Μετά την πρόσφατη μακροπρόθεσμη συμφωνία προμήθειας υγροποιημένου φυσικού αερίου σε Ρουμανία και Ουκρανία μέσω της Αλεξανδρούπολης και του Κάθετου Διαδρόμου μεταφοράς φυσικού αερίου, η Ελλάδα ενισχύει τον ρόλο της ως βασικός παράγοντας στο μεταβαλλόμενο ενεργειακό χάρτη της Ευρώπης. Όπως σημειώνει η Eurobank Research σε μελέτη της, αν και η συμφωνία θα έχει μικρή επίδραση στην αγορά φυσικού αερίου της Ελλάδας βραχυπρόθεσμα, σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα προς την οικοδόμηση της θέσης της χώρας ως περιφερειακού ενεργειακού κόμβου.

Επιπλέον, συνδέοντας την Νοτιοανατολική Ευρώπη πιο στενά με περισσότερο σταθερούς προμηθευτές φυσικού αερίου, όπως οι ΗΠΑ, η συμφωνία υποστηρίζει τις προσπάθειες της ΕΕ να απεξαρτηθεί από τη ρωσική ενέργεια και να ενισχύσει τη μακροπρόθεσμη ενεργειακή της ασφάλεια. Οι πρόσφατες παραχωρήσεις για υπεράκτια έργα διερεύνησης κοιτασμάτων φυσικού αερίου στο Βόρειο Ιόνιο, την Νότια Πελοπόννησο και την Νότια Κρήτη, αναδεικνύουν περαιτέρω τη δυνητικά αυξανόμενη σημασία της χώρας στο μελλοντικό ενεργειακό μείγμα της Ευρώπης.

Πέρα από τις πρωτοβουλίες στα πεδία του ασφαλούς ενεργειακού εφοδιασμού και των επενδύσεων, ενισχύεται ο ρόλος της Ελλάδας στα κέντρα λήψης αποφάσεων για το μέσο-μακροπρόθεσμο ενεργειακό σχεδιασμό της Ευρώπης.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η παρέμβαση της χώρας μας που διευκόλυνε την εφαρμογή της πλήρους απαγόρευσης των εισαγωγών ρωσικού αερίου στην ΕΕ από την 1η Ιανουαρίου 2026 (εξαιρουμένων αυτών υπό υφιστάμενες συμφωνίες παράδοσης, έως το τέλος του 2027). Υιοθετώντας την ελληνική πρόταση, το Συμβούλιο της Ευρώπης πρότεινε στις 20 Οκτωβρίου οι χώρες – εξαγωγείς φυσικού αερίου στην ΕΕ μέσω του αγωγού TurkStream να πρέπει να αποδείξουν τη μη ρωσική προέλευσή του, σε αντίθεση με την πρόταση της Επιτροπής που όριζε ως υπεύθυνους για κάτι τέτοιο τους εισαγωγείς στις χώρες εισόδου.

Ακολουθεί αναλυτικά η μελέτη της Eurobank Research:

Στρατηγική σημασία της συμφωνίας Atlantic–See LNG Trade – Venture Global

Η 20ετής συμφωνία LNG μεταξύ Atlantic–See LNG Trade και Venture Global ενισχύει ουσιαστικά τον περιφερειακό ρόλο της Ελλάδας, παρότι η άμεση εγχώρια επίδραση θα είναι περιορισμένη. Ο συμβατικός όγκος 0,5 mtpa (περίπου 0,7 bcm ετησίως) καλύπτει μόλις το 10–12% της ελληνικής ζήτησης φυσικού αερίου, χωρίς να επηρεάζει σημαντικά τις εγχώριες τιμές ή τη βραχυπρόθεσμη δυναμική της αγοράς. Δεν μπορεί επίσης να υποκαταστήσει παρά ένα μικρό τμήμα των 3,4 mtpa ρωσικού αερίου που εισήχθησαν το 2024, εκτός αν ενεργοποιηθεί η επιλογή επέκτασης σε 1,5 mtpa.

Η ουσία της συμφωνίας εντοπίζεται στην περιφερειακή ενοποίηση. Ένα σημαντικό μέρος των ποσοτήτων LNG αναμένεται να κατευθυνθεί προς Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουκρανία μέσω του FSRU Αλεξανδρούπολης και του Vertical Gas Corridor. Έτσι, η Ελλάδα ενισχύει την παρουσία της ως εμπορικός και διαμετακομιστικός κόμβος, ενώ η 20ετής δέσμευση με έναν αμερικανό προμηθευτή ενισχύει την ενεργειακή ασφάλεια, μειώνοντας την έκθεση σε ρωσικές ροές και βραχυπρόθεσμες διακυμάνσεις της αγοράς. Βιομηχανίες και παραγωγικές μονάδες ηλεκτρικής ενέργειας — όπως οι Metlen και ΔΕΗ — αναμένεται επίσης να ωφεληθούν από την προβλεψιμότητα και τη ρευστότητα που διασφαλίζει η μακροπρόθεσμη προμήθεια. Παράλληλα, ο σταθερός ρυθμός διέλευσης στηρίζει τη βιωσιμότητα υπαρχουσών και νέων μονάδων επαναεριοποίησης όπως Αλεξανδρούπολη, Κόρινθος και Βόλος.

Γιατί οι παραδόσεις ξεκινούν το 2030

Οι συμφωνίες LNG για νέα έργα υγροποίησης περιλαμβάνουν πολυετείς προθεσμίες, καθώς οι μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις των αγοραστών υποστηρίζουν τη χρηματοδότηση και τις τελικές επενδυτικές αποφάσεις. Η προμήθεια βάσει της συμφωνίας ξεκινά το 2030 και πιθανότατα συνδέεται με έργα υγροποίησης της Venture Global που βρίσκονται υπό κατασκευή και αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία το 2029–2030. Το χρονοδιάγραμμα ευθυγραμμίζεται με την επέκταση των ελληνικών υποδομών φυσικού αερίου, όπως η ενισχυμένη δυνατότητα επαναεριοποίησης και οι αναβαθμίσεις του Vertical Gas Corridor. Στο ίδιο συνέδριο όπου υπογράφηκε η συμφωνία LNG, Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία υπέγραψαν κοινή επιστολή για τη ρυθμιστική έγκριση δύο νέων διαδρομών κατά μήκος του διαδρόμου.

Το 2030 προσφέρει επίσης εμπορική ευελιξία. Δίνει στις δύο πλευρές τη δυνατότητα να εκτιμήσουν τη μελλοντική ζήτηση της Ευρώπης μετά το ενεργειακό σοκ, μειώνοντας τον κίνδυνο υπερβολικής δέσμευσης. Στρατηγικά, το timing τοποθετεί την Ελλάδα σε θέση ισχύος ακριβώς τη στιγμή που η ευρωπαϊκή απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο θα έχει ωριμάσει.

Ενδεικτική δομή τιμολόγησης και συνθήκες αγοράς

Οι όροι τιμολόγησης δεν έχουν δημοσιοποιηθεί, ωστόσο πιθανότατα ακολουθούν τη συνήθη πρακτική των συμφωνιών της Venture Global, που συνδέουν τις τιμές με τον Henry Hub, προσθέτοντας κόστος υγροποίησης και μεταφοράς. Με βάση τα τρέχοντα επίπεδα του Henry Hub ($3–4/MMBtu), οι ενδεικτικές τιμές παράδοσης στην Ελλάδα υπολογίζονται στα €28–35/MWh πριν από τα περιθώρια επαναεριοποίησης και εμπορίας, ευθυγραμμισμένες με τις σημερινές ευρωπαϊκές spot τιμές. Αν και ιστορικά το ρωσικό αέριο έφτανε σε χαμηλότερο κόστος (€20–25/MWh), η πολιτική αποδοχή αυτών των ροών έχει ουσιαστικά εκλείψει. Η στρατηγική αξία μιας ασφαλούς, προβλέψιμης αμερικανικής πηγής προμήθειας δεν βρίσκεται πια στη χαμηλότερη τιμή, αλλά στη γεωπολιτικά θωρακισμένη ενεργειακή ασφάλεια.

Χρεώσεις επαναεριοποίησης και μεταφοράς

Δεν έχουν ακόμη καθοριστεί οι χρεώσεις για επαναεριοποίηση ή μεταφορά των ποσοτήτων που θα κατευθυνθούν σε περιφερειακούς εταίρους. Αυτοί οι εμπορικοί όροι θα καθοριστούν ξεχωριστά μέσω συμφωνιών της Atlantic–See LNG Trade με τους αρμόδιους φορείς υποδομών: την Gastrade για το FSRU Αλεξανδρούπολης και τη DESFA για το εθνικό δίκτυο μεταφοράς. Οι χρεώσεις για τις διαμετακομίσεις σε άλλες χώρες (Βουλγαρία, Ρουμανία κ.λπ.) θα προκύψουν αργότερα, βάσει των ενεργειακών διαδρόμων που θα χρησιμοποιηθούν και των διακρατικών διαπραγματεύσεων.

Βραχυπρόθεσμη συμφωνία Ελλάδας – Ουκρανίας

Η συμφωνία Atlantic–See LNG Trade–Venture Global αποτελεί «ομπρέλα», κάτι που σημαίνει ότι θα ακολουθήσουν επιμέρους συμφωνίες για την περίοδο 2026-2029. Στο πλαίσιο αυτό, στις 16 Νοεμβρίου, η Ελλάδα (DEPA Commercial) και η Ουκρανία (Naftogaz) υπέγραψαν δήλωση πρόθεσης για προμήθεια φυσικού αερίου κατά τη χειμερινή περίοδο Δεκεμβρίου 2025 – Μαρτίου 2026. Η συμφωνία αυτή σηματοδοτεί ένα ακόμη ουσιαστικό βήμα στην ενίσχυση της ενεργειακής συνεργασίας και της ενεργειακής ασφάλειας της ΕΕ. Η μελλοντική σύμβαση προβλέπει μεταφορά LNG από τις ΗΠΑ μέσω του φυσικού διαδρόμου Route 1, τον οποίο καθιστούν διαθέσιμο από κοινού οι Διαχειριστές Συστημάτων Μεταφοράς Ελλάδας (DESFA), Βουλγαρίας (Bulgartransgaz), Ρουμανίας (Transgaz), Μολδαβίας (VestMoldTransgaz) και Ουκρανίας (GTSOU). Η συμφωνία υπογράφηκε παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, του προέδρου της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και της πρέσβειρας των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Kimberly Guilfoyle.

Αναδιαμόρφωση πολιτικής της ΕΕ: Τέλος στη ρωσική ενέργεια

Πρόσφατες αποφάσεις της ΕΕ στοχεύουν στον τερματισμό της εξάρτησης από τη ρωσική ενέργεια, με διακοπή εισαγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου και σταδιακή κατάργηση της ρωσικής πυρηνικής ενέργειας. Αν και οι εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μειώθηκαν από 150 bcm το 2021 σε 52 bcm το 2024, η Ρωσία εξακολουθεί να αντιστοιχεί στο 14,1% των εισαγωγών αερίου της ΕΕ το πρώτο εννιάμηνο του 2025. Η νομοθετική πρόταση επιδιώκει την αναθεώρηση του σχεδίου REPowerEU.

Στις 20 Οκτωβρίου 2025, το Συμβούλιο της ΕΕ ενέκρινε απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από 1η Ιανουαρίου 2026, με μεταβατικές περιόδους για υφιστάμενα συμβόλαια. Η Ελλάδα, με πρόταση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, είχε καίριο ρόλο στον σχεδιασμό του μηχανισμού πιστοποίησης προέλευσης που στηρίζει την απαγόρευση. Οι εξαγωγείς μη ρωσικού αερίου θα πρέπει να αποδεικνύουν την προέλευσή τους πέντε ημέρες πριν από την είσοδο στην ΕΕ, ενώ για το ρωσικό αέριο απαιτείται προαναγγελία ενός μήνα. Οι κανόνες στοχεύουν επίσης στα έμμεσα ρωσικά φορτία που μπορούν να διοχετευθούν μέσω Τουρκίας και του αγωγού TurkStream.

Τα επόμενα βήματα στη νομοθετική διαδικασία είναι οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Συμβουλίου και Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την οριστικοποίηση της νέας ρύθμισης. Η αναθεωρημένη στρατηγική απεξάρτησης θα αποτελέσει κρίσιμο υπόβαθρο για τον ρόλο της Ελλάδας στην περιφερειακή τροφοδοσία.

Επιτάχυνση υπεράκτιων ερευνών

Η Ελλάδα επιταχύνει την ατζέντα υπεράκτιων ερευνών φυσικού αερίου με μια σειρά συμφωνιών. Στις 6 Νοεμβρίου 2025, η ExxonMobil συμφώνησε να αποκτήσει ποσοστό 60% στην κοινοπραξία Energean–Helleniq Energy για την εξερεύνηση του “Block 2” στο βόρειο Ιόνιο. Νωρίτερα, στις 24 Οκτωβρίου 2025, η κυβέρνηση υπέγραψε ακόμη τέσσερις συμφωνίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων νότια της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Ένα consortium Chevron–Helleniq Energy επιλέχθηκε ως προτιμώμενος επενδυτής και για τα τέσσερα blocks. Ένα εξ αυτών — το South of Crete 2 — επικαλύπτεται με τη θαλάσσια ζώνη που διεκδικείται από τη συμφωνία Λιβύης–Τουρκίας. Οι μελλοντικές επιχειρήσεις της Chevron, με την υποστήριξη των ΗΠΑ, επιβεβαιώνουν έμμεσα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στην περιοχή.

Το χρονοδιάγραμμα ανάπτυξης είναι μακρύ, καθώς απαιτούνται 5–12 χρόνια από την έναρξη της εξερεύνησης μέχρι την παραγωγή. Παραδείγματα από την Κύπρο δείχνουν τη μεταβλητότητα: το κοίτασμα Aphrodite, που εισήλθε σε φάση αξιολόγησης το 2013, αναμένεται να αποδώσει παραγωγή το 2027 — 14 χρόνια αργότερα. Αντίθετα, το κοίτασμα Kronos κινείται ταχύτερα και αναμένεται επίσης να ξεκινήσει το 2027, μόλις οκτώ χρόνια μετά την έναρξη αξιολόγησης. Αυτά τα χρονοδιαγράμματα αναδεικνύουν ότι, παρότι η Ανατολική Μεσόγειος εξελίσσεται σε σημαντική πηγή φυσικού αερίου για την Ευρώπη, η συμβολή των νέων ελληνικών blocks αφορά κυρίως μεσο-μακροπρόθεσμη προοπτική. Επιπλέον, η παραγωγή φυσικού αερίου από την Κύπρο πιθανόν θα ξεκινήσει τη στιγμή που η ΕΕ θα έχει σχεδόν ολοκληρώσει την πλήρη απαγόρευση ρωσικού αερίου.

Διαβάστε ακόμη: