Van Gogh: Μοναδικός αλλά βασανισμένος, μελαγχολικός αλλά γεμάτος χρώμα και φως, με ευαίσθητη φύση και τραγικό βίο, εξαιρετικός στην απόδοση λαμπερών, φωτεινών τοπίων αλλά και πορτρέτων με συναισθηματικό βάθος.

Η χαρακτηριστική τεχνική του, με τις πλούσιες, σχεδόν ανάγλυφες πινελιές, κάνουν τις τοπιογραφίες του να μοιάζουν ολοζώντανες, λες κι ο ήλιος φωτίζει πέρα από τα έργα του, λες κι αέρας κινεί όντως τα κυπαρίσσια και τα στάχυα που αποτυπώνει. Αλλά και η απόδοσή του στα πρόσωπα είναι λες και προκαλεί το θεατή ανοίξει διάλογο μαζί τους, ή στην περίπτωση που απαθανατίζει τον εαυτό του, μοιάζει να σε καλεί να μοιραστείς τις πιο μύχιες σκέψεις του.

Ίσως γι΄ αυτό το λόγο η εξαιρετική λονδρέζικη πινακοθήκη Courtauld Gallery που στεγάζεται σε μια από τις πτέρυγες του μεγαλοπρεπούς Somerset House και είναι γνωστή για τις ενδελεχώς μελετημένες εκθέσεις της, παρουσιάζει για πρώτη φορά μια πλήρη έκθεση αφιερωμένη αποκλειστικά στις αυτοπροσωπογραφίες του Van Gogh. Μετά τη συνύπαρξή τους στο ατελιέ του μεγάλου ζωγράφου, είναι η πρώτη φορά που τα πορτρέτα που φιλοτέχνησε σε διάφορες περιόδους της ζωή του, παρουσιάζονται ξανά μαζί, πετυχαίνοντας να μας συστήσουν τον ιδιοσυγκρασιακό καλλιτέχνη, με τον τρόπο που ο ίδιος αντιλαμβανόταν τον εαυτό του.

Ανοίγοντας για το κοινό στις 3 Φεβρουαρίου, η έκθεση έχει ως κύριο άξονα την ελαιογραφία «Αυτοπροσωπογραφία με δεμένο αυτί», έργο του 1889 που αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα της μόνιμης συλλογής τη πινακοθήκης. Πρόκειται για ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του Van Gogh, που ζωγράφισε ύστερα από δύο εβδομάδες παραμονής στο νοσοκομείο, μετά τον αυτοτραυματισμό του. Χρησιμοποιώντας ψυχρά χρώματα, με βλέμμα στραμμένο μακριά από το θεατή και με ελαφρά κλίση στο σώμα, ο επίδεσμος στο αυτί τραβά αμέσως την προσοχή, ενώ ο ίδιος ο καλλιτέχνης φαίνεται θλιμμένος και απόμακρος.

Γύρω από το έργο αυτό, παρουσιάζονται πάνω από 15 ακόμη πίνακες, που συγκεντρώθηκαν από μερικά απ΄τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου ( Art Institute of Chicago, Detroit Institute of Arts, Musée d’Orsay στο Παρίσι, και Rijksmuseum στο Άμστερνταμ ), με στόχο να εξερευνήσουν την εξέλιξη των αυτοπροσωπογραφιών του. Καλύπτουν όλο το φάσμα της καριέρας του, από το πρώιμο «Αυτοπροσωπογραφία με σκούρο, τσόχινο καπέλο» που φιλοτέχνησε το 1886 στο Παρίσι και αποτελεί δάνειο από το Μουσείο Van Gogh στο Άμστερνταμ έως την «Αυτοπροσωπογραφία με παλέτα», που ζωγράφισε όντας στο άσυλο Saint–Paul–de–Mausole της Νότιας Γαλλίας το Σεπτέμβριο του 1889.

Το ιδιαιτέρως σημαντικό αυτό έργο που ταξίδεψε για την έκθεση από την National Gallery of Art της Ουάσινγκτον, ήταν εκείνο που όπως ο ίδιος ο Van Gogh σημείωνε σε επιστολή του, αποτύπωνε τον «πραγματικό χαρακτήρα» του. Από την ίδια εκείνη περίοδο, και μάλιστα ζωγραφισμένα μόλις με μία εβδομάδα διαφορά το ένα από το άλλο, και το έργο «Αυτοπροσωπογραφία» από το Nasjonalmuseet του Όσλο, που μόλις ένα χρόνο πριν αποδόθηκε με βεβαιότητα στον καλλιτέχνη. Πρόκειται για μία από τις τελευταίες απεικονίσεις του εαυτού του πριν την αυτοκτονία του το 1890.

Το στοιχείο πάντως που μοιράζονται όλα τα έργα είναι ότι η φυσιογνωμία του σπουδαίου Ολλανδού ζωγράφου, με τα έντονα χαρακτηριστικά και τα κοκκινωπά γένια είναι άμεσα αναγνωρίσιμη, ενώ κοινό γνώρισμα όλων είναι το ψυχολογικό βάθος. Με τον τρόπο αυτό και με τη μοναδική χρήση του χρώματος που τον χαρακτήριζε, οι αυτοπροσωπογραφίες αυτές γίνονται το μέσο με το οποίο ο Van Gogh μας εκφράζει τον ψυχισμό του και επικοινωνεί ακόμη και σήμερα μαζί μας.

Τοποθεσία: Courtauld Gallery ( πτέρυγα Denise Coates Exhibition Galleries ), Somerset House, Strand, WC2R 0RN Λονδίνο

Ημερομηνίες: 03/02/2022 – 08/05/2022