Σε παρτίδα σκάκι για τους μεγάλους και ισχυρούς ενεργειακούς ομίλους εξελίσσονται μέχρι στιγμής οι γιγαντιαίες επενδύσεις για τα υπεράκτια αιολικά, καθώς οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του εθνικού σχεδιασμού προβληματίζουν τους επενδυτές και εντείνουν την γκρίνια και από την πλευρά των εγχώριων παικτών.
Μεγάλοι διεθνείς όμιλοι που επενδύουν στα offshore αιολικά και πριν λίγους μήνες άνοιγαν ο ένας μετά τον άλλον γραφεία στην Αθήνα για να πάρουν θέση στο μεγάλο εγχείρημα, έχουν εξαφανιστεί από την ελληνική αγορά. Μεταξύ αυτών, είναι ο διεθνής κολοσσός Ocean Wind (joint venture μεταξύ EDPR και ENGIE), η οποία είχε συμμαχήσει στην Ελλάδα με την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή που εξαγοράστηκε από την Masdar αλλά και η σκανδιναβική CΟP (Copenhagen Offshore Partners), η οποία έχει υπογράψει μνημόνιο συνεργασίας για την ανάπτυξη αιολικών πάρκων στην ελληνική αγορά με τη Metlen.
Άλλοι πάλι εμφανίζονται περισσότερο “κινητικοί”, περιμένοντας να ανάψει το πράσινο φως η κυβέρνηση. Χαρακτηριστική είναι η τοποθέτηση που έκαναν πρόσφατα στο Μπακού, σε εκδήλωση του ελληνικού περιπτέρου στην διεθνή διάσκεψη για το κλίμα, οι εκπρόσωποι της Masdar και της Iberdrola. Η αραβική εταιρεία, η οποία επενδύει συστηματικά στις ΑΠΕ στην Ευρώπη, θα επιδιώξει ενισχυμένο ρόλο στην χώρα μας, με όχημα ένα ισχυρό παίκτη της εγχώριας αιολικής ενέργειας την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή.
«Θέλουμε να επεκταθούμε στα υπεράκτια πάρκα και καλωσορίζουμε το Εθνικό Σχέδιο για τα off shore αιολικά. Τα κεφάλαια υπάρχουν, αλλά είναι τεράστιος ο ανταγωνισμός για το που θα κατευθυνθούν και τα υπεράκτια, απαιτούν μεγάλες επενδύσεις αλλά και πολύ χρόνο για να ξεκινήσουν να λειτουργούν. Το να κάνετε το Σχέδιο ανάπτυξής ελκυστικό, είναι απαραίτητο για να γίνουν οι επενδύσεις», δήλωσε ο επικεφαλής της Masdar.
Αντίστοιχα, τα στελέχη της ισπανικής εταιρείας, χαρακτήρισαν μεν ελκυστική τη χώρα μας για επενδύσεις, τόνισαν όμως ότι για να επενδύσει μια διεθνής εταιρεία στην Ελλάδα, χρειάζονται τρεις προϋποθέσεις: να μειωθεί το επιχειρηματικό ρίσκο της φάσης ανάπτυξης, να είναι ξεκάθαρη η πορεία προς την αγορά, δηλαδή να υπάρχουν σχήματα στήριξης για να υπάρχει μακροπρόθεσμη ορατότητα και να διευκολύνεται η χρηματοδότηση των επενδυτικών σχεδίων από τις τράπεζες και τρίτον να υπάρχει εφοδιαστική αλυσίδα των απαιτούμενων υλικών για την κατασκευή των έργων. Πρόκειται για ένα τομέα που έχουν γίνει κάποια βήματα τους τελευταίους μήνες χωρίς όμως θεαματικά αποτελέσματα.
Τη «σφυγομέτρηση» των παικτών της αγοράς σχεδιάζει να κάνει άμεσα η ΕΔΕΥΕΠ, που είναι ο κρατικός βραχίονας για την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών, διενεργώντας μια άτυπη διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους επενδυτές στις αρχές Δεκεμβρίου. Πληροφορίες μιλούν για την διεξαγωγή ενός ειδικού workshop, κατά το οποίο θα παρουσιαστεί ο σχεδιασμός για τα υπεράκτια και θα γίνει μια πρώτη συζήτηση για να καταγραφούν οι σκέψεις, οι προτάσεις και οι ανησυχίες του κλάδου.
Συγκρατημένη αισιοδοξία
Την ανησυχία τους για την ανάπτυξη της βιομηχανίας αιολικής ενέργειας επιβεβαιώνουν πρόσφατες δηλώσεις της γερμανικής RWE, του Νο 2 επενδυτή υπεράκτιων αιολικών έργων στον κόσμο, και της επίσης γερμανικής Siemens, κατασκευάστριας θαλάσσιων ανεμογεννητριών, για τον αναμενόμενο αντίκτυπο που θα έχει στην αγορά αιολικής ενέργειας η επανεκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ.
Οι εταιρείες διαβλέπουν επιβράδυνση στον ρυθμό εγκατάστασης υπεράκτιων αιολικών, καθώς ο νέος πρόεδρος έχει διακηρύξει με κάθε τρόπο την υποστήριξή του στα ορυκτά καύσιμα και την αντίθεσή του στις καθαρές μορφές ηλεκτρικής ενέργειας.
Αποστάσεις από τις εξελίξεις γύρω από τα υπεράκτια αιολικά πήρε πρόσφατα και ο διευθύνων σύμβουλος της σουηδικής Hexicon Power, ο ελληνικής καταγωγής Μικέλης Χατζηγάκης, εκφράζοντας συγκρατημένη αισιοδοξία για την ανάπτυξη του κλάδου στην Ελλάδα. Οπως τόνισε, σχεδόν έναν χρόνο μετά την ανακοίνωση του εθνικού σχεδίου, έχει χαθεί η δυναμική του προγράμματος αναφέροντας τις μεγάλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο τομέας αυτός σε ρυθμιστικό επίπεδο, σε επίπεδο εφοδιαστικής αλυσίδας, αλλά και σε επίπεδο κοινωνικής αποδοχής. Προβληματισμό προκαλούν οι μεγάλες καθυστερήσεις που παρατηρούνται στην έναρξη των διαγωνιστικών διαδικασιών για τις μελέτες βυθού και τις ανεμολογικές μελέτες και όλα τα άλλα δεδομένα που κρίνονται απαραίτητα για τους επενδυτές.
Σημαντικό όμως έλλειμμα παρατηρείται και στην ενημέρωση των τοπικών κοινωνιών, με αποτέλεσμα, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά παράγοντας του κλάδου, όταν «φτερνίζεται μια κοινωνία να δημιουργείται μείζον ζήτημα» που παίρνει συχνά πολιτικές διαστάσεις και προκαλεί νέο γύρο καθυστερήσεων και αλλαγών στον σχεδιασμό. Αυτό το είδαμε πριν από λίγους μήνες με τις αντιδράσεις των ξενοδόχων στην Ελούντα, οι οποίες φαίνεται να νίκησαν την προσπάθεια χωροθέτησης αιολικού πάρκου στην περιοχή.
Ο εθνικός σχεδιασμός προέβλεψε τη σύσταση μιας εταιρείας ειδικού σκοπού (SPV) που θα αναθέσει όλες τις μελέτες μέσω διαγωνισμών και στην οποία θα έχουν μετοχική συμμετοχή ο ΑΔΜΗΕ αλλά και ελληνικές τράπεζες όπως η Εθνική κ.ά. Ο λόγος που ο τραπεζικός τομέας βγαίνει μπροστά είναι γιατί αποτελεί κυβερνητική γραμμή η στήριξη των δαπανηρών έργων, αλλά και γιατί και οι ίδιες οι τράπεζες επιθυμούν να βρίσκονται μέσα στη νέα αγορά και να παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις.
Η σχετική νομοθετική ρύθμιση ψηφίστηκε τον περασμένο Απρίλιο, όμως το SPV δεν έχει ακόμα συσταθεί και σύμφωνα με νεότερες δηλώσεις στελεχών της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) θα πάρει σάρκα και οστά στις αρχές του 2025. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αμφισβητούν τη δυνατότητα της Πολιτείας να δράσει με το «καπέλο» του developer, λέγοντας ότι για να γίνει αυτό απαιτούνται οι ανθρώπινοι και οι οικονομικοί πόροι που σήμερα δεν διαθέτει η κρατική εταιρεία που έχει αναλάβει τον ρόλο αυτό παράλληλα με το έργο της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων.
Οι καθυστερήσεις αυτές, σύμφωνα με τον κ. Χατζηγάκη, προκαλούν διπλό κίνδυνο. Αφενός γιατί όσο καθυστερούμε τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα να επηρεαστεί όλο το χρονοδιάγραμμα των έργων που ο στόχος ήταν να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός για τα πλωτά το 2027, αφετέρου γιατί θα προλάβουν την Ελλάδα άλλες χώρες, όπως η Ιταλία και η Τουρκία που κινούνται μεθοδικά προς τον τομέα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, οι οποίες θα αναπτύξουν τις δικές τους εφοδιαστικές αλυσίδες αποκτώντας αντίστοιχα και τη δική τους πελατεία στον τομέα του εξοπλισμού.
Ηδη η Τουρκία έχει ξεκινήσει να αναπτύσσει ένα φιλόδοξο σχέδιο υπεράκτιων αιολικών διερευνώντας περιοχές, στη Θάλασσα του Μαρμαρά, στη Μαύρη Θάλασσα αλλά και στο Αιγαίο πλησίον της Λέσβου, αναπτύσσοντας ένα κολοσσιαίο σχέδιο δυναμικότητας 66 GW που θα αντικαταστήσει το 60% της υφιστάμενης παραγωγικής δυναμικότητας της χώρας.
Στην Ελλάδα, οι περιοχές που έχουν ενταχθεί στην πρώτη φουρνιά έργων είναι η Εύβοια (Δ. Κύμης – Αλιβερίου), ο βόρειος Πατραϊκός Κόλπος (ανάμεσα στο Αντίρριο και τη λιμνοθάλασσα του Αιτωλικού), η περιοχή στη Ρόδο (νότια από το Πρασονήσι), η Δονούσα, η ανατολική Κρήτη και η θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κέας και Γυάρου. Ακόμη όμως και γι’ αυτές θα πρέπει το ΥΠΕΝ να ακολουθήσει μια αξιολόγηση σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα (το λεγόμενο cherry picking) ώστε από τις αρχικές περιοχές να επιλεγούν εκείνες που έχουν και το καλύτερο αιολικό δυναμικό. Ανάμεσα σε αυτές είναι σίγουρα οι Κυκλάδες, η Κρήτη και η Ρόδος και οι χειρότερες από πλευράς ανεμολογικών κριτηρίων το Ιόνιο και ο Πατραϊκός.
Η φθηνή κιλοβατώρα
Εχει σημασία να επιλεγεί μια περιοχή με το καλύτερο αιολικό δυναμικό; «Είναι πολύ σημαντικό να επιλεγεί μια περιοχή στην οποία φυσάει γιατί μόνο έτσι μπορούμε να πετύχουμε το χαμηλότερο κόστος κιλοβατώρας για τους καταναλωτές. Το κόστος θα είναι μικρότερο στους διαγωνισμούς αν η τοποθεσία είναι η καλύτερη», λέει παράγοντας του κλάδου, τονίζοντας ότι όσο φυσάει, το έργο γίνεται πιο παραγωγικό και έτσι γίνεται και πιο χαμηλή η τιμή της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας.
Ο ελληνικός σχεδιασμός προβλέπει τη δημιουργία 1,9 GW έως το 2030 και περιλαμβάνει και τα πιλοτικά offshore σταθερής βάσης 600 MW, που αναμένεται να αναπτυχθούν στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Αλεξανδρούπολης, για τα οποία έχουν ήδη δοθεί οι πρώτες άδειες έρευνας: στην ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, που εξαγοράστηκε από τη Masdar και θα συμπράξει με τη Motor Oil και τον όμιλο Κοπελούζου που έχει πουλήσει στη ΔΕΗ Ανανεώσιμες. Κάποιοι δεν αποκλείουν στο τέλος της μέρας να δημιουργηθεί ένα ενιαίο κοινό σχήμα μεταξύ των τριών κορυφαίων ομίλων της χώρας που διαθέτει ήδη συμμαχίες στον τομέα της ηλεκτροπαραγωγής από φυσικό αέριο.
Η σουηδική ταφόπλακα
Κοντά στην ελληνική πραγματικότητα, που προσπαθεί με δυσκολίες και εμπόδια να ανοίξει τον δρόμο της αιολικής ενέργειας στη θάλασσα, αισιοδοξία δεν μεταδίδουν ούτε τα μηνύματα που εκπέμπουν άλλες διεθνείς αγορές. Χαρακτηριστική περίπτωση είναι η ακύρωση από την πλευρά της σουηδικής κυβέρνησης 13 συνολικά project υπεράκτιας αιολικής ενέργειας για στρατιωτικούς και γεωπολιτικούς λόγους. Στελέχη της αιολικής βιομηχανίας μιλούν για μια κίνηση που τινάζει όλο το πρόγραμμα της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας στον αέρα, μετά την απόφαση του Στρατού να αναθεωρήσει κάποιες θέσεις που είχε χορηγήσει για να αναπτυχθούν τα αντίστοιχα πάρκα στη Βαλτική μεταξύ Σουηδίας και Ρωσίας. Ενα βασικό θέμα με τα υπεράκτια αιολικά, όπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, είναι αν επηρεάζουν τη λειτουργία των ραντάρ. Η ΕΔΕΥΕΠ εμφανίζεται να έχει κάνει τις σχετικές συνεννοήσεις με το υπουργείο Εθνικής Αμυνας και τον Ελληνικό Στρατό και να έχει πάρει το πράσινο φως πέρα από δύο θέσεις που είναι στην επόμενη φάση ανάπτυξης για τις οποίες υπάρχουν κατά πληροφορίες αστερίσκοι.
Ωστόσο και αυτές τις παραδοχές οι εταιρείες του χώρου τις φιλτράρουν πολύ προσεκτικά, θεωρώντας ότι με την επίκληση λόγων εθνικής ασφάλειας ακόμη και ο πιο ολοκληρωμένος σχεδιασμός μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανατραπεί.
