Από το 1990 μέχρι σήμερα, 27 χώρες σε όλο τον κόσμο κατάφεραν να περάσουν στη λίστα των χωρών υψηλού εισοδήματος, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα. Το κατώφλι που ορίζει ο διεθνής οργανισμός δεν είναι εξωπραγματικό – περίπου 14.000 δολάρια ετήσιο κατά κεφαλήν εισόδημα – αλλά η διατήρηση αυτής της κατηγορίας μόνο εύκολη δεν είναι. Από τις χώρες που πέτυχαν αυτή τη μετάβαση, 13 ανήκουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ανάμεσά τους και η Ελλάδα, που έχει χαρακτηριστεί από την Παγκόσμια Τράπεζα ως μία από τις «συγκλίνουσες οικονομίες» (convergers): χώρες που μπήκαν στην κατηγορία του υψηλού εισοδήματος, αλλά εξακολουθούν να υπολείπονται των πιο προηγμένων ευρωπαϊκών οικονομιών.
Όπως εξηγεί ο Ivailo V. Izvorski, επικεφαλής οικονομολόγος για την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία στην Παγκόσμια Τράπεζα, η Ελλάδα έγινε μέλος της ομάδας των high income economies το 1996, μετά από τρεις δεκαετίες ταχείας ανάπτυξης. Ωστόσο, για να διατηρήσει αυτή τη θέση, απαιτείται επιμονή και μεταρρυθμίσεις.
Καινοτομία, επενδύσεις και ρίσκο υποχώρησης
Παρότι η Ελλάδα παραμένει στην κατηγορία των πλούσιων οικονομιών, ο κ. Izvorski προειδοποιεί για τους κινδύνους «ολίσθησης». Οι συγκλίνουσες χώρες –όπως η Τσεχία, η Εσθονία και η Λετονία– πρέπει να ενισχύσουν τον ιδιωτικό τομέα και να βασιστούν περισσότερο στην καινοτομία για να παραμείνουν στο «κλαμπ» των πιο εύρωστων οικονομιών.
«Η Ελλάδα επενδύει περίπου 1,5% του ΑΕΠ σε Έρευνα & Ανάπτυξη (R&D), ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από άλλες χώρες της περιοχής, αλλά αρκετά κάτω από τα επίπεδα της Γερμανίας, Αυστρίας ή Βελγίου, που ξεπερνούν το 3%», σημειώνει ο Izvorski. Σύμφωνα με τον ίδιο, η πρωτοβουλία για ενίσχυση του R&D πρέπει να έρθει κυρίως από τον ιδιωτικό τομέα.
Η πρόκληση, όπως εξηγεί, είναι η μετάβαση από απλές μονάδες παραγωγής –που συνήθως δημιουργούνται από ξένες επιχειρήσεις– σε οικονομίες βασισμένες στην τεχνολογία και τη γνώση.
Η επιβράδυνση της Ευρώπης επηρεάζει και την Ελλάδα
Στην έκθεση «Greater Heights» που παρουσίασε πρόσφατα η Παγκόσμια Τράπεζα, υπογραμμίζεται η σημασία της εκπαίδευσης και των ιδιωτικών επενδύσεων για την περαιτέρω άνοδο των συγκλινουσών οικονομιών. Παράλληλα, όμως, ο Izvorski εκφράζει ανησυχία για την πιθανή επιβράδυνση της Ευρωζώνης, η οποία θα μπορούσε να έχει αρνητικό αντίκτυπο στην Ελλάδα.
«Η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Ευρωπαϊκή Ένωση για εξαγωγές, επενδύσεις και τουρισμό», αναφέρει χαρακτηριστικά. Η Ευρωζώνη αναμένεται να παρουσιάσει χαμηλό ρυθμό ανάπτυξης, κάτω του 1%, κάτι που επηρεάζει άμεσα χώρες όπως η Ελλάδα που βασίζονται στην ευρωπαϊκή δυναμική.
Η διατήρηση της Ελλάδας στην κατηγορία των χωρών υψηλού εισοδήματος είναι εφικτή, αλλά χρειάζεται προσαρμογή στην οικονομική πραγματικότητα, επένδυση στην καινοτομία και ενίσχυση του ιδιωτικού τομέα. Όπως σημειώνει ο ίδιος, «είναι πολύ πιο εύκολο να χάσεις την πρόοδο, απ’ ό,τι να την κρατήσεις».
