Στο πεδίο των αναμενόμενων τάσεων στην απασχόληση και την ανεργία, οι εξελίξεις σχετικά με την υγειονομική κρίση είναι οι πλέον καθοριστικές αυτών φέτος, όπως και πέρυσι. Εάν αυτός ο παράγοντας δεν παρουσιάσει νέες διακυμάνσεις το 2022, θα τον διαδεχθούν ως προς τη σημαντικότητα της επίδρασής τους στην αγορά εργασίας η ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης, η περαιτέρω ενίσχυση του Τουρισμού και οι επενδύσεις, ενώ μικρότερη θα είναι η επίδραση του υψηλού πληθωρισμού.

Γράφει ο Σπύρος Σταθάκης

Όπως σημειώνει στην τελευταία του έκθεση για την ελληνική οικονομία το ΙΟΒΕ, παρά την άρση των ή χαλάρωση των περισσότερων περιορισμών επί περίπου τέσσερις μήνες, τα επιδημιολογικά δεδομένα παρουσιάζουν τάση ήπιας βελτίωσης στην πρόσφατη περίοδο, εξέλιξη η οποία μπορεί να αποδοθεί στην πρόοδο στον εμβολιασμό, την αξιοποίηση των self-tests κ.ά. Αυτή η τάση είναι αντίθετη εκείνης πριν ένα χρόνο και δημιουργεί προσδοκίες συνέχισης λειτουργίας της οικονομίας με τους τρέχοντες, χαμηλής έντασης περιορισμούς (π.χ. αριθμός πελατών βάσει τ.μ. καταστήματος) καθώς και με κατά τόπους περιορισμούς, σε περίπτωση σημαντικής επιδείνωσης των επιδημιολογικών δεδομένων.

Επιπλέον, αποτελεί τη βασική υπόθεση στο σενάριο μακροοικονομικών προβλέψεων του ΙΟΒΕ για το 2021 και το βασικό σενάριο για το 2022. Αντιθέτως, το εναλλακτικό σενάριο προβλέψεων για το 2022 βασίζεται σε νέες, ισχυρές εξάρσεις της πανδημίας. Ωστόσο, οι επιπτώσεις τους δεν θα είναι τόσο ισχυρές όπως αυτές προηγούμενων εξάρσεων, χάρη στην πρόοδο στον εμβολιασμό, την αξιοποίηση των self-tests κ.ά. Σε τέτοιες περιπτώσεις, αναμένεται η λήψη λίγων, αλλά σαφώς στοχευμένων μέτρων προστασίας της δημόσιας υγείας (π.χ. περιορισμός κυκλοφορίας για κάποιες ώρες τη νύχτα, μείωση ατόμων εντός των καταστημάτων, click inside, κλείσιμο κέντρων διασκέδασης, στοχευμένοι περιορισμοί στις μετακινήσεις μεταξύ νομών).

Η επίδραση της πανδημίας στην απασχόληση και την ανεργία

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, εφόσον δεν υπάρξει νέα ισχυρή αναζωπύρωσή της πανδημίας το τελευταίο τρίμηνο του έτους και εντός του 2022, τότε οι περισσότερες επιχειρήσεις στους κλάδους Λιανικού εμπορίου, Τουρισμού, Εστίασης, Τεχνών και Ψυχαγωγίας, που είχαν πληγεί σε μεγάλο βαθμό από την αναστολή λειτουργίας τους λόγω της πανδημίας, αναμένεται να λειτουργήσουν, με θετικές επιδράσεις στην απασχόλησή τους από τη σταδιακή ομαλοποίηση των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών. Την ενίσχυση της καταναλωτικής ζήτησης θα μετριάσει στο τέλος του 2021 και στην αρχή του 2022 ο ισχυρός πληθωρισμός, ο οποίος θα εξασθενήσει σταδιακά εντός του επόμενου έτους.

Ωστόσο, οι μεταβιβάσεις τόσο λόγω πληθωριστικών πιέσεων όσο και εξαιτίας της πανδημίας εν μέρει θα αναχαιτίσουν αυτή την επίδραση. Στην περίπτωση του εναλλακτικού σεναρίου, δεν θα τεθούν εκ νέου σημαντικοί περιορισμοί στη λειτουργία των επιχειρήσεων. Όμως, λόγω κυρίως επιφυλακτικότητας έναντι δυνητικών δυσμενέστερων εξελίξεων, οι επιχειρήσεις θα προβούν σε λιγότερες προσλήψεις. Επιπλέον, η καταναλωτική ζήτηση θα αυξηθεί ηπιότερα, παρά την επανάκαμψη ορισμένων μέτρων στήριξης επιχειρήσεων και νοικοκυριών, καθώς θα εξασθενήσει η καταναλωτική διάθεση. Όμως θα είναι ηπιότερος και ο πληθωρισμός, ο οποίος ενδεχομένως θα αντιστραφεί στη διάρκεια του δεύτερου εξαμήνου, έτσι το πραγματικό εισόδημα θα περιοριστεί λιγότερο.

Η επίδραση του τουρισμού

Ειδικά ως προς τις εξελίξεις στον τουρισμό, το ΙΟΒΕ σημειώνει ότι η άνοδος στη δραστηριότητά του φέτος θα είναι ισχυρότερη της αναμενόμενης νωρίτερα φέτος, λόγω σημαντικής κλιμάκωσής του στο τρίτο τρίμηνο και διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου. Η υποχώρηση των διεθνών αφίξεων στα αεροδρόμια της χώρας εξασθένησε σημαντικά στο τρίμηνο Ιουνίου-Αυγούστου έναντι του επιπέδου τους το 2019, στο 33,6%, έναντι μέσης συρρίκνωσης 91,6% στο δίμηνο Απριλίου-Μάϊου. Συνολικά, τα έσοδα από το διεθνή τουρισμό αναμένεται να διαμορφωθούν στην περιοχή του 50% του επιπέδου τους το 2019, μάλλον ελαφρώς υψηλότερα.

Ακολούθως, η ώθηση στην απασχόληση θα είναι μεγαλύτερη. Για το 2022, προβλέπεται στο βασικό σενάριο περαιτέρω σημαντική διεύρυνση των εσόδων, στην περιοχή του 80-90% του 2019, με αντίστοιχο, ισχυρό θετικό αντίκτυπο στην απασχόληση. Ενίσχυση του διεθνούς τουρισμού και της απασχόλησης στον κλάδο προβλέπεται και στην περίπτωση του εναλλακτικού σεναρίου, αφού δεν αναμένεται αυτός να τεθεί σε αναστολή λειτουργίας, ούτε να απαγορευτούν τα ταξίδια από το εξωτερικό, αλλά μάλλον θα επιβληθούν ταξιδιωτικοί περιορισμοί βάσει των επιδημιολογικών δεδομένων κάθε χώρας. Ακολούθως, θα διευρυνθεί η τουριστική περίοδος από πέρυσι, επειδή θα ξεκινήσει νωρίτερα από τον Ιούνιο, με τις τουριστικές εισπράξεις να ανέρχονται ηπιότερα, στο 65-70% του επιπέδου τους πρόπερσι.

Υγειονομική κρίση και η αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας

Την ίδια ώρα, ταχύτερη της αναμενόμενης νωρίτερα φέτος θα είναι η ανάκαμψη της Ευρωζώνης, η οποία θα διαμορφωθεί στην περιοχή του 5,0%, βάσει των πλέον πρόσφατων προβλέψεων του ΔΝΤ, έναντι προηγούμενης πρόβλεψης 4,4%. Επομένως, η ενίσχυση της εξαγωγικής ζήτησης θα είναι ισχυρότερη από ότι αναμενόταν, στηρίζοντας την απασχόληση στους εξαγωγικούς κλάδους, κυρίως από τη βιομηχανία.

Για το επόμενο έτος προβλέπεται εξίσου σημαντική ανάκαμψη (4,3%), ρυθμός που αποτελεί και την υπόθεση του βασικού μακροοικονομικού σεναρίου, άρα η σημαντική ώθηση από τις εξαγωγές στην απασχόληση θα συνεχιστεί. Εφόσον επανακάμψει η πανδημία, η αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να επιβραδυνθεί ήπια, στην περιοχή του 3,0-3,5% και αντιστοίχως και η ζήτηση για ελληνικές εξαγωγές από την περιφέρεια που είναι ο βασικός εξαγωγικός περιορισμός της χώρας.

Η αύξηση των επενδύσεων, σε εξαγωγικούς κλάδους της βιομηχανίας και στον Τουρισμό, αλλά κυρίως αξιοποιώντας τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης, καθώς και από την εκκίνηση επενδύσεων σε σημαντικές αποκρατικοποιήσεις, όπως στο Ελληνικό, θα τονώσει σημαντικά τη δημιουργία θέσεων εργασίας το ερχόμενο έτος, μεταξύ άλλων κλάδων, στις Κατασκευές. Πέραν των παραπάνω, τονωτικά στην εγχώρια απασχόληση το 2022 θα επενεργήσει ο δημόσιος τομέας, καταρχάς μέσω των προγραμμάτων προσωρινής απασχόλησης του ΟΑΕΔ.

Σχετικά με αυτά, αναμένεται σύντομα η ΚΥΑ που θα αφορά στο νέο πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας για 25.000 θέσεις ωφελούμενους σε δήμους, περιφέρειες και λοιπούς δημόσιους φορείς. Επιπλέον, υφίσταται προγραμματισμός 12,0 χιλ. προσλήψεων το προσεχές έτος για την κάλυψη θέσεων τακτικού προσωπικού στο Δημόσιο, στο πλαίσιο του κανόνα μία πρόσληψη για κάθε μία αποχώρηση, ενώ θα πραγματοποιηθούν και περίπου 3,8 χιλ. επιπλέον προσλήψεις τακτικού προσωπικού στα υπουργεία Εθνικής Άμυνας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης και στις ΟΣΥ και ΣΤΑΣΥ. Λαμβάνοντας υπόψη τις παραπάνω επιδράσεις στην αγορά εργασίας, η εκτίμηση για το ποσοστό της ανεργίας το 2021 αναθεωρείται επί τα βελτίω στην περιοχή του 15,6%. Σε ότι αφορά στο 2022, στο βασικό σενάριο το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να διαμορφωθεί στην περιοχή του 14,3%, ενώ στο εναλλακτικό σενάριο στην περιοχή του 14,9%.