Κάποιοι τους αποκαλούν ήρωες πολέμου, άλλοι νεοναζί: Το τάγμα Αζόφ της Ουκρανίας βρίσκεται στο επίκεντρο ενός επικοινωνιακού πολέμου μεταξύ Κιέβου και Μόσχας, καθώς η Ρωσία ισχυρίζεται ότι επιδιώκει την «αποναζικοποίηση» της Ουκρανίας.
Το «Απόσπασμα Ειδικών Επιχειρήσεων» του Αζόφ, ήταν παλαιότερα γνωστό ως «Τάγμα Αζόφ» αλλά τώρα ονομάζεται «Σύνταγμα Αζόφ», στοχοποιείται συχνά σε φιλορωσικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, συμπεριλαμβανομένων των ρωσικών πρεσβειών στο Παρίσι, το Λονδίνο και σε όλο τον κόσμο.
Το Τάγμα Αζόφ ή σύνταγμα Αζόφ βρίσκεται επί του παρόντος οχυρωμένο στην πόλη – λιμάνι της Μαριούπολης, η οποία υπήρξε το επίκεντρο των ρωσικών δυνάμεων, οι οποίες σχεδόν ισοπέδωσαν την πόλη.
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ χρησιμοποίησε το τάγμα Αζόφ για να δικαιολογήσει τον βομβαρδισμό ενός μαιευτηρίου στην περιοχή, λέγοντας ότι το σύνταγμα του Αζόφ «και άλλοι ακραίοι» κρύβονταν μέσα στο κτίριο.
Το σύνταγμα, που δημιουργήθηκε το 2014 από ακροδεξιούς «ακτιβιστές», αναπτύχθηκε για πρώτη φορά κατά των φιλορώσων αυτονομιστών στην ανατολική Ουκρανία.
Έκτοτε έχει ενσωματωθεί στην Εθνική Φρουρά, υπό τη διοίκηση του υπουργείου Εσωτερικών, όπως διαβεβαιώνουν οι επίσημες ουκρανικές αρχές αλλά και σοβαροί δημοσιογράφοι. Έλληνες και ξένοι, που παρακολουθούν από κοντά
Μεταξύ των ιδρυτών της ήταν ο Andriy Biletsky, πρώην μέλος της παραστρατιωτικής οργάνωσης Patriot of Ukraine.
Ως επί το πλείστον εθελοντές, τα μέλη του τάγματος φορούσαν διακριτικά, όπως το λεγόμενο «Wolfsangel» (αγκίστρι του λύκου), που θυμίζουν σύμβολα που χρησιμοποιούσαν οι μονάδες των SS στη ναζιστική Γερμανία.
Αριστερά το έμβλημα του Τάγματος Αζόφ και δεξιά το έμβλημα των ναζί «SS»
Ναζί ή μια σκληρή μονάδα μάχης;
«Το 2014 το τάγμα Αζόφ είχε όντως ακροδεξιό υπόβαθρο, καθώς ακροδεξιοί ρατσιστές ήταν εκείνοι που ίδρυσαν το τάγμα», δήλωσε ο Andreas Umland από το Κέντρο Ανατολικοευρωπαϊκών Σπουδών της Στοκχόλμης.
Αλλά από τότε έχει «αποϊδεολογικοποιηθεί» και είναι πλέον μια τακτική μονάδα μάχης, είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων.
Οι νεοσύλλεκτοι της εντάσσονται τώρα όχι λόγω ιδεολογίας, αλλά επειδή «έχει τη φήμη μιας ιδιαίτερα σκληρής μονάδας μάχης», είπε ο Umland.
Το τάγμα του Αζόφ, που πήρε το όνομά του από την Αζοφική Θάλασσα στα νότια της Ουκρανίας, έγινε διάσημο για την ανάκτηση της Μαριούπολης από τους υποστηριζόμενους από τη Ρωσία αυτονομιστές το 2014.
Οκτώ χρόνια αργότερα, μάχεται ξανά για την πόλη στην οποία ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν ελπίζει ότι θα πάρει την πρώτη σημαντική νίκη του στην εκστρατεία της Ουκρανίας.
Το να χτυπήσει το Σύνταγμα Αζόφ θα μπορούσε επίσης να τον βοηθήσει να δικαιολογήσει τους ισχυρισμούς περί «αποναζικοποίησης» στην οποία έχει στηριχτεί η ρωσική προπαγάνδα, η οποία χαρακτηρίζει τον Ουκρανό ηγέτη Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ως έναν Εβραίο επικεφαλή μιας «συμμορίας τοξικομανών και νεοναζί».
Τέτοιες επιθέσεις προσπαθούν να οικοδομήσουν στη συλλογική μνήμη του λαού της Ρωσίας εικόνες από τον Β’ Παγκοσμίο Πολέμο και αυτού που αποκαλεί η Ρωσία «Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο», ενισχύοντας την εθνικιστική υποστήριξη για την εισβολή, λένε οι ειδικοί.
Το απόλυτο κακό
«Οι όροι ναζισμός και φασισμός αποτελούν, στο ρωσικό πλαίσιο και όχι μόνο, το απόλυτο κακό με το οποίο δεν μπορείς να διαπραγματευτείς», δήλωσε ο Σεργκέι Φεντιουνίν, πολιτικός επιστήμονας στο Εθνικό Ινστιτούτο Ανατολικών Γλωσσών και Πολιτισμών της Γαλλίας.
«Η μόνη επιλογή είναι να τους πολεμήσεις και να τους καταστρέψεις».
Η ρωσική προπαγάνδα στοχεύει επίσης τους Ουκρανούς εθνικιστές που πολέμησαν τη Σοβιετική Ρωσία μετά το 1945 και τον ηγέτη τους, Στέπαν Μπαντέρα, ο οποίος συνεργάστηκε με τη ναζιστική Γερμανία.
Το σύνταγμα Αζόφ, εν τω μεταξύ, έπαιξε ενεργό ρόλο και στον επικοινωνιακό πόλεμο δημοσιεύοντας δηλώσεις νίκης στο Telegram που συχνά συνοδεύονται από βίντεο με ρωσικά τεθωρακισμένα να καίγονται και αποκαλώντας τους Ρώσους «πραγματικούς φασίστες».
Το Αζόφ λειτουργεί τώρα όπως άλλα συντάγματα «αλλά με καλύτερες δημόσιες σχέσεις», δήλωσε ο Vyacheslav Likhachev, ερευνητής αναλυτής στο Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ZMINA στο Κίεβο.
Η μεγάλη φήμη τους προσελκύει πολλούς πιθανούς νεοσύλλεκτους, «και έτσι μπορούν να επιλέξουν τους καλύτερους», είπε στο Γαλλικό Πρακτορείο.
Αφίσα του Andriy Biletsky
Η μονάδα, που αριθμεί 2.000 έως 3.000 στρατιώτες, έχει διατηρήσει τα ίδια διακριτικά του λύκου, αλλά η Umland είπε ότι στην Ουκρανία υπήρχε μικρή σύγχυση σχετικά με τους δεσμούς της με το παρελθόν.
«Δεν έχει πλέον την έννοια ότι είναι ένα είδος φασιστικού συμβόλου», είπε.
Συνολικά, οι υπερεθνικιστικές πολιτικές δυνάμεις βρίσκονται σε παρακμή στην Ουκρανία από το 2014, δήλωσε η Anna Colin Lebedev στο γαλλικό Πανεπιστήμιο Nanterre του Παρισιού.
«Ένας από τους λόγους είναι ότι ο ήπιος εθνικισμός έχει γίνει πλέον mainstream μετά τη ρωσική επίθεση», ανέφερε στο Twitter.
Οι πρώην διοικητές του Azov, συμπεριλαμβανομένου του Biletsky, μπήκαν στην πολιτική μετά το 2014, αλλά η ακροδεξιά πλατφόρμα τους δεν προσέλκυσε ποτέ περισσότερο από το 2% των ψηφοφόρων.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας όμως μερικοί από αυτούς έχουν ξαναπάρει τα όπλα, με το σύνταγμα του Αζόφ ή άλλες μονάδες.
Ο Andriy Biletsky εν τω μεταξύ, επέστρεψε στη Μαριούπολη από όπου διατηρεί και ενεργό λογαριασμό στο Telegram.
