Γράφει ο Νίκος Μπάρδης, πρώην Διευθ. VEOLIA, πρώην Διευθ. Συμβούλου ΕΥΔΑΠ
Η ανθρωπότητα στο σύνολο της, έχει συνειδητοποιήσει ότι το νερό είναι μια ύλη αναντικατάστατη, ανεκτίμητης αξίας και ζωτικής σημασίας. Αυτός είναι ο λόγος της προσπάθειας για να βρεθεί, ακόμα και στον πλανήτη Άρη.
«Δυστυχώς, εδώ στην Γή, η ύπαρξη του νερού θεωρείται δεδομένη, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της πραγματικής αξίας του», αναφέρει με απογοήτευση η αναφορά του ΟΗΕ για τους υδάτινους πόρους, του 2021.
«Το νερό έχει αξία, έστω και αν υπάρχουν αντικειμενικές δυσκολίες για να προσδιοριστεί» λένε οι ειδικοί, γι’αυτό και του αφιέρωσαν αυτή την μελέτη (έκδοση UNESCO), που παρουσιάζεται στις 22 Μαρτίου κάθε χρόνο, επ’ ευκαιρία της Παγκόσμιας Ημέρας του Νερού.
Ο στόχος είναι προφανής: «Η μη αναγνώριση της αξίας του Νερού, σε όλες τις χρήσεις του, αποτελεί πολιτική αστοχία, γιατί είναι ένδειξη της αδιαφορίας των Αρχών για την ελλιπή διαχείρηση των υδατίνων πόρων» αναφέρει η μελέτη.
Η πολυσέλιδη αναφορά, προσπαθεί να βρεί, μεταξύ οικονομικής και φιλοσοφικής προσέγγισης, την «Χρυσή Τομή» της χρηματικής αξίας του Νερού, σε συνδυασμό με τις ηθικές και πνευματικές προστιθέμενες αξίες που αντιπροσωπεύει.
Το Νερό φαίνεται να υπάρχει παντού, αλλά δυστυχώς δεν είναι αστείρευτο.
Αντίθετα με τον χρυσό, το ξύλο ή ακόμα του τόννου CO2, δεν υπάρχει αριθμητική εκτίμηση της αξίας του Νερού, γιατί πρέπει να ληφθούν υπόψη πολλοί ετερόκλητες παράμετροι. Παραδείγματος χάριν, είναι πολύ δύσκολο να εξηγηθεί, σε ένα Υπουργό Γεωργίας, το μέγεθος της υπηρεσίας που προσφέρει στους αγρότες.
Παγκοσμίως, 69% του Νερού χρησιμοποιείται στις αγροτικές καλλιέργειες, στην κτηνοτροφία και στις υδροκαλλιέργειες. Το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 95% στις υπό-ανάπτυκτες χώρες.
Αυτό αποτελεί το πρώτο παράδοξο: αν και οι υδάτινοι πόροι είναι απαραίτητοι γι’ αυτήν την δραστηριότητα, οι παραγωγοί δεν τους πληρώνουν βάσει της αξίας τους (για τους ίδιους). Τιμή και αξία δεν αντιστοιχούν σε αυτήν την περίπτωση.
Από την άλλη πλευρά, παρά την γιγάντια ανάγκη Νερού (μεταξύ 69% και 95%) η αγροτική δραστηριότητα αντιπροσωπεύει μόνο το 4% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Φυσικά δεν έχει έννοια, το να συμπεράνουμε ότι η προστιθέμενη αξία που της δίνει το Νερό είναι αμελητέα, εκτός αν θα μπορούσαμε να ζούμε χωρίς τρόφιμα.
Υπάρχουν και άλλες μέθοδοι προσδιορισμού της αξίας του Νερού, όπως π.χ. τα φυσικά υδάτινα οικοσυστήματα, τα οποία θα καταστρέφονταν χωρίς αυτό.
Οι υδάτινες ζώνες από μόνες τους, παράγουν υπηρεσίες που εκτιμώνται ετησίως σε 26 000 δις δολλάρια (21 860 δις ευρώ , ενώ ταυτόχρονα είναι καταφύγια για σπάνια ζωικά και φυτικά είδη, όπως και συμβάλουν στον περιορισμό των πλημμυρών, στην παγίδευση του CO2, στον περιορισμό της μόλυνσης, καθώς και στην προσέλκυση επισκεπτών.
Παρά ταύτα δεν προστατεύονται και καταστρέφονται, πολύ πιό γρήγορα από τα λοιπά οικοσυστήματα.
Στην Αυστραλία π.χ. η ρίψη του περισσεύματος αγροτικών λιπασμάτων στα υδάτινα οικοσυστήματα, συντελεί στην εξάπλωση φυκιών, τα οποία κοστίζουν στην οικονομία της χώρας, μεταξύ 116 και 155 εκατομμύρια δολάρια ανά έτος, σύμφωνα με την μελέτη του Ο.Ο.Σ.Α. το 2017.
Οι οικονομικοί αναλυτές, μελετούν όλο και περισσότερο, τις πιθανές επιπτώσεις της λειψυδρίας, της αιφνίδιας διακοπής υδροδότησης, ή ακόμα τις καταστροφές που προξενούν οι πλημύρες.
Το κόστος φτάνει σε αστρονομικά ύψη, χωρίς να περιλαμβάνει το σύνολο των επιπτώσεων στο περιβάλλον, στην ομορφιά των τοπίων, στην υγεία, στο ευ ζείν, στην κοινωνική και πνευματική δραστηριότητα και στην εν γένει ευτυχία των ανθρώπων.
Η αναφορά του ΟΗΕ αναδεικνύει το ρόλο του Νερού, ως φορέα ειρήνης, σε περιπτώσεις διασυνοριακών πηγών Νερού (ποτάμια, λίμνες).
Η εκμετάλευση των υδάτων του Ιορδάνη ποταμού, ήταν μια βασική παράμετρος της Αραβο-Ισραηλινής συνθήκης ειρήνης του Όσλο το 1994.
Ποιός είναι άραγε ο σωστότερος τρόπος υπολογισμού της αξίας του Νερού: οι ανθρώπινες απώλειες, οι μονάδες του ΑΕΠ ή οι καθυστερήσεις που προξενεί στην παραγωγική διαδικασία γενικά;
Σήμερα στον πλανήτη, πάνω από 230 εκατομμύρια άτομα αφιερώνουν μισή ώρα για να προμηθευτούν Νερό από την πηγή ή σε κεντρική βρύση διανομής. Πρόκειται κυρίως για γυναίκες με τις κόρες τους. Σύμφωνα με την UNICEF, καταναλώνουν 200 εκατομμύρια ώρες ημερησίως, δηλαδή 22 800 έτη ! Τρομερό !
Οι τρομακτικές στατιστικές του ΠΟΥ (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας) αποκαλύπτουν ότι 829.000 άτομα (εκ των οποίων 300.000 παιδιά κάτω των 5 ετών), πεθαίνουν κάθε χρόνο από διάρροια, λόγω κακής ποιότητας Νερού και έλλειψης υποδομών αποχέτευσης.
Στην περίοδο του Covid-19 που διανύουμε, 3 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν μπορούν να πλύνουν τα χέρια τους, ενώ δυο στα πέντε νοσηλευτικά ιδρύματα, δεν έχουν υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης!
Η έλλειψης στοιχειώδους υγιεινής στους τοκετούς, είναι η αιτία θανάτων ενός δισεκατομμυρίου νεογέννητων βρεφών, καθώς και 11% των μητρικών θανάτων.
Σε πολλές χώρες, η έλλειψη τουαλετών στα σχολεία, αναγκάζει τις νέες να απέχουν των μαθημάτων, κατά την διάρκεια της εμμηνόπαυσης. Είναι πολύ δύσκολο να υπολογισθούν οι επιπτώσεις του χαμένου χρόνου εκπαίδευσης τους, στην περαιτέρω σχολική πορείας τους.
Μια μελέτη του 2016 στις Φιλιππίνες, εκτιμά την απώλεια σε 13,8 εκατομμύρια ωρών εργασίας ετησίως, αν οι νέες αυτές χάνουν ημέρες εκπαίδευσης για την αιτία αυτή, πράγμα που μεταφράζεται σε απώλεια 13 εκατομμυρίων δολαρίων.
Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι σε 136 χώρες χαμηλού ΑΕΠ, η έλλειψη υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης, προκαλεί οικονομικές απώλειες 260 δις δολαρίων ετησίως, ήτοι συρρίκνωση του ΑΕΠ αυτών, κατά 1,5%.
Έτσι η επιδότηση του πόσιμου Νερού και της αποχέτευσης δικαιολογείται, τόσο από οικονομικής πλευράς, όσο και λόγω της κοινωνικής και ηθικής διάστασης του θέματος.
Στην Λατινική Αμερική υπάρχει μια λανθασμένη ιδέα υπερεπάρκειας, καθώς το Νερό διανέμεται άνισα, μεταξύ της γεωργίας, της υδρο-ηλεκτροπαραγωγής και των ορυχείων, χωρίς κανείς από αυτούς να ενδιαφέρεται για την προστασία του. Πράγματι, μετά την κατανομή των υδάτινων πόρων ανα δραστηριότητα, το κόστος επεξεργασίας και χρήσης του Νερού, αντιπροσωπεύει μια πολύ μικρή ή μηδενική αξία γι’αυτούς τους χρήστες…και έτσι αδιαφορούν.
Όσο για τις υπηρεσίες ύδρευσης, καθως και περισυλλογής και επεξεργασίας των λυμμάτων, είναι περιορισμένης εμβέλειας: 22% στην Αργεντινή, 39% στο Περού, 51% στο Μεξικό.
Το ένα τέταρτο των ποταμιών και λιμνών, είναι μολυσμένο από εξωγενείς παράγοντες.
Στην Ασία κάποιες χώρες αποβάλλουν το 80% από τα ακατέργαστα λύμματα στην φύση (ποτάμια, λίμνες), χωρίς περαιτέρω διαδικασίες (στην πρωτεύουσα της Ινδονησίας, Τζακάρτα των 30 εκ. κατοίκων, δεν υπάρχει εργοστάσιο επεξεργασίας λυμμάτων!).
Το λυπηρό είναι ότι από εκεί που απορρίπτονται τα λύμματα, αντλείται το Νερό για την ύδρευση!
Τα αποθέματα πόσιμου Νερού μειώνονται, προειδοποιεί ο ΟΗΕ. Πολλοί παράγοντες συντελούν σε αυτό: η υπέρ άντληση των υπογείων υδάτων, η απώλεια των υδάτων επιφανείας, η κλιματική αλλαγή, η μείωση της χωρητικότητας των τεχνητών δεξαμενών (reservoirs).
Θέματα που πρέπει να μας βάλουν σε σκέψη, για την σωστή και δίκαια επανεκτίμηση της αξίας του Νερού, στον πλανήτη Γή.
