας διαμονής σε επενδυτές σε Ρώσους ή Λευκορώσους υπηκόους που υπόκεινται σε κυρώσεις θα πρέπει να ανακληθούν αμέσως, έπειτα από ατομική αξιολόγηση και σε συμμόρφωση με την αρχή της αναλογικότητας, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το εθνικό δίκαιο των κρατών μελών.
Ποιες χώρες έχουν καταργήσει το καθεστώς χρυσής βίζας;
Τον Φεβρουάριο του 2022, η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου ακύρωσε το σύστημα της χρυσής βίζας που επέτρεπε σε πλούσιους ξένους υπηκόους να εγκατασταθούν στη χώρα με αντάλλαγμα να φέρουν μέρος του πλούτου τους μαζί τους. Η απόφαση για τον τερματισμό του καθεστώτος ήρθε ως μέρος μιας κίνησης για τον περιορισμό του βρώμικου χρήματος από τη Ρωσία.
Τον Φεβρουάριο του 2023, η Ιρλανδία απαγόρευσε επίσης το πρόγραμμα χρυσής βίζας – το Πρόγραμμα Επενδυτών Μεταναστών – το οποίο επέτρεπε τη διαμονή στη χώρα σε αντάλλαγμα για δωρεά 500.000 ευρώ ή τριετή ετήσια επένδυση 1 εκατομμυρίου ευρώ στη χώρα.
Η Ιρλανδία είχε ήδη αναστείλει το πρόγραμμα για τους Ρώσους πολίτες τον Μάρτιο του 2022 ως μέρος των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη χώρα για την εισβολή στην Ουκρανία.
Τον Φεβρουάριο του 2023, ο πρωθυπουργός της Πορτογαλίας Αντόνιο Κόστα ανακοίνωσε ότι η χώρα τερματίζει επίσης το πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας για τα ακίνητα και τις τιμές των ενοικίων. Μέχρι τώρα, οι αλλοδαποί μπορούσαν είτε να αγοράσουν ένα ακίνητο είτε να επενδύσουν μέρος του πλούτου τους στη χώρα – γνωστές ως επενδύσεις μεταφοράς κεφαλαίου – με αντάλλαγμα τη διαμονή τους. Μεταξύ Ιανουαρίου και Αυγούστου 2022, το πρόγραμμα απέφερε σχεδόν 398 εκατομμύρια ευρώ στη χώρα, σύμφωνα με το εθνικό πρακτορείο ειδήσεων της Πορτογαλίας LUSA.
