Με την έξοδο από την τραγωδία την οποία ζει η χώρα κατά τις τελευταίες εβδομάδες ακόμη να μη φαίνεται στον ορίζοντα και τον χορό όλων των Ελλήνων να προσπαθεί να εξευμενίσει το κακό, μια μόνο είναι η βεβαιότητα: Όταν τα λασπόνερα υποχωρήσουν, όταν ο Πηνειός παύσει να απειλεί με υπερχείλιση τόσο τα παραποτάμια χωριά όσο και τα προάστια της Λάρισας, όταν ο Παλαμάς και η Μεταμόρφωση αρχίζουν να αναπνέουν και πάλι, τότε τίποτε δεν θα είναι όπως πριν.
Αν και στο παρελθόν τα φυσικά «φαινόμενα» οδήγησαν σε ανάλογες βαρύγδουπες διαπιστώσεις, όσα έγιναν τις τελευταίες μέρες δείχνουν ότι αυτήν τη φορά δεν υπάρχει επιστροφή και δρομολογούνται εξελίξεις σε όλα τα επίπεδα.
Το τι θα συμβεί ουδείς μπορεί σήμερα να το προσδιορίσει. Όμως είναι σίγουρο ότι θα γίνουν πολλά, είναι ανάγκη για ένα ορμητικό ρεύμα ικανό να σώσει τη χώρα από την παρακμή και να δώσει την αφορμή για ένα νέο ξεκίνημα, εφόσον οι πολίτες κάνουν το βήμα υπέρβασης και αποτινάξουν τα βαρίδια του παρελθόντος.
Ενώπιον των ευθυνών τους βρίσκονται πολιτική, οικονομική και πνευματική ηγεσία της χώρας.
Όλες –με διαφορετικό μερίδιο, έστω– είναι υπεύθυνες για τα όσα ζει ο πολίτης αυτής της χώρας κατά τους τελευταίους μήνες.
Από τα Τέμπη με τους δεκάδες νεκρούς, το ναυάγιο της Πύλου με χαμένες εκατοντάδες ψυχές, τις πυρκαγιές με καμένα 2 εκατ. στρέμματα πρασίνου, τις δολοφονίες του Μιχάλη στη Νέα Φιλαδέλφεια και του Αντώνη στον Πειραιά, μέχρι και τις εικόνες αποκάλυψης του Θεσσαλικού Κάμπου των τελευταίων ημερών, ευθύνες υπάρχουν και αυτή τη φορά πρέπει με αυστηρότητα και με κάθε τρόπο να καταλογιστούν.
Δεν αρκεί
Προφανώς το μεγαλύτερο βάρος ευθύνης αναλογεί στην κυβέρνηση. Θα αποτελούσε βλασφημία κάθε αναφορά στο μέλλον σε επιτελικό κράτος και πολυδύναμο εκσυγχρονισμό, όχι γιατί ως έννοιες στερούνται της ανάλογης βαρύτητας, αλλά γιατί επανάληψη από τα χείλη αυτών που τις δυσφήμησαν αποτελεί ύβρι με όλη την αρχαιολογική σημασία της λέξης.
Ηλίου φαεινότερο επίσης ότι επανεκκίνηση της κυβέρνησης με ανασχηματισμό μπορεί να δημιουργήσει πρόσκαιρες εντυπώσεις, αλλά δεν λύνει το όλο πρόβλημα.
Ενός ανίκανου, καχεκτικού, απροετοίμαστου και δυσκίνητου κρατικού μηχανισμού που κατά τους κυβερνώντες είναι πάντα έτοιμος για να αντιμετωπίσει την κλιματική κρίση, αλλά καταρρέει στην Βασιλίσσης Σοφίας με την πρώτη ισχυρή νεροποντή.
Ως μόνη λύση στην κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα είναι να γίνει ένα τεράστιο βήμα υπέρβασης από τους πάντες.
Οι καιροί επιτάσσουν τη δημιουργία μιας εθνικής πανστρατιάς χωρίς πείσματα και εγωισμούς.
Επειδή η κλιματική κρίση θα είναι παρούσα στο μέλλον και θα γίνεται ολοένα και πιο έντονη είναι αδήριτη ανάγκη η δημιουργία ενός μόνιμου κεντρικού επιτελικού οργάνου στο οποίο θα συμμετέχει πέραν από κομματικές δουλείες και αγκυλώσεις ό,τι καλύτερο διαθέτει η χώρα από πλευράς επιστημονικού, επιτελικού και κρατικού μηχανισμού, το οποίο να είναι υπεύθυνο για τη χάραξη αλλά και την τήρηση της πολιτικής σε κρίσιμες περιόδους.
Για την μεγαλύτερη αντιπροσωπευτικότητα το όργανο αυτό θα πρέπει να δίνει λόγο και να επιλέγεται από τη Βουλή με απόλυτη πλειοψηφία (όπως δηλαδή ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας).
Η φενάκη του 112
Είναι αλήθεια ότι μέχρι τη δραματική εξέλιξη του Θεσσαλικού Κάμπου η κοινή γνώμη είχε πεισθεί ότι το 112 «κάνει θαύματα και σώζει ζωές».
Μάλιστα, κυβερνητικοί παράγοντες διέδιδαν ότι τον μηχανισμό έγκαιρης προειδοποίησης «ζήλεψαν» πολλές άλλες χώρες του πλανήτη και έσπευσαν να αναζητήσουν την τεχνογνωσία του προκειμένου να τον… αντιγράψουν !
Ευτυχώς, δεν πρόλαβαν, διότι τα λασπόνερα της Θεσσαλίας αποκαλύπτουν ότι το 112 δεν ήταν παρά μια ψευδαίσθηση ότι το «εγκαταλείψτε πάση θυσία» αποτελεί επιτελικό σχεδιασμό, πράγμα που προφανώς δεν είναι.
Όπως δεν είναι και πολλά άλλα. Το 112 βασίζεται στο εντοπισμό των κινητών τηλεφώνων που βρίσκονται σε μια περιοχή με βάση τις κεραίες με τις οποίες συνδέονται.
Σε πολλές περιπτώσεις καλύπτει ικανοποιητικά τις ανάγκες ειδοποίησης. Σε άλλες ουδόλως. Το γεωγραφικό ανάγλυφο της χώρας δεν βασίζεται σε νοητές ευθείες, αλλά στις ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής.
Προσωπική εμπειρία: Κατά τη μεγάλη πυρκαγιά στη ΒΑ. Κέρκυρα του Ιουλίου το 112 οδήγησε σε ανώφελη μετακίνηση χιλιάδων ανθρώπων!
Και είναι πολλοί εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το 112 πιθανόν να κινητοποίησε ορισμένους ανθρώπους αλλά οδήγησε σε καταστροφή περιουσιών που μπορούσαν να είχαν σωθεί.
Στην περίπτωση των πλημμυρών της Θεσσαλίας το 112 απέδειξε την αχρηστία του.
Στάλθηκαν μηνύματα εγκατάλειψης περιοχών όταν αυτές είχαν ήδη αποκλειστεί από χιλιάδες τόνους νερού.
Έστω όμως ότι οι πολίτες είχαν ενημερωθεί νωρίτερα. Πού θα εύρισκαν υψηλότερα σημεία να καταφύγουν, πλην βεβαίως των στεγών των σπιτιών τους μέσα στον Κάμπο;
Από την αρχή
Όσα συνέβησαν τις τελευταίες εβδομάδες στη χώρα αλλάζουν και τα δεδομένα του προϋπολογισμού.
Σύμφωνα με το Bloomberg το κόστος των πυρκαγιών στην Ελλάδα εκτιμάται πως φτάνει το 1,66 δισ. ευρώ.
Αν υπολογίσει κανείς πως το ΑΕΠ της χώρας μας αγγίζει πλέον τα 224 δισ., θα αντιληφθεί πως πρόκειται για το 0,7% του ετήσιου ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.
Αν προστεθεί το κόστος και των πλημμυρών που ουδείς είναι σε θέση να γνωρίζει την έκταση των καταστροφών, το ποσό εκτοξεύεται πολύ πάνω από το 1% του ΑΕΠ, ενώ δεν αποκλείεται να αυξηθεί σε τρομακτικά επίπεδα ( άνω του 2%).
Ως εκ τούτου θεωρείται επιβεβλημένος ο επανασχεδιασμός του οικονομικού πλάνου των επόμενων μηνών, καθώς θα απαιτηθούν μεγάλα κονδύλια για την ανασυγκρότηση των πληγεισών περιοχών.
Πριν από μία εβδομάδα το υπουργείο Οικονομικών υπέβαλε στην Κομισιόν την αναθεώρηση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».
Το μέγεθος της καταστροφής από τις πυρκαγιές και τις πλημμύρες είναι προς το παρόν ανυπολόγιστο.
Ωστόσο, ήδη φαίνεται πως υπάρχει έντονη ανησυχία για το κόστος που θα έχουν στην ελληνική οικονομία.
Βραχυπρόθεσμα, πάντως, οι πλημμύρες και οι φωτιές μπορούν να πλήξουν την οικονομία τόσο λόγω των έργων αποκατάστασης, ανοικοδόμησης και επιδοτήσεων, όσο και από το γεγονός ότι επλήγη σημαντικά η αγροτική παραγωγή σε Έβρο και Θεσσαλικό Κάμπο, ενώ επιπτώσεις αναμένεται να υπάρξουν και στο τουριστικό προϊόν της χώρας.
Φεύγουν οι ξένοι
Ένα στοιχείο που δεν έτυχε της προσοχής κατά τους τελευταίους μήνες είναι οι κινήσεις των ξένων χαρτοφυλακίων. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, κατά τον Αύγουστο οι ξένοι επενδυτές παρέμειναν για πέμπτο κατά σειρά μήνα καθαροί πωλητές.
Όπως προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία, οι καταγεγραμμένοι ως αλλοδαποί επενδυτές, με βάση τη φορολογική τους έδρα, προχώρησαν τον Αύγουστο σε εκροές της τάξεως των 80 εκατ. ευρώ.
Ποσό που προκύπτει αν από τη συνολική αξία των πωλήσεών τους αφαιρεθεί εκείνη των αγορών που έγιναν στη διάρκεια του μήνα.
Το «κοντέρ» των πωλήσεων ελληνικών μετοχών από ξένα χαρτοφυλάκια ανεβαίνει στα 550,5 εκατ. ευρώ αν ληφθεί υπόψη η ίδια πρακτική που ακολούθησαν και στους τέσσερεις προηγούμενους μήνες.
Κατ’ ουσίαν δηλαδή οι ξένοι τοποθέτησαν φρέσκο χρήμα στην ελληνική αγορά μόνο στο πρώτο τρίμηνο του 2023, όπου οι καθαρές αγορές τους είχαν φτάσει αθροιστικά στα 267 εκατ. ευρώ.
Από τον Απρίλιο όμως και μετά η στάση τους άλλαξε. Αντίθετα, από την αρχή του έτους τα ελληνικά χαρτοφυλάκια έχουν κάνει καθαρές τοποθετήσεις ύψους 272 εκατ. ευρώ.
Από τα στοιχεία αυτά προκύπτει σοβαρός προβληματισμός και αποδεικνύεται ότι λαθεύουν εκείνοι που θεωρούν πως βρισκόμαστε ενώπιον εισροής πακτωλού κεφαλαίων από το εξωτερικό.
Αυτό δείχνει –όπως και στις περισσότερες από το ξένες αγορές– ότι ο επενδυτικός προβληματισμός έχει επιστρέψει στις αγορές.
Και δυσμενές σενάριο
Παρά το επιβαρυμένο εσωτερικά κλίμα οι εκτιμήσεις για το ελληνικό χρηματιστήριο εξακολουθούν να είναι αισιόδοξες – πιθανόν οι αναλυτές των διεθνών οίκων να μην πρόλαβαν να «μετρήσουν» και τις επιπτώσεις των τελευταίων γεγονότων.
JP Morgan και Morgan Stanley δημοσίευσαν την εβδομάδα αυτή εκθέσεις θέτοντας νέες τιμές στόχους για τις ελληνικές τράπεζες.
Όπως επισημάνουν, η ελληνική οικονομία θα σημειώσει ανάπτυξη +2,5% και +2,2% το 2023 και το 2024, αντίστοιχα και τα εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα επωφεληθούν από την πιστωτική επέκταση προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά, σε συνδυασμό με τα κεφάλαια του Ταμείου Ανάκαμψης και την υψηλή ροή άμεσων ξένων επενδύσεων, με αποτέλεσμα την αύξηση των καθαρών δανείων CAGR για την περίοδο 2023-2025 κατά 6%.
Τα περιθώρια επωφελούνται από υψηλότερα επιτόκια, με το beta καταθέσεων να παραμένει χαμηλά.
Η ποιότητα του ενεργητικού παραμένει ανθεκτική και οι μειούμενοι δείκτες NPE υποστηρίζουν τις προοπτικές για χαμηλότερο κόστος κινδύνου στο μέλλον.
Ωστόσο, η Morgan Stanley δεν παραλείπει να δώσει εκτιμήσεις τιμών και σε ένα δυσμενές αλλά και σε ένα ιδανικό σενάριο.
Για την Πειραιώς το θετικό σενάριο αναφέρει τιμή στόχο στα 5,32 ευρώ, αλλά στο δυσμενές η τιμή στόχος είναι στο 1,77 ευρώ. Αντίστοιχα, για την Εθνική οι δύο τιμές είναι 9,52 ευρώ και 4,33 ευρώ, για την Alpha Bank είναι 2,37 ευρώ και 0,85 ευρώ, και για την Eurobank στα 2,39 ευρώ και στο 1 ευρώ.
Το θετικό σενάριο υποδηλώνει ισχυρότερη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας με αύξηση της πιστωτικής επέκτασης και μείωση των NPEs.
Το αρνητικό σενάριο περιλαμβάνει μικρότερη από την αναμενόμενη απορρόφηση των κεφαλαίων της Ε.Ε., αναιμική ανάπτυξη, πιστωτική συρρίκνωση και υψηλότερα NPEs.
