Έξι αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας για τη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού και το μαζικό κίνημα εναντίον κάθε μορφής ιδιωτικοποίησης που ενεργοποιήθηκε ξανά με αφορμή την σύσταση της Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων, οδήγησαν στην απόφαση της επιστροφής των ΕΥΔΑΠ–ΕΥΑΘ στο δημόσιο.
Όπως ανακοίνωσε το Σάββατο σε συνέντευξή του, ο Πρωθυπουργός, οι δύο εταιρείες θα φύγουν από το Υπερταμείο αμέσως μετά τις εκλογές καθώς η κυβέρνηση σκοπεύει να εναρμονιστεί με τις αποφάσεις του ανώτατου ακυρωτικού δικαστηρίου. Μέχρι σήμερα, το Υπερταμείο ελέγχει άμεσα το 50%+1 μετοχή της ΕΥΔΑΠ και έμμεσα το 11,33% μέσω του ΤΑΙΠΕΔ, ήτοι το 61,33%. Αντίστοιχα το 50%+1 μετοχή της ΕΥΑΘ το Υπερταμείο και το 24% το ΤΑΙΠΕΔ.
Από το 2014 το ΣτΕ έχει «γκρεμίσει» με διαδοχικές αποφάσεις κάθε απόφαση για είσοδο ιδιωτών στο νερό, ακυρώνοντας την δρομολογημένη από την κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης-αποχέτευσης.
Τότε, μετά από προσφυγές πολιτών και συνδικαλιστικών οργάνων, εκδόθηκε απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ σύμφωνα με την οποία το νερό είναι δημόσιο αγαθό και επομένως δεν ιδιωτικοποιείται, διατηρώντας το 50%+1 των μετοχών των δύο εταιρειών υπό δημόσιο έλεγχο.
Η απόφαση αυτή μπλόκαρε τον κυβερνητικό σχεδιασμό και τις φιλοδοξίες ισχυρών επιχειρηματικών συμφερόντων να βάλλουν πόδι στο νερό. Όμως στην συνέχεια οι δυο εταιρείες βρέθηκαν ξανά στο στόχαστρο καθώς κρίθηκαν σημαντικό περιουσιακό στοιχείο από τους δανειστές.
Η ένταξη στο Υπερταμείο
Το 2016, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και κατόπιν απαίτησης των μνημονίων, οι κρατικές ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ μεταβιβάστηκαν στο Υπερταμείο, με νόμο, με την επιφύλαξη των περιορισμών του Συντάγματος και των αποφάσεων της Δικαιοσύνης.
Η απόφαση εκείνη, συνάντησε την οξύτατη αντίδραση φορέων και πολιτών που προσέφυγαν εκ νέου στο Συμβούλιο της Επικρατείας και οδήγησαν σε δύο αποφάσεις που εκδόθηκαν το Φεβρουάριο του 2022, με τις οποίες η μεταβίβαση στο Υπερταμείο κρίθηκε αντισυνταγματική.
Το δικαστήριο έκρινε τότε, ότι δεν αρκεί το ελληνικό Δημόσιο να έχει την εποπτεία των δύο μονοπωλίων, μέσω εταιρείας που ελέγχει το ίδιο (Υπερταμείο), στην οποία έχει μεταβιβαστεί το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών των ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ. Θα πρέπει να έχει και τον έλεγχο της διοίκησής της εταιρείας αυτής, διότι αυτό επιτάσσει το Σύνταγμα.
Ωστόσο, η κυβέρνηση ούτε τότε συμμορφώθηκε με τις αποφάσεις του ΣτΕ και με νόμο τον περασμένο Ιούλιο (4964/2022), ψήφισε υπέρ της διατήρησής των δύο εταιρειών στο Υπερταμείο και ταυτόχρονα έκλεισε κάθε παράθυρο για νέα προσφυγή.
Οι εργαζόμενοι της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ προσέφυγαν τότε στην Επιτροπή Συμμόρφωσης του Συμβουλίου της Επικρατείας που αποτελεί ένα τριμελές όργανο που ελέγχει αν η νομοθετική και η εκτελεστική εξουσία συμμορφώνονται με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου.
Η απόφαση της αρμόδιας Επιτροπής που αναμένεται να καθαρογραφτεί, αναφέρει σύμφωνα με πληροφορίες που έχουν διαρρεύσει από νομικούς κύκλους των εταιρειών ότι η κυβέρνηση δεν συμμορφώθηκε με τις αποφάσεις της Ολομέλειας του ΣτΕ του 2022, με τις οποίες είχε κριθεί η αντισυνταγματικότητα της μεταβίβασης των μετοχών στο Υπερταμείο, διατάσσοντας να ολοκληρωθεί η διαδικασία εντός εξαμήνου.
Το εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα
Άλλο ένα εμπόδιο του ΣτΕ στον κυβερνητικό σχεδιασμό αποτέλεσε η προ διετίας προσπάθεια του υπουργείου Υποδομών, να βάλει ιδιώτες στον τομέα των υδάτων. Για το σκοπό αυτό προχώρησε σε διαγωνισμό για την ανάθεση με ΣΔΙΤ της συντήρησης, λειτουργίας, επισκευής και αποκατάστασης του Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος (ΕΥΣ) που ήταν ανέκαθεν (και είναι) ευθύνη της ΕΥΔΑΠ. Μάλιστα από το διαγωνισμό, στον οποίο συμμετείχαν οι εταιρείες Άκτωρ, Ιntrakat-ΤΕΡΝΑ και Μηχανική, αποκλείστηκε η Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης, στην οποία δόθηκε η συντήρηση και η λειτουργία μόνο για 3 χρόνια.
Πρόκειται για το μεγαλύτερο υδροδοτικό σύστημα της χώρας, που εξαπλώνεται σε τέσσερις νομούς, έχει μήκος 495 χιλιομέτρων και εξυπηρετεί περίπου τον μισό πληθυσμό της χώρας.
Το ΕΥΣ περιλαμβάνει το σύνολο των υδατικών πόρων, δηλαδή τους ποταμούς που καταλήγουν σε τρεις τεχνητές λίμνες (Εύηνου, Μόρνου και Μαραθώνα), μία φυσική λίμνη (Υλίκης), τις γεωτρήσεις και τις υποδομές μεταφοράς του νερού που το φέρνουν στις Μονάδες Επεξεργασίας Νερού.
Το Φθινόπωρο του 2022, το ΣτΕ ακύρωσε μετά από άλλη μια προσφυγή την ανάθεση σε ιδιώτες του ΕΥΣ. Παράλληλα στα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου, ακολούθησε άλλη μια ακυρωτική απόφαση, αυτή την φορά κατά της απόφασης της διυπουργικής Εθνικής Επιτροπής Υδάτων του 2017, περί κανόνων τιμολόγησης του νερού, κρίνοντας ότι ήταν αντίθετη στην Ευρωπαϊκή Οδηγία 2000/60 και στη σχετική εθνική νομοθεσία.
Οι τόνοι για το νερό ανέβηκαν ξανά με τον τελευταίο νόμο που ψήφισε η κυβέρνηση τον Μάρτιο, με τον οποίο το νερό θα υπάγεται στο εξής κάτω από την ομπρέλα της Ρυθμιστικής Αρχής Υδάτων. Οι διατάξεις του νόμου θεωρήθηκαν από φορείς και κόμματα της αντιπολίτευσης ως μια νέα προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού, προκαλώντας μαζικές αντιδράσεις με αποκορύφωμα την πρόσφατη συγκέντρωση στη Θεσσαλονίκη του κινήματος κατά της εμπορευματοποίησης του νερού στην οποία υπολογίζεται ότι συμμετείχαν περί τους 30.000 διαδηλωτές.
