Όσοι αγαπούν τα ακρωνύμια των όπλων υψηλής τεχνολογίας (ATACMS, WOMBAT, θα πρέπει να προσθέσουν ακόμη ένα στη λίστα: το AMOC.

Πρόκειται για την Ατλαντική Μεσημβρινή Ανατρεπτική Κυκλοφορία (AMOC), ένα ζωτικής σημασίας «εργαλείο» για την Ευρώπη, αφού όπως προειδοποιεί ο Economist, αν καταρρεύσει θα επιφέρει στην ήπειρο καταστροφή, που μόνο ένας πυρηνικός πόλεμος θα μπορούσε να ξεπεράσει.

Το δίκτυο αυτό θαλάσσιων ρευμάτων μεταφέρει τεράστιες ποσότητες θερμότητας προς τον Βόρειο Ατλαντικό, ρυθμίζοντας το κλίμα.

Όμως η εύθραυστη ισορροπία του απειλείται από την κλιματική αλλαγή, με ενδεχόμενες συνέπειες που θυμίζουν σενάρια επιστημονικής φαντασίας, αλλά μπορούν κάλλιστα να γίνουν ζοφερή πραγματικότητα.

Τι είναι το AMOC και γιατί είναι κρίσιμο

Το AMOC αποτελεί μέρος ενός συστήματος ρευμάτων που μεταφέρουν θερμότητα σε ολόκληρους τους ωκεανούς.

Σύμφωνα με τον Economist, μόνο προς τον Βόρειο Ατλαντικό διοχετεύει πάνω από 1.000 τεραβάτ θερμότητας – ποσότητα πολλαπλάσια της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης του ανθρώπινου πολιτισμού.

Ωστόσο, μεταβολές στη θερμοκρασία και στην αλατότητα της επιφάνειας των θαλασσών, που προκαλεί η υπερθέρμανση του πλανήτη, μπορεί να το σταματήσουν.

Στο γεωλογικό αρχείο υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι τέτοια «απότομα φρεναρίσματα» έχουν συμβεί στο παρελθόν.

Το σενάριο της ξαφνικής κατάρρευσης

Οι Ευρωπαίοι που υπομένουν ακόμη ένα καλοκαίρι καύσωνα ίσως φαντάζονται ότι λίγη ψύξη δεν θα έβλαπτε. Όμως, όπως εξηγεί το βρετανικό περιοδικό, μια πλήρης παύση του AMOC θα μπορούσε να φέρει θερμοκρασίες -20°C στις Βρυξέλλες σε βαρύ χειμώνα, σχεδόν -50°C στο Όσλο, θαλάσσιο πάγο στη Βόρεια Θάλασσα μέχρι τις ολλανδικές ακτές και κατακόρυφη πτώση βροχοπτώσεων στη βόρεια Ευρώπη.

Έως και το 80% της αγροτικής γης της Αγγλίας θα ήταν μη καλλιεργήσιμο χωρίς εκτεταμένη άρδευση. Και το χειρότερο: οι καταιγίδες και οι καύσωνες θα μπορούσαν να ενταθούν.

Απειλή εθνικής ασφαλείας

Η κατάρρευση θα ψυχράνει το βόρειο ημισφαίριο συνολικά, μετατοπίζοντας προς νότο τη ζώνη βροχοπτώσεων των τροπικών.

Όπως αναφέρει ο Economist, αυτό θα έπληττε χώρες στην άκρη της Σαχάρας και θα είχε καταστροφικές συνέπειες για τον Αμαζόνιο.

Οι ειδικοί εντάσσουν το AMOC στα λεγόμενα κλιματικά «σημεία καμπής» – αλλαγές που, μόλις πυροδοτηθούν, μπορεί να είναι απότομες, μη αναστρέψιμες και εξαιρετικά ζημιογόνες. Το ανησυχητικό, όπως τονίζει το βρετανικό περιοδικό, είναι ότι η κατάρρευση θα μπορούσε να συμβεί μέσα σε λίγες δεκαετίες μετά την υπέρβαση ενός άγνωστου ακόμη θερμοκρασιακού ορίου.

Παρά τις προειδοποιήσεις, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τέτοια σενάρια ενσωματώνονται σε κυβερνητικά σχέδια.

Προετοιμασία και έγκαιρη προειδοποίηση

Ο Economist σημειώνει ότι στη Βρετανία, η Advanced Research and Invention Agency χρηματοδοτεί πιλοτικά προγράμματα παρακολούθησης, ώστε να υπάρξει έγκαιρη προειδοποίηση για επιτάχυνση της κατάρρευσης.

Αν το σύστημα αποδειχθεί αξιόπιστο, θα μπορούσε να δώσει πολύτιμα χρόνια για προετοιμασία. Όπως τονίζει το περιοδικό, αν ο κίνδυνος αυτός ήταν στρατιωτικός, η λογική της πρόληψης και της προσομοίωσης θα ήταν αυτονόητη.

Στην περίπτωση του κλίματος, αυτό που απαιτείται – ακόμη περισσότερο από χρήματα – είναι φαντασία και διορατικότητα.