Σε μια περίοδο όπου η κοινωνική πίεση από την ακρίβεια είναι διαρκής και το πολιτικό σύστημα αναζητά τρόπους στήριξης των νοικοκυριών, η αγορά προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας μοιάζει να ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της ΡΑΑΕΥ, τα συνολικά ληξιπρόθεσμα χρέη καταναλωτών προς τους παρόχους ξεπερνούν πλέον τα 3,4 δισ. ευρώ, απειλώντας ευθέως τη ρευστότητα του συστήματος και προκαλώντας τριγμούς σε επιχειρήσεις, επενδύσεις και φυσικά, στις τελικές τιμές για τους καταναλωτές.
Ρεύμα: Ακτινογραφία μιας κρίσης που βαθαίνει
Μόνο για το 2024, οι οφειλές υφιστάμενων πελατών άγγιξαν τα 1,74 δισ. ευρώ, ενώ οι παλαιότερες παραμένουν στα 1,65 δισ. ευρώ. Στο επίκεντρο βρίσκονται τόσο οι οικιακοί καταναλωτές, με πάνω από 1 δισ. χρέη, όσο και οι επαγγελματικοί και βιομηχανικοί πελάτες, με συνολικές ληξιπρόθεσμες οφειλές άνω των 900 εκατ. ευρώ. Η πιο ανησυχητική διάσταση ωστόσο αφορά μια νέα κατηγορία: τους “λοιπούς πελάτες”, όπου φέρεται να ανήκουν παροχές του ευρύτερου δημόσιου τομέα – ΟΤΑ, ΔΕΥΑ και δημοτικές επιχειρήσεις – με φρέσκα χρέη άνω των 440 εκατ. ευρώ μόνο για φέτος.
Ο φαύλος κύκλος του ενεργειακού τουρισμού
Η κρίση δεν οφείλεται μόνο στην ακρίβεια ή την ανεπαρκή ρύθμιση. Ο “ενεργειακός τουρισμός”, η συστηματική μεταπήδηση καταναλωτών από πάροχο σε πάροχο αφήνοντας χρέη πίσω, έχει λάβει διαστάσεις μάστιγας. Το φαινόμενο αποτυπώνει την αδυναμία του συστήματος να εφαρμόσει μηχανισμούς αποτροπής: ούτε απαιτείται τίτλος ιδιοκτησίας ή ενοικιαστήριο για νέα σύμβαση, ούτε έχει θεσμοθετηθεί το σύστημα “flagging” για όσους έχουν αφήσει πολλαπλές οφειλές. Η σχετική πρόταση της ΡΑΑΕΥ «σκόνταψε» στο ΥΠΕΝ, παρά το γεγονός ότι εκκρεμεί από τον Δεκέμβριο του 2024.
Ρεύμα: Το 30% πληρώνει – οι υπόλοιποι όχι
Στελέχη της αγοράς περιγράφουν την κατάσταση με δυσοίωνους όρους: μόνο 3 στους 10 πληρώνουν τελικά τις οφειλές τους. Η διεκδίκηση των υπολοίπων οδηγεί σε έναν νομικό λαβύρινθο, με αυξημένα δικαστικά έξοδα και καθυστερήσεις ετών. Την ίδια ώρα, η μετακύλιση του κόστους στους συνεπείς καταναλωτές και η αδυναμία πρόβλεψης κερδοφορίας αποτρέπουν τις επενδύσεις και φέρνουν πληθωριστικά τιμολόγια.
Το παράδοξο των τιμολογίων και η ανθεκτικότητα της ΔΕΗ
Παρά τις αλλαγές στη δομή των «χρωματιστών τιμολογίων», η ΔΕΗ παραμένει κυρίαρχη, διατηρώντας το 70% της πράσινης αγοράς. Η πρόσφατη αλλαγή τιμολόγησης με νέα κλιμάκωση (fix τιμή για τις πρώτες 200 κιλοβατώρες αντί για 500) αναμένεται να επηρεάσει τα τιμολόγια από τον Αύγουστο. Οι εναλλακτικοί πάροχοι, από την άλλη, διστάζουν να στηρίξουν τα πιο φθηνά προγράμματα λόγω αυξημένου ρίσκου.
Το πρόβλημα του δικτύου και οι «αόρατες» απώλειες
Πέρα από τη ρευστότητα των παρόχων, η Ελλάδα κατέχει τη θλιβερή πρωτιά στις απώλειες ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. – 11,4% έναντι 5,5% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Το κόστος αυτό, που φτάνει ως και 743 εκατ. ευρώ ετησίως, επιβαρύνει επίσης τους καταναλωτές. Και αυτό γιατί ο ΔΕΔΔΗΕ μετακυλίει το κόστος των απωλειών στους προμηθευτές χωρίς κυρώσεις, ενώ η Πολιτεία δεν έχει δώσει ακόμη κίνητρα για την αναβάθμιση του δικτύου.
Ρεύμα: Αναζητείται ρυθμιστική λύση
Το ενεργειακό αδιέξοδο στον τομέα της προμήθειας δεν είναι ούτε τεχνικό ούτε συγκυριακό. Είναι πολιτικό και θεσμικό, καθώς εδώ και μήνες συσσωρεύεται πίεση χωρίς αποφάσεις. Αν δεν ενεργοποιηθούν άμεσα ρυθμίσεις για τον περιορισμό του ενεργειακού τουρισμού, την ενεργοποίηση του flagging και τη σταδιακή αναμόρφωση της τιμολόγησης, το επόμενο βήμα δεν αποκλείεται να είναι η πτώχευση παρόχων – με τους πολίτες να πληρώνουν το λογαριασμό.
