Σερβία και Κόσοβο κατέληξαν σε συμφωνία την ύστατη ώρα, πριν η κρίση στις σχέσεις τους λάβει μεγάλες και απρόβλεπτες διαστάσεις. Λίγο πριν τα μεσάνυχτα της Τετάρτης οι δύο πλευρές επέλεξαν την οδό της αποκλιμάκωσης μετά από εντατικές διαβουλεύσεις, οι οποίες τερμάτισαν στο παραπέντε τον νέο γύρο έντασης στις μεταξύ τους σχέσεις με φόντο τις πινακίδες κυκλοφορίας των οχημάτων, αν και λίγοι στοιχηματίζουν ότι θα πρόκειται για τον τελευταίο.

Μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων των δύο πλευρών, παρουσία του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ την περασμένη Δευτέρα, Σερβία και Κόσοβο έδωσαν χθες μια δεύτερη ευκαιρία στην διπλωματία κι ενώ στο ενδιάμεσο εξελισσόταν ένας διπλωματικός μαραθώνιος μεταξύ ΝΑΤΟ, ΕΕ και ΗΠΑ, προκειμένου να αποφευχθούν τα χειρότερα.

Ο «λευκός καπνός» που βγήκε από τις Βρυξέλλες ανακούφισε προσώρας όλους τους ενδιαφερόμενους εντός και εκτός των τειχών, καθώς «οι Επικεφαλής Διαπραγματευτές του Κοσόβου και της Σερβίας υπό τη διευκόλυνση της ΕΕ συμφώνησαν σε μέτρα για την αποφυγή περαιτέρω κλιμάκωσης και για να επικεντρωθούν πλήρως στην πρόταση για εξομάλυνση των σχέσεων τους», όπως ανέφερε ο κ. Μπορέλ, γνωστοποιώντας την επίτευξη συμφωνίας.

Σύμφωνα με τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ, στο πλαίσιο της νέας συμφωνίας «η Σερβία θα σταματήσει να εκδίδει πινακίδες κυκλοφορίας με τις ονομασίες των πόλεων του Κοσόβου και το Κόσοβο θα σταματήσει τις περαιτέρω ενέργειες σχετικά με την επανεγγραφή οχημάτων», με τις δύο χώρες να κάθονται εκ νέου στο τραπέζι για τα «επόμενα βήματα» της συμφωνίας, τις προσεχείς ημέρες.

Τη συμφωνία χαιρέτισε, μέσω twitter, η Πρόεδρος του Κοσόβου, Βιόσα Οσμάνι, λέγοντας πως «θέλω να ευχαριστήσω τον Πρέσβη των ΗΠΑ στο Κόσοβο, Jeff Hovenier και την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την ενεργό συμμετοχή τους στην επίτευξη της σημερινής συμφωνίας στις Βρυξέλλες. Η υποστήριξή τους στη διαδικασία διαλόγου μεταξύ του Κοσσυφοπεδίου και της Σερβίας είναι απαραίτητη. Το Κόσοβο είναι ευγνώμων».

Σημειωτέον ότι η πλευρά του Κοσόβου ήταν εκείνη που απέρριψε το προσχέδιο συμφωνίας την περασμένη Δευτέρα, το οποίο όξυνε, κατά την Πρίστινα, έτι περαιτέρω τα πάθη μεταξύ των δύο εθνοτικών ομάδων, με φόντο την κρίση που ξέσπασε στο βόρειο Κόσοβο, τον περασμένο Ιούλιο. Μετά το αδιέξοδο στις διαβουλεύσεις, με την παραίνεση του Πρέσβη τον ΗΠΑ στην Πρίστινα, ο Πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι είχε δώσει παράταση 48 ωρών ως προς την εφαρμογή του μέτρου της αντικατάστασης των πινακίδων κυκλοφορίας, οι οποίες αποτέλεσαν το πεδίο -και για ορισμένους το πρόσχημα- της τελευταίας σύγκρουσης μεταξύ Σέρβων και Αλβανόφωνων. Υπενθυμίζεται ότι η Πρίστινα είχε δρομολογήσει την αντικατάσταση των πινακίδων όλων των ΙΧ που κυκλοφορούν στη χώρα με νέες, οι οποίες θα έφεραν την ένδειξη «Δημοκρατία του Κοσόβου», μέτρο στο οποίο αντιστάθηκαν σθεναρά οι σερβικοί πληθυσμοί, υπό το φόβο της πλήρους αφομοίωσής τους.

Επιπλέον, στο μεσοδιάστημα η Πρίστινα εγκάλεσε τον ευρωπαίο διπλωμάτη αναφορικά με τα «στενά όρια» της συμφωνίας που ο κ. Μπορέλ πρότεινε, συμφωνία η οποία αρχικά περιλάμβανε προβλέψεις για την αποτροπή της «κρίσης των πινακίδων», αλλά όχι για την πλήρη εξομάλυνση των δεσμών μεταξύ των γειτόνων, όπως τόνισε ο Πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι. Ωστόσο, η Σερβία δεν φαίνεται διατεθειμένη να καθίσει εύκολα στο τραπέζι του διαλόγου με την κυβέρνηση του Κοσόβου και για άλλα ζητήματα πέραν των πινακίδων και σε καμία περίπτωση για αυτό της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας του.

Αντίθετα, κεντρική επιδίωξη για το Βελιγράδι αποτελεί η συντήρηση της παρούσας κατάστασης, δηλαδή η επιμέρους αναγνώριση του Κοσόβου από μια σειρά κρατών – μελών και σίγουρα όχι συνολικά από τη διεθνή οργάνωση, όπως και από την Ρωσία και την Κίνα, εκλαμβάνοντας δηλαδή χαρακτήρα «παγωμένης» σύγκρουσης.

Στην κατεύθυνση αυτή, ο Πρωθυπουργός του Κοσόβου, Άλμπιν Κούρτι περιέγραψε πως μια συμφωνία για τις πινακίδες δεν είναι αρκετή, αλλά θα πρέπει να συζητηθεί η εξομάλυνση όλων των σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών σε βάθος, τη στιγμή που αξιωματούχοι της Πρίστινα εκτιμούν ότι η ΕΕ έχει επιλέξει μια στάση κατευνασμού απέναντι στο Βελιγράδι, παρά τις στενές σχέσεις που διατηρεί με το Πεκίνο και την Μόσχα και πιθανά εξαιτίας αυτών.

Στον πυρετό των διαβουλεύσεων των τελευταίων ωρών, ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Βελιγράδι, Κρίστοφερ Χιλ συναντήθηκε με τη σειρά του με τον Πρόεδρο της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, χαρακτηρίζοντας τη στάση του τελευταίου εποικοδομητική απέναντι στο διάλογο. «Είχα μια πολύ καλή συζήτηση με τον Πρόεδρο Αλεξάνταρ Βούτσιτς σχετικά με τη διαδικασία των Βρυξελλών. Ενθάρρυνα τον Πρόεδρο Βούτσιτς να συνεχίσει την εποικοδομητική συμμετοχή του στη διαδικασία, με την ελπίδα ότι θα βρούμε λύση. Στο τέλος, θα πρέπει να εμπλακούν και οι δύο πλευρές, αλλά η εποικοδομητική προσέγγιση είναι η σωστή», δήλωσε ο Πρέσβης των ΗΠΑ στο Βελιγράδι, μαζί με την απόλυτη εμπιστοσύνη στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων της ΕΕ.

Πριν τη χθεσινή συμφωνία, ωστόσο, ο κ. Βούτσιτς εξέφρασε μέσω Instagram την ανησυχία του για την ασφάλεια των Σέρβων στο βόρειο Κόσοβο, κίνηση που αθροίστηκε στην κριτική της Πρίστινα ότι ο ίδιος υποδαυλίζει την όποια ένταση κι ενώ ο θεσμοθετημένος «Διάλογος Βελιγραδίου – Πρίστινας», ο οποίος υποστηρίζεται από την ΕΕ, τα τελευταία χρόνια έχει ατονήσει.

Τι ζήτησε η Ισπανία

Στον αντίποδα, σε μια προσπάθεια να επιταχυνθούν οι εξελίξεις μετά την κατάρρευση των συνομιλιών τη Δευτέρα, η ΕΕ αποφάσισε την απελευθέρωση από το καθεστώς βίζας για το Κόσοβο από το 2024, το οποίο αποτελεί πάγιο αίτημα των περισσοτέρων κατοίκων της χώρας. Η ημερομηνία της 1ης Ιανουαρίου 2024, οπότε αίρεται το καθεστώς των θεωρήσεων, ζητήθηκε από την Ισπανία, ως η μία από τις πέντε χώρες που δεν αναγνωρίζουν την ανεξαρτησία του Κοσόβου από τη Σερβία.

Εκτός από τις διαβουλεύσεις, η «κρίση των πινακίδων» συνοδεύτηκε και από μαζικές κινητοποιήσεις διαμαρτυρίας, καθώς εκατοντάδες Σέρβες διαδήλωσαν χθες το βράδυ στο βόρειο Κόσοβο, με επίκεντρο την Μιτρόβιτσα, ως ένδειξη αποδοκιμασίας για την «γκετοποίηση» της σερβικής μειονότητας, στη χώρα. Ταυτόχρονα, η ένταση των τελευταίων ημερών είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες αστυνομικοί, δικαστές, εισαγγελείς και άλλοι δημόσιοι υπάλληλοι να εγκαταλείψουν τις θέσεις τους, προκαλώντας κατάρρευση του κράτους δικαίου και αυξάνοντας τους φόβους για αυξημένες εντάσεις.

Διαβάστε ακόμη: