Richard Avedon: Ο φωτογράφος που άλλαξε τη φωτογραφία μόδας και διασημοτήτων

Η φωτογραφία για μένα έχει πάντα αποτελέσει ένα είδος καθρέφτη με δύο πλευρές. Η μία πλευρά αντανακλά το θέμα μου, ενώ η άλλη αντανακλά τον εαυτό μου – Richard Avedon

Ο Νεοϋορκέζος Richard Avedon ήταν ο αμερικανός φωτογράφος μόδας και πορτρέτων που έδωσε ζωντάνια, έκπληξη και νόημα στις μέχρι τότε παγωμένα στιλιζαρισμένες φωτογραφίες των διασημοτήτων. Η ακινησία του θεϊκού star celebrity έδωσε τη θέση της σε εικόνες γεμάτες κίνηση και συναίσθημα, χρώμα και σημασία, χαρά της ζωής και παλλόμενη κομψότητα.

Ο Avedon γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1923 και πέθανε στο Σαν Αντόνιο του Τέξας το 2004. Ακριβώς την εποχή που η φωτογραφία άρχιζε να ευτελίζεται σε ψηφιακά φίλτρα, άκυρες στιγμιαίες πόζες για το ίντερνετ, θολές, κουνημένες εικόνες, απαίδευτη πληροφορία και χυδαία επίδειξη ανοησίας. Δηλαδή εκατομμύρια έτη φωτός από τις πρώτες του φωτογραφίες που δημοσίευε στο περιοδικό Harper’s Bazaar όπου ξεκίνησε να δουλεύει το 1945, ως φωτογράφος μόδας. Οι φωτογραφίες του ξεχώρισαν από την πρώτη στιγμή για την κομψότητα, την πρωτοτυπία και την ικανότητά του να αποτυπώνει την ψυχοσύνθεση των μοντέλων του.

Το 1966, ο Avedon πέρασε στην ομάδα του περιοδικού Vogue, όπου και έμεινε για τα επόμενα 30 χρόνια. Οι φωτογραφίες του για την Vogue ήταν μια άλλη ιστορία: ακόμα πιο πρωτοποριακές από τις προηγούμενες, βοήθησαν να διαμορφωθεί η εικόνα της μόδας στη δεκαετία του ’60 και του ’70. Παράλληλα συνεργάστηκε με τους μεγαλύτερους οίκους μόδας του κόσμου, όπως τον Dior, τον Yves Saint Laurent και τη Chanel.

Ο Avedon όμως φωτογράφιζε και διάσημους ανθρώπους από όλους τους τομείς της ζωής, πολιτικούς, καλλιτέχνες, συγγραφείς, αθλητές αλλά και καθημερινούς ανθρώπους. Τα πορτρέτα του ακόμα και τώρα μοιάζουν να είναι έτοιμα να βγουν από το κάδρο τους και να έρθουν να σου μιλήσουν.

Richard Avedon: Ένας από τους πιο επιδραστικούς φωτογράφους του 20ού αιώνα

Ο Avedon είναι μοντέρνος ακόμα και σήμερα. Μερικές από τις πιο γνωστές φωτογραφίες του είναι η περιβόητη με την Audrey Hepburn ντυμένη με ένα κομψό φόρεμα και καπέλο για το περιοδικό Harper’s Bazaar το 1955, η οποία θεωρείται μια από τις πιο εμβληματικές φωτογραφίες μόδας όλων των εποχών. Το ίδιο και εκείνη της κοντράλτο τραγουδίστριας της όπερας Marian Anderson το 1955, του Bob Dylan το 1965 και των Beatles το 1967. Επίσης η φωτογραφία της Marilyn Monroe για το περιοδικό Vogue το 1957, μία από τις πιο διάσημες εικόνες της ηθοποιού. Διάσημη όμως είναι και εκείνη η φωτογραφία του Martin Luther King Jr. για το περιοδικό Look το 1963, η οποία απεικονίζει τον King να δίνει το περίφημο κήρυγμα «I Have a Dream», ενώ στέκεται μπροστά σε ένα πλήθος ανθρώπων. Φωτογραφία γεμάτη ενέργεια, αισιοδοξία και ελπίδα. Ο Avedon έδωσε ακόμα ιστορικές φωτογραφίες του Charlie Chaplin το 1952, της Jacqueline Kennedy το 1961, του Andy Warhol το 1969 και της Tina Turner το 1971 σε κομβικά σημεία της ζωής τους.

Τα πιο διερευνητικά πορτρέτα του Avedon αποκαλύπτουν την απίστευτη ικανότητά του να αποτυπώνει την ξεχωριστή ζωντάνια των μοντέλων του, μέσα σε καθοριστικά καδραρίσματα που «ζιπάρουν» την ενέργεια που ξεχειλίζει. «Δεν έχει να κάνει με το πώς φαίνομαι», παρατήρησε ο συγγραφέας Harold Brodkey για το πορτρέτο του από τον Avedon, «αλλά με το πώς είμαι». Με ένα αδιαμφισβήτητο μάτι, άψογο συγχρονισμό και μια προνοητική ευαισθησία, ο Avedon απογείωσε τα μοντέλα Dovima (1955), China Machado (1958) και Penelope Tree (1967) στην κορυφή της επαγγελματικής τους σταδιοδρομίας.

Ο Avedon έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία για το έργο του, συμπεριλαμβανομένου του βραβείου Pulitzer για την φωτογραφία το 1971 ενώ τα έργα του έχουν εκτεθεί σε μουσεία και γκαλερί σε όλο τον κόσμο.

Ο Richard Avedon στην Gallery Gagosian

Με τίτλο «Iconic Avedon: A Centennial Celebration of Richard Avedon», η Γκαλερί Gagosian στο νούμερο 4 της παρισινής Rue de Ponthieu τιμά τα 100 χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου φωτογράφου, σε μία έκθεση που θα διαρκέσει μέχρι τις 2 Μαρτίου 2024.

Η Gagosian Gallery είναι μια διεθνής γκαλερί τέχνης που ιδρύθηκε το 1980 από τον Larry Gagosian. Είναι μια από τις μεγαλύτερες και πιο σημαντικές γκαλερί τέχνης στον κόσμο, με εκθέσεις σε Λονδίνο, Νέα Υόρκη, Χονγκ Κονγκ, Λος Άντζελες, Παρίσι, Βέρνη και Ζυρίχη ενώ εκπροσωπεί μία ευρεία γκάμα καλλιτεχνών, από σύγχρονους μέχρι κλασικούς. Μεταξύ αυτών είναι ο Jeff Koons, ο Damien Hirst, ο Andy Warhol, ο Pablo Picasso, ο Vincent van Gogh και ο Claude Monet.

Όπως σημειώνει η Γκαλερί, λίγο μετά την ίδρυση του στούντιό του στη Νέα Υόρκη στα μέσα της δεκαετίας του 1940, ο Avedon ανέπτυξε ένα καινοτόμο, κομψό και αμέσως αναγνωρίσιμο στιλ. Ως φωτογράφος του περιοδικού Harper’s Bazaar (1944-1965) και αργότερα της Vogue (1966-1988), δημιούργησε πολλές από τις εμβληματικές εικόνες αυτών των εκδόσεων. Καθώς η φήμη του μεγάλωνε, οι καθοριστικοί χαρακτήρες του 20ού αιώνα – καλλιτέχνες, συγγραφείς, διανοούμενοι και άλλοι αξιόλογοι – ήθελαν να δουν τον εαυτό τους μέσα από τον φακό του. Ο Avedon δημιούργησε εικόνες που έγιναν συνώνυμες με τους θρύλους των μοντέλων του. Η έκθεση τονίζει τον καινοτόμο ρόλο που έπαιξε ο Avedon ως δημιουργός εικόνων με φωτογραφίες του από θέματα τόσο διάσημα όσο και άγνωστα.