Οι φήμες περί θανάτου του Ντόναλντ Τραμπ έκαναν τον γύρο του διαδικτύου το τριήμερο της Labor Day, αναγκάζοντας τον ίδιο τον Αμερικανό πρόεδρο να απαντήσει δημόσια.
Το σενάριο «Trump is dead» εξαπλώθηκε με ταχύτητα αστραπής στα social media, τροφοδοτούμενο από την απουσία του Αμερικανού προέδρου από τη δημόσια σφαίρα για αρκετές ημέρες, αλλά και από φωτογραφίες που έδειχναν μελανιές στο δεξί του χέρι. Άλλες εικόνες, όπου το χέρι του φαινόταν καλυμμένο με μέικ-απ, ενίσχυσαν τις εικασίες.
Η φημολογία πήρε τέτοια έκταση, ώστε ο Τραμπ αναγκάστηκε να τοποθετηθεί στην πρώτη του συνέντευξη Τύπου μετά τις 26 Αυγούστου. Στις 2 Σεπτεμβρίου, από το Οβάλ Γραφείο, σχολίασε: «Δεν έκανα συνεντεύξεις για δύο μέρες και είπαν “κάτι θα έχει πάθει”. Ο Μπάιντεν έλειπε για μήνες και κανείς δεν έλεγε τίποτα, ενώ όλοι ξέραμε ότι δεν ήταν στην καλύτερη κατάσταση».
Η ταχύτητα των φημών
Οι ειδικοί τονίζουν πως οι φήμες για την υγεία πολιτικών δεν είναι καινούργιο φαινόμενο· και στο παρελθόν ο Μιτς Μακόνελ και ο Τζο Μπάιντεν βρέθηκαν στο στόχαστρο αντίστοιχων σεναρίων. Αυτό που αλλάζει σήμερα είναι η ταχύτητα διάδοσης, με τα social media να μετατρέπουν μια υπόθεση σε «είδηση» μέσα σε λίγα λεπτά.
«Όταν αφορά πρόσωπα εξουσίας, η φήμη αποκτά ακόμη μεγαλύτερη δυναμική», εξηγεί η ψυχοθεραπεύτρια Στέφανι Σάρκις. «Οι άνθρωποι προετοιμάζονται ψυχολογικά για το χειρότερο σενάριο – είναι ένας τρόπος να αντιμετωπίσουν το άγνωστο».
Οι υποθέσεις για την υγεία του Τραμπ βρήκαν πρόσφορο έδαφος και σε μια πρόσφατη ανακοίνωση του Λευκού Οίκου. Τον Ιούλιο, ο προσωπικός του γιατρός αποκάλυψε ότι ο πρόεδρος πάσχει από χρόνια φλεβική ανεπάρκεια, μια κοινή πάθηση που εξηγεί τα πρηξίματα στα πόδια και τις μελανιές στο χέρι. Ο γιατρός τόνισε ότι η κατάσταση είναι «καλοήθης και συνηθισμένη» και πως τα σημάδια στο χέρι προέρχονταν από «ήπιο ερεθισμό λόγω χειραψιών».
Το ερώτημα παραμένει: πρέπει οι πολιτικοί να αποκαλύπτουν λεπτομέρειες για την υγεία τους; Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι, αν και η υγεία είναι προσωπικό ζήτημα, για τους ηγέτες ισχύει διαφορετικό πλαίσιο.
«Όταν η κατάσταση υγείας επηρεάζει άμεσα την ικανότητα εκτέλεσης των καθηκόντων, υπάρχει δικαιολογημένο δημόσιο ενδιαφέρον», σημειώνει ο Μπραντ Φούλτον, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα. «Ωστόσο, η συζήτηση πρέπει να γίνεται χωρίς υπερβολές και κινδυνολογία».
Η ισορροπία ανάμεσα στο δικαίωμα του πολίτη στην πληροφόρηση και στο δικαίωμα του ηγέτη στην ιδιωτικότητα είναι λεπτή – και το διαδίκτυο δυσκολεύει ακόμα περισσότερο αυτή την ισορροπία.
Οι ψεύτικες ειδήσεις λειτουργούν πλέον και ως μέσο κοινωνικής αλληλεπίδρασης. «Υπάρχει μια αίσθηση κοινότητας γύρω από τη φήμη», λέει η Σάρκις. «Παλαιότερα τηλεφωνούσες σε κάποιον που είχες καιρό να δεις· τώρα συγκεντρώνεις ακόλουθους στο διαδίκτυο».
Ανεξάρτητα από το πόσο αβάσιμη ήταν, η φημολογία γύρω από τον «θάνατο Τραμπ» έδειξε για ακόμη μία φορά πόσο ευάλωτη είναι η δημόσια συζήτηση στις ψευδείς ειδήσεις. Και αν κάτι είναι βέβαιο, είναι πως δεν θα είναι η τελευταία φορά που η υγεία ενός ηγέτη θα γίνει αντικείμενο διαδικτυακής παραπληροφόρησης.
