Φρένο στις step up αποπληρωμές δανείων θέτει ο SSM και καλεί τις τράπεζες να προχωρήσουν σε μεταβολή στις σχετικές συμβάσεις των δανειοληπτών-πελατών τους, ώστε αυτοί να επιστρέψουν σε δόσεις τοκοχρεολυτικές.
Οι συμβάσεις step up επιλέγησαν από τις τράπεζες ως λύση την περίοδο της κρίσης της περιόδου 2015-2016 και δούλεψαν, καθώς τα παραπάνω δάνεια είναι μέχρι σήμερα όλα ενήμερα. Η λύση αυτή δόθηκε στο πλαίσιο της σφοδρής μείωσης του εισοδήματος των δανειοληπτών, ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα χωρίς να ενισχυθούν περαιτέρω τα NPEs μιας και δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο.
Τι πρόβλημα διείδε ο SSM;
H δημιουργία διαρκώς και νέων κινδύνων που οδηγεί σε αλλαγή των δεδομένων, αλλά και η σφοδρή γεωπολιτική ανασφάλεια οδήγησε στον ευρωπαϊκό επόπτη να ζητήσει τις παραπάνω αλλαγές από τις τράπεζες.
Η άνοδος των επιτοκίων που προηγήθηκε οδήγησε τις δόσεις των δανείων αυτών να φέρουν κυρίως τόκους και όχι κεφάλαιο, παρά το γεγονός ότι τα δάνεια οδηγούνται στην ωρίμανσή τους.
Τι δεν αρέσει στον SSM; Το πιθανό ρίσκο που θα υπάρξει, όταν ανέβει η δόση σε ένα κλίμα γενικότερης αβεβαιότητας.
Οι συνέπειες
Mια τέτοια αλλαγή δεν θα είναι ασφαλώς χωρίς συνέπειες.
Τα δάνεια αυτά ξεπερνούν τα 4 δισ. ευρώ στα χαρτοφυλάκια των τραπεζών, στοιχείο το οποίο σημαίνει πως, αν και εφόσον οι δανειολήπτες δεν δεχθούν αλλαγή του τρόπου αποπληρωμής των δανείων τους, αφού καλύπτονται από συμβάσεις, τότε οι τράπεζες θα αναγκαστούν σε προβλέψεις ύψους 10%-15% στο συγκεκριμένο χαρτοφυλάκιο μιας και η πλειοψηφία των step up δανείων (95% περίπου) είναι στεγαστικά και φέρουν σημαντικά καλύμματα.
Πως δουλεύουν οι κλιμακωτές δόσεις
Οι step up αποπληρωμές δανείων (ή αλλιώς κλιμακωτές δόσεις) είναι ένας τρόπος αποπληρωμής δανείου κατά τον οποίο οι δόσεις ξεκινούν χαμηλότερες στην αρχή και αυξάνονται σταδιακά με την πάροδο του χρόνου. Αυτός ο τύπος αποπληρωμής είναι χρήσιμος σε περιπτώσεις που ο δανειολήπτης αναμένει αύξηση εισοδήματος στο μέλλον (π.χ. νέοι εργαζόμενοι ή επαγγελματίες σε αρχικό στάδιο καριέρας). Γι’ αυτό εξάλλου και εφαρμόστηκε κατά την περίοδο της κρίσης.
Οι δόσεις περιλαμβάνουν τόσο τόκους όσο και αποπληρωμή κεφαλαίου. Ωστόσο, επειδή οι αρχικές δόσεις είναι μικρότερες, πληρώνεται λιγότερο κεφάλαιο στην αρχή και περισσότερο αργότερα, όταν οι δόσεις αυξάνονται.
Παράδειγμα:
Για ένα δάνειο 10.000 ευρώ με επιτόκιο 5% ετησίως και διάρκεια 5 ετών (60 μήνες), μια step up αποπληρωμή εξελίσσεται ως εξής:
1ο έτος: Δόση 150 €/μήνα
2ο έτος: Δόση 200 €/μήνα
3ο έτος: Δόση 250 €/μήνα
4ο έτος: Δόση 300 €/μήνα
5ο έτος: Δόση 350 €/μήνα
Κάθε δόση περιλαμβάνει:
Στην αρχή, επειδή οι δόσεις είναι χαμηλές, το μεγαλύτερο μέρος της δόσης πάει στους τόκους και μικρότερο στο κεφάλαιο. Καθώς οι δόσεις αυξάνονται, περισσότερο ποσό πηγαίνει στο κεφάλαιο.
Πλεονεκτήματα:
Ευελιξία για άτομα με περιορισμένα αρχικώς εισοδήματα.
Ευκολότερη διαχείριση δανείου στα πρώτα χρόνια.
Μειονεκτήματα:
Πιθανόν υψηλότερο συνολικό κόστος δανείου λόγω μεγαλύτερων τόκων στο ξεκίνημα.
Οι αυξανόμενες δόσεις πρέπει να είναι βιώσιμες στο μέλλον.
Τα δύο αυτά μειονεκτήματα φαίνεται να οδήγησαν τον SSM στην παραπάνω απόφαση.
Προκειμένου οι δανειολήπτες να δεχθούν την αλλαγή οι νέες συμβάσεις θα πρέπει να φέρουν δόσεις όχι πολύ διαφορετικές από αυτές που μπορούν να αποπληρώσουν οι δανειολήπτες, ενώ δεν αποκλείεται να δοθούν και άλλα κίνητρα.
«Take it or leave it» για το ελβετικό φράγκο
Σε αρκετές περιπτώσεις οι step up δόσεις χρησιμοποιήθηκαν και για ρυθμίσεις ως προς τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο. Αντιστοίχως, λοιπόν, η λύση που επιλέγεται σε ότι αφορά το ελβετικό φράγκο διαμορφώνει τοκοχρεωλυτικό περιβάλλον και για τα συγκεκριμένα δάνεια.
Η λύση αναμένεται μέσα στον Ιούλιο με πιθανότητα οι ανακοινώσεις να κινηθούν στα μέσα του τρέχοντος μήνα, ενώ το υπουργείο θα δώσει περιθώριο 6 μηνών στους δανειολήπτες να λάβουν τη σχετική απόφαση: Αν, δηλαδή, θα μετατρέψουν σε ευρώ το δάνειό τους ή θα το αφήσουν στην προτεραία κατάσταση.
Κύκλοι του υπουργείου Οικονομικών εκτιμούν πως οι περισσότεροι από τους δανειολήπτες σε ελβετικό θα προχωρήσουν στη μετατροπή.
Υπενθυμίζεται πως το haircut στα δάνεια με ελβετικό φράγκο θα κινηθεί από 10% έως 25% και θα πραγματοποιείται με επιδότηση της ισοτιμίας αναλόγως της οικονομικής κατάστασης του δανειολήπτη.
Το 10% θα αφορά τους δανειολήπτες χωρίς κριτήρια περιουσιακά ή εισοδηματικά, ενώ το επιτόκιο θα είναι σταθερό για το υπόλοιπο του δανείου και αυτό είναι και το μεγάλο πλεονέκτημα.
Εκτός από εκείνους που δεν επιθυμούν λύση στην πραγματικότητα εκτιμάται ότι η συντριπτική πλειοψηφία των δανειοληπτών θα επιλέξει τη λύση.
Τα δάνεια αυτά διαμορφώνονται σε 4,5 δισ. έως 5 δισ. ευρώ σε τράπεζες και servicers. Συγκεκριμένα, με βάση στοιχεία του 2024, στη Eurobank τα δάνεια αυτά ανέρχονταν σε 1,69 δισ. ευρώ, στην Τράπεζα Πειραιώς σε 531 εκατ. ευρώ, στην Εθνική στα 183 εκατ. ευρώ, ενώ η Alpha Bank δεν έχει τέτοια δάνεια στο χαρτοφυλάκιό της.
Οι προβλέψεις εκτιμάται πως θα κινηθούν σε επίπεδο υψηλότερο των 400 εκατ. ευρώ για τις τράπεζες.
Ο λόγος για τον οποίον επιλέχθηκε μια λύση μάλλον συντηρητική σε ότι αφορά το ελβετικό φράγκο είναι ο φόβος πως τα δάνεια που βρίσκονται στους servicers ενδέχεται να χαλάσουν την ποιότητα των senior ομολόγων και γενικότερα να δημιουργήσουν «τρύπα» στον Ηρακλή.
Τα παραπάνω δύο χαρτοφυλάκια δανείων (step up και ελβετικό) μαζί με τα δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου για τα οποία οι τράπεζες έλαβαν ήδη προβλέψεις αποτελούν μια «πληγή» στους ισολογισμούς των τραπεζών για τα οποία ο SSM έδωσε σήμερα θεραπεία.
