Η μεγάλη απειλή στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα από τις εξελίξεις στη διώρυγα του Σουέζ έχει επεκταθεί και στα ενεργειακά με τα ηλιακά πάνελ.
Ο κλάδος αυτός έχει χαμηλές τιμές αλλά τα πρώτα σημάδια από την κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα και την διώρυγα του Σουέζ προμηνύουν αυξήσεις στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα που αρκούν για να ανατρέψουν το υφιστάμενο θετικό κλίμα.
Σαν σε ντόμινο, ο ένας ναυτιλιακός κολοσσός μετά τον άλλο ανακοινώνουν ότι θα αποφεύγουν να διέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ, υπό τον φόβο νέων επιθέσεων από τους Χούτι της Υεμένης σε εμπορικά πλοία, στην Ερυθρά Θάλασσα. Μια εξέλιξη που έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό.
Οι ανάγκες της ευρωπαϊκής αγοράς φωτοβολταϊκών καλύπτονται ως επί το πλείστον από την κινεζική αγορά με αποτέλεσμα μια ενδεχόμενη αναταραχή στους εμπορικούς δρόμους που ξεκινούν από την Κίνα και καταλήγουν στην Ευρώπη, να δύναται να επιφέρει σοβαρό πλήγμα στις προοπτικές του κλάδου επί της Γηραίας Ηπείρου.
Όχι τυχαία, ήδη παράγοντες της αγοράς υπογραμμίζουν ένα τέτοιο ενδεχόμενο, επιχειρώντας να μετρήσουν τις επιπτώσεις και προεκτάσεις μπορεί να υπάρξουν τους αμέσως επόμενους μήνες.
Ηδη μια σειρά ναυτιλιακές εταιρείες που μεταφέρουν εμπορευματοκιβώτια ή διαθέτουν στόλους πετρελαιοφόρων και μεταφοράς φορτίων LNG ανασχεδιάζουν τα δρομολόγια των πλοίων για την Ευρώπη μέσω του ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, πράγμα που ήδη έχει οδηγήσει σε αυξήσεις στα ναύλα.
Να προσθέσουμε ακόμη ότι από το στενό Μπαμπ αλ-Μαντέμπ, που χωρίζει την Αραβική χερσόνησο από την Αφρική, περνά το 40% του παγκόσμιου εμπορίου, γεγονός που αποκαλύπτει τις διαστάσεις που δύναται να πάρει μια τυχόν παρατεταμένη κρίση στην λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, κάθε χρόνο πραγματοποιούνται περίπου 35.000 κινήσεις πλοίων κυρίως εμπορικές συναλλαγές μεταξύ Ευρώπης, Μέσης Ανατολής και Ασίας στην περιοχή της Ερυθράς Θάλασσας, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Την ίδια στιγμή, όμως, επικρατεί το αδιαχώρητο στην άλλη νευραλγική δίοδο του διεθνές εμπορίου, τη Διώρυγα του Παναμά, καθώς η ξηρασία έχει μειώσει σημαντικά τον όγκο των υδάτων και περιορίζεται ο αριθμός των πλοίων που μπορούν να περάσουν. Περισσότερο όμως από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου προϊόντων μεταφέρεται διά θαλάσσης, ενώ ειδικότερα από την Ερυθρά Θάλασσα διέρχεται υπό κανονικές συνθήκες το 10% έως 15% του παγκόσμιου εμπορίου και το 30% του εμπορίου εμπορευματοκιβωτίων.
Όσον αφορά την Ερυθρά Θάλασσα, τα πλοία μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων αναγκάζονται να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής, με το ταξίδι από την Άπω Ανατολή στην Ευρώπη να διαρκεί 42 ημέρες, όταν η διέλευση από τη Διώρυγα του Σουέζ διαρκεί μόλις 21 ημέρες.
Την ίδια στιγμή, τα πλοία που πρέπει να περάσουν από τη Διώρυγα του Παναμά πρέπει να παραμείνουν στην αναμονή επί ημέρες αν όχι εβδομάδες, ενώ μεταφέρουν όχι μόνο βιομηχανικά προϊόντα και καύσιμα, αλλά και ευπαθή τρόφιμα, όπως είναι τα φρούτα και τα λαχανικά. Εναλλακτικώς μπορούν και αυτά να κάνουν τον περίπλου της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής ή να καταβάλουν εκατομμύρια δολάρια για να πάρουν τη θέση κάποιου άλλου πλοίου που ακύρωσε την κράτησή του.
Τόσο η μία επιλογή όσο και η άλλη αυξάνουν το κόστος την ώρα που οι κυβερνήσεις ανά τον κόσμο προσπαθούν να ανακόψουν τον πληθωρισμό.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις παραγόντων της αγοράς, η στροφή των εμπορικών πλοίων στον περίπλου της Αφρικής αυξάνει το κόστος της μεταφοράς προϊόντων συνολικά κατά 1 εκατ. δολάρια, ενώ η ανησυχία για τα τεκταινόμενα στην περιοχή τείνει να δώσει ανοδική ώθηση στις τιμές του πετρελαίου.
Μεγάλη απειλή για το διεθνές εμπόριο
«Στην Ερυθρά θαλασσα εκτυλίσσεται μια ναυτιλιακή κρίση που θα μπορούσε να μετατρέψει τον πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ με την Χαμάς σε μια πλανητική υπόθεση με επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία» γράφει ο Economist για τις επιθέσεις των Χούτι σε πλοία και την απόφαση ναυτιλιακών κολοσσών όπως η BP να εγκαταλείψουν τη Διώρυγα του Σουέζ.
Σαν ντόμινο, ο ένας ναυτιλιακός κολοσσός μετά τον άλλο ανακοινώνουν ότι θα αποφεύγουν να διέρχονται από τη Διώρυγα του Σουέζ, υπό τον φόβο νέων επιθέσεων από τους Χούτι της Υεμένης σε εμπορικά πλοία, στην Ερυθρά Θάλασσα. Μια εξέλιξη που έχει σημάνει παγκόσμιο συναγερμό.
Από τις 15 Δεκεμβρίου μέχρι σήμερα, μερικές από τις μεγαλύτερες εταιρείες μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων στον κόσμο, (CMA CGM, Hapag-Lloyd, Maersk, MSC, BP και Evergreen) έχουν ανακοινώσει ότι σταματούν ή αναστέλλουν τη διέλευση από τη Διώρυγα του Σουέζ, την ώρα που οι Χούτι- έχοντας στη διάθεσή του εξελιγμένα όπλα- κλιμακώνουν τις επιθέσεις τους.
Έτσι, καθώς μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές αρτηρίες του κόσμου κλείνει ξαφνικά, η Αμερική και οι σύμμαχοί της εντείνουν τη ναυτική δραστηριότητα στη Μέση Ανατολή και «μπορεί ακόμη και να επιτεθούν στους Χούτι, προκειμένου να αποκαταστήσουν την ελεύθερη διέλευση» σύμφωνα με τον Economist.
Μάλιστα, νορβηγικής ιδιοκτησίας πλοίο δέχθηκε επίθεση στην Ερυθρά Θάλασσα σήμερα, σε ένα πλήγμα που, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους, προήλθε από το έδαφος της Υεμένης που ελέγχεται από το προσκείμενο στο Ιράν κίνημα των Χούτι. Το πλήγμα κατά του M/V Swan Atlantic ήταν το τελευταίο από μια σειρά επιθέσεων εναντίον σκαφών εν πλω από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα.
Η ιδιοκτήτρια εταιρεία του πλοίου δήλωσε ότι το σκάφος επλήγη από άγνωστο αντικείμενο και ότι κανένα μέλος του πληρώματος δεν τραυματίστηκε. Λίγο αργότερα, οι Χούτι ανέλαβαν την ευθύνη για επίθεση εναντίον δύο πλοίων με drones επιφάνειας, όπως δήλωσε ο στρατιωτικός εκπρόσωπος της οργάνωσης Γιαχία Σάρι σε ανακοίνωση. Τα δύο πλοία είναι το Swan Atlantic και το MSC Clara, πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Το Μπαμπ ελ Μαντέμπ είναι ένα στενό μεταξύ της Αφρικής και της αραβικής χερσονήσου μέσω του οποίου εκτιμάται ότι ρέει κανονικά το 12% του παγκόσμιου εμπορίου κατ’ όγκο και ίσως το 30% της παγκόσμιας κυκλοφορίας εμπορευματοκιβωτίων.
Στην περιοχή εκείνη, που έχει γίνει απαγορευμένη ζώνη καθώς οι Χούτι που εδρεύουν στην Υεμένη, επιτίθενται στα πλοία, «φαινομενικά για την υποστήριξη των Παλαιστινίων στη Γάζα», πριν από χρόνια δραστηριοποιούνταν οι πειρατές της Σομαλίας που έκαναν ρεσάλτο σε εμπορικά πλοία, αιχμαλώτιζαν τα πληρώματα και ζητούσαν λύτρα από τις ναυτιλιακές εταιρείες για να απελευθερώσουν τους ομήρους.
Την περίοδο που οι Σομαλοί πειρατές αποτελούσαν τον υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνο για την παγκόσμια ναυτιλία ήταν σημαντικός ο αριθμός και των υπό ελληνική σημαία ή ελληνόκτητων πλοίων που είχαν καταληφθεί από τους Σομαλούς πειρατές, γεγονός που είχε οδηγήσει τους Έλληνες εφοπλιστές να τοποθετήσουν ένοπλους φρουρούς πάνω στα πλοία. Σήμερα, οι επιθέσεις των Χούτι που ξεκίνησαν πριν από 4-5 εβδομάδες ακόμη και εναντίον αμερικανικών πολεμικών πλοίων έχουν κλιμακωθεί απότομα.
Τι θα κάνουν οι Αμερικάνοι
Η απειλή των Χούτι είναι μεγάλη: Σύνθημά τους είναι «Θάνατος στο Ισραήλ. Κατάρα στους Εβραίους» και ισχυρίζονται ότι στοχεύουν «όλα τα πλοία που κατευθύνονται προς τα λιμάνια του Ισραήλ» μέχρι να παραδοθούν τρόφιμα και φάρμακα στη Γάζα.
Αλλά τα περισσότερα από τα πλοία που δέχονται επίθεση δεν κατευθύνονται ούτε προς το Ισραήλ ούτε βρίσκονται υπό ισραηλινή ιδιοκτησία. Έτσι χώρες από όλο τον κόσμο επηρεάζονται. Μάλιστα, ένα από τα πλοία που δέχτηκαν επίθεση από τους Χούτι έπλεε υπό σημαία Χονγκ Κονγκ.
«Οι Χούτι έχουν ένα γιγάντιο οπλοστάσιο πυραύλων κατά των πλοίων σε αυτό το σημείο», λέει ο Fabian Hinz του Διεθνούς Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (iiss), ενός think tank στο Λονδίνο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων με βεληνεκές έως και 800 χλμ.
Είναι πιθανό ότι η διπλωματία θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση της κρίσης. Το 2015 η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα παρενέβησαν στον εμφύλιο πόλεμο της Υεμένης υπέρ της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης. Τον Μάρτιο του 2022 οι Σαουδάραβες συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός, αφήνοντας τους Χούτι να ελέγχουν την πρωτεύουσα, Σαναά, και τη στρατηγική δυτική ακτή.
Παρόλα αυτά, μια μεγαλύτερη στρατιωτική απάντηση στην απειλή των Χούτι είναι πλέον πιθανή. Μια πολυεθνική ομάδα κρούσης, υπό την ηγεσία του ναυτικού της Αμερικής, επιχειρεί ήδη στα ανοικτά των ακτών της Υεμένης, προκειμένου να προσπαθήσει να αποτρέψει τους Χούτι από το να επιβιβαστούν βίαια σε πλοία- μια επιδρομή διακόπηκε τον Νοέμβριο- ή να εκτοξεύσουν πυραύλους.
Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες αμερικανικά, βρετανικά και γαλλικά πολεμικά πλοία έχουν όλα αναχαιτίσει μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πυραύλους των Χούτι, την ώρα που η Αμερική ζήτησε από την Αυστραλία να στείλει επίσης, ένα πολεμικό πλοίο.
Πάντως, οι Χούτι έχουν αποδείξει ότι μερικά μη επανδρωμένα αεροσκάφη και πύραυλοι είναι πάντα πιθανό να περάσουν.
Πιθανό επόμενο βήμα περιλαμβάνει ένοπλη συνοδεία για την εμπορική ναυτιλία, την οποία χρησιμοποίησε η Αμερική κατά τη διάρκεια του λεγόμενου πολέμου δεξαμενόπλοιων μεταξύ Ιράν και Ιράκ τη δεκαετία του 1980. Αλλά είναι κάτι που απαιτεί έναν πολύ μεγάλο αριθμό πολεμικών πλοίων, σύμφωνα με ναυτικές πηγές που εμπλέκονται στη συζήτηση.
Η κύρια εναλλακτική λύση είναι να χτυπηθούν απευθείας οι Χούτι και το οπλοστάσιό τους. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και το Ισραήλ έχουν αναπτύξει σχέδια για να επιτεθούν σε αποθήκες και εκτοξευτές των Χούτι, ωστόσο η Αμερική εμφανίζεται απρόθυμη να διευρύνει τη «συμμετοχή» της στη Μέση Ανατολή και έχει αποφύγει τα στρατιωτικά αντίποινα γιατί Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Σαουδική Αραβία ζητούν να μην επέμβουν υπό τον φόβο οι Χούτι να εκδικηθούν για τυχόν αμερικανικά πλήγματα προς εκείνους.
Αυτή η απροθυμία αντανακλά πολιτικές ευαισθησίες και πηγάζει σε μεγάλο βαθμό από τις ευρύτερες ανησυχίες της κυβέρνησης Μπάιντεν σχετικά με την ανατροπή της ασταθούς εκεχειρίας στην Υεμένη και την πυροδότηση μιας ευρύτερης σύγκρουσης στην περιοχή.
Ο Λευκός Οίκος θέλει να διατηρήσει την εκεχειρία και είναι επιφυλακτικός να λάβει μέτρα που θα μπορούσαν να ανοίξουν ένα άλλο μέτωπο πολέμου. Ωστόσο, μερικοί Αμερικανοί αξιωματούχοι προειδοποιούν ότι η στρατιωτική δράση είναι μια επιλογή και δεν την έχουν βγάλει από το τραπέζι.
Αν και υπάρχουν αναφορές πως οι ΗΠΑ πρόκειται να ανακοινώσουν την έναρξη μιας διευρυμένης δύναμης θαλάσσιας προστασίας με τη συμμετοχή αραβικών κρατών για την καταπολέμηση των ολοένα και συχνότερων επιθέσεων των Χούτι που εξαπλώνονται από τα λιμάνια της Υεμένης σε εμπορικά πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, η κυβέρνηση Μπάιντεν φαίνεται να έχει επικεντρωθεί στην άσκηση διπλωματικής και οικονομικής πίεσης στο Ιράν. Από την πλευρά του, το Ισραήλ δεν θέλει μια νέα σύγκρουση, αντιμετωπίζοντας ήδη πίεση από την Αμερική να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και ανησυχώντας για τη Χεζμπολάχ.
Ωστόσο, «εάν Ιράν και Χούτι συνεχίσουν τις επιθέσεις που κρατούν κλειστή μία από τις σημαντικότερες εμπορικές οδούς του κόσμου, η κλιμάκωση μπορεί να είναι αναπόφευκτη» καταλήγει ο Economist.
Οι ναυτιλιακοί κολοσσοί που έφυγαν από το Σουέζ
Αντιμέτωπη με έναν αυξανόμενο κίνδυνο να χτυπηθούν τα πλοία και να σκοτωθούν τα πληρώματά τους, η παγκόσμια ναυτιλιακή βιομηχανία μπαίνει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Στις 15 Δεκεμβρίου η Maersk και η Hapag-Lloyd διέκοψαν τις υπηρεσίες τους, στις 16 Δεκεμβρίου ακολούθησαν οι CMA CGM και MSC και στις 18 Δεκεμβρίου BP και Evergreen έπραξαν το ίδιο, τονίζοντας ότι τα πλοία τους δεν θα χρησιμοποιούσαν τη Διώρυγα του Σουέζ προς καμία κατεύθυνση «μέχρι να είναι ασφαλές το πέρασμα της Ερυθράς Θάλασσας».
Ο Economist αναφέρει ότι μαζί αυτές οι τέσσερις κολοσσοί (Maersk, Hapag-Lloyd, CMA CGM, MSC) αντιπροσωπεύουν το 53% του παγκόσμιου εμπορίου εμπορευματοκιβωτίωνενώ υπάρχει ο φόβος να ακολουθήσουν κι άλλοι το παράδειγμά τους.
Η κρίση έχει δύο μεγάλες επιπτώσεις: Η μία για την παγκόσμια οικονομία και η άλλη για τους κινδύνους στρατιωτικής κλιμάκωσης στη Μέση Ανατολή.
Τα έσοδα από τη Διώρυγα του Σουέζ αποτελούν σημαντική πηγή εσόδων για την Αίγυπτο, η οποία βρίσκεται ήδη εν μέσω οικονομικής κρίσης.
Το Ισραήλ θα επηρεαστεί λιγότερο, αφού μόνο το 5% περίπου του εμπορίου του διέρχεται από το Εϊλάτ, το λιμάνι του στην Ερυθρά Θάλασσα.
Για την παγκόσμια οικονομία, ένα παρατεταμένο κλείσιμο της διαδρομής του Σουέζ θα αύξανε το κόστος του εμπορίου καθώς η ναυτιλία επαναδρομολογείται γύρω από την Αφρική. Αυτό σημαίνει περισσότερος χρόνος και ασφάλιστρα στα ύψη, εντείνοντας μια παγκόσμια κρίση στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Στο μεταξύ ανοδικά κινήθηκαν οι τιμές του λαμβάνοντας ώθηση από τις χαμηλότερες εξαγωγές από τη Ρωσία, αλλά και από τη έκρυθμη κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ερυθρά Θάλασσα, από τις επιθέσεις των Χούτι σε πλοία. «Η κακοκαιρία στη Ρωσία έπαιξε ρόλο σήμερα το πρωί, όπως και η επίθεση των Χούτι σε πλοία κοντά στην Υεμένη» αναφέρει στο Reuters, ο αναλυτής της IG,Τόνι Σίκαμορ.
