Πλήγμα στις ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ –και όχι μόνο–, πλήγμα στον τουρισμό, αλλά και πιθανές αυξήσεις τιμών εκτιμάται ότι θα είναι οι κύριες επιπτώσεις του νέου εμπορικού πολέμου που εκδηλώθηκε το βράδυ της περασμένης Τετάρτης, μετά τις ανακοινώσεις Τραμπ για τη νέα δασμολογική πολιτική των ΗΠΑ. «Ο πόλεμος των δασμών που ξεκίνησε και επίσημα δεν είναι ο πόλεμος του Τραμπ εναντίον του κόσμου. Είναι πόλεμος όλων εναντίον όλων», είπε χαρακτηριστικά την Πέμπτη από το βήμα του συνεδρίου Food Retail Conference ο πρόεδρος της Ενωσης Σούπερ Μάρκετ Ελλάδας και επικεφαλής της METRO AEBE Αριστοτέλης Παντελιάδης. Και όπως όλοι οι πόλεμοι, έτσι κι αυτός απειλεί να βάλει σε έναν νέο κύκλο ύφεσης την παγκόσμια οικονομία, πριν ακόμη αυτή καλά καλά συνέλθει από τις διαδοχικές κρίσεις: τη χρηματοοικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας, την πανδημική κρίση και τη συνεχιζόμενη πληθωριστική κρίση.
Δεν υπάρχουν περιθώρια
Ακόμη κι αν κάποιοι υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα θα πληγεί λιγότερο από άλλες χώρες, καθώς δεν παράγει και κυρίως δεν εξάγει πολλά βιομηχανικά προϊόντα, όπως για παράδειγμα αυτοκίνητα, ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές κ.ά., παραγνωρίζουν ότι η χώρα, μετά τη δημοσιονομική κατάρρευση της προηγούμενης δεκαετίας, δεν έχει την πολυτέλεια να χάνει έσοδα από μείωση εξαγωγών, από μείωση της τουριστικής δαπάνης, από επενδύσεις ή ακόμη και από την υποχώρηση της εγχώριας κεφαλαιαγοράς, η οποία είχε εισέλθει σε τροχιά ανάκαμψης.
«Παρά το γεγονός ότι μόνο το 5% των εξαγωγών της Ελλάδας κατευθύνεται στις ΗΠΑ, θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε ότι δεν επηρεαζόμαστε. Οφείλω να το σημειώσω, ως αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και ως πρώην υπουργός Οικονομικών, γιατί υπάρχουν σίγουρα δευτερογενείς συνέπειες στην ευρωπαϊκή οικονομία, επομένως και στην ελληνική οικονομία», τόνισε ο Κωστής Χατζηδάκης.
Οι νέοι δασμοί έρχονται σε μια συγκυρία διαρκούς ανόδου των ελληνικών εξαγωγών προς τις ΗΠΑ. Το 2020 οι ελληνικές εξαγωγές προϊόντων προς τις ΗΠΑ ανέρχονταν σε 1,136 δισ. ευρώ, ενώ το 2024 η αξία των ελληνικών εξαγωγών είχε υπερδιπλασιαστεί φτάνοντας, σύμφωνα με τα στοιχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΠΣΕ), στα 2,41 δισ. ευρώ. Την πενταετία 2020-2024 ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών στις ΗΠΑ ήταν 20,4%, με τις ΗΠΑ να αποτελούν το 2024 τον πέμπτο κυριότερο προορισμό για τα ελληνικά προϊόντα, όταν ακριβώς δέκα χρόνια πριν το 2014 βρίσκονταν στην 8η θέση, με την αξία των εξαγωγών να είναι κάτω και από 1 δισ. ευρώ, στα 806,2 εκατ. ευρώ. Το μερίδιο των ελληνικών εξαγωγών στις ΗΠΑ ως προς το σύνολο των εξαγωγών μας προσεγγίζει πλέον το 5% (4,89% το 2024) από 3,75% το 2020.
Περίοπτη θέση έχουν τα τρόφιμα, με τις εξαγωγές το 2024 να υπερβαίνουν τα 633 εκατ. ευρώ, αντιστοιχώντας στο 26,2% των συνολικών εξαγωγών στις ΗΠΑ, με πάνω από 200 ελληνικές εταιρείες τροφίμων να πραγματοποιούν πωλήσεις στη χώρα. Επιτραπέζιες ελιές, ελαιόλαδο, φέτα και κομπόστα ροδάκινο βρίσκονται στην κορυφή, με την αξία των εξαγωγών μόνο γι’ αυτά τα τέσσερα προϊόντα να είναι της τάξης των 380 εκατ. ευρώ το 2024. Ακόμη κι αν οι Ελληνες παραγωγοί σε συνεργασία με τους εμπορικούς αντιπροσώπους τους στις ΗΠΑ απορροφήσουν μέρος της αύξησης που θα επέλθει στις τιμές λόγω δασμών, θα καταφέρουν πιθανόν να διατηρήσουν τα μερίδια αγοράς στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, εις βάρος όμως της κερδοφορίας τους.
Η μείωση της ζήτησης
Οι έμμεσες επιπτώσεις είναι αυτές που εκτιμάται ότι θα είναι και οι πιο επώδυνες για τις ελληνικές επιχειρήσεις και εν γένει την ελληνική οικονομία. Η αρνητική επίδραση των νέων δασμών στην αγοραστική δύναμη συνολικά των Ευρωπαίων καταναλωτών μεταφράζεται σε μείωση της ζήτησης (και) για τα ελληνικά προϊόντα, επομένως μείωση εξαγωγών προς τους κυριότερους εμπορικούς εταίρους μας. Ας σημειωθεί ότι το 65% της αξίας των ελληνικών εξαγωγών κατευθύνεται στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Η Ιταλία, η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία και επιπλέον η Βουλγαρία και η Ρουμανία συγκαταλέγονται μεταξύ των 10 μεγαλυτέρων αγορών για τα ελληνικά προϊόντα, με κάποιες από τις παραπάνω οικονομίες –κυρίως γερμανική και γαλλική– να έχουν κλυδωνισθεί αρκετά πριν από την ανάδειξη του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ.
Η μείωση της αγοραστικής δύναμης ενδεχομένως να προκαλέσει μείωση των τουριστικών ροών από χώρες, οι πολίτες των οποίων παραδοσιακά επιλέγουν την Ελλάδα για τις διακοπές τους, όπως είναι για παράδειγμα οι Γερμανοί, αλλά και περιστολή της κατά κεφαλήν τουριστικής δαπάνης.
Παρά τις εξαιρέσεις από τις δασμολογικές επιβαρύνσεις κατά την πρώτη θητεία Τραμπ, όταν για παράδειγμα εξαιρέθηκαν το ελαιόλαδο και οι ελιές ελληνικής και ιταλικής προέλευσης, οι ελπίδες σήμερα είναι πολύ μικρές. Ρητορική και πράξεις χαρακτηρίζονται αυτή τη φορά από μεγαλύτερη επιθετικότητα. Και φαντάζει δύσκολο να επιλέξει ο Τραμπ τις ελιές Καλαμών από αυτές της Καλιφόρνιας, του Ορεγκον και της Αριζόνας ή τη φέτα Ελασσόνας από τα τυριά του Ουισκόνσιν.
