Την περασμένη εβδομάδα, οι σύμμαχοι της Αμερικής συγκρότησαν ένα ενιαίο μέτωπο κατά των Χούθι στην Ερυθρά Θάλασσα. Χμ, όχι ακριβώς.
Η Γαλλία, η οποία έχει το μεγαλύτερο πολεμικό ναυτικό στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ισπανία απουσίαζαν και οι δύο από την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ “τελική προειδοποίηση” προς τους Υεμένιους αντάρτες να σταματήσουν να εκτοξεύουν πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά φορτηγών πλοίων τα οποία πλέουν μέσω του ζωτικής σημασίας αυτού εμπορικού διαδρόμου.
Ρήγμα;
Διατλαντικό ρήγμα; Μάλλον περισσότερο μια “ρυτίδα”. Η ΕΕ έχει καταδικάσει σθεναρά αυτές τις επιθέσεις – και άλλα μέλη της, όπως η Γερμανία και η Ιταλία, υπέγραψαν την προειδοποίηση. Ωστόσο οι θαλάσσιοι συνασπισμοί είναι άκρως πολιτικοί και πολύπλοκοι στη δομή.
Όπως το Ηνωμένο Βασίλειο και οι ΗΠΑ, έτσι και η Γαλλία δεν έχει φοβηθεί κι εκείνη να εμπλακεί άμεσα τους Χούθι απευθείας στην Ερυθρά Θάλασσα, έχει όμως επίσης μια προτίμηση τύπου Ντε Γκωλ να χαράσσει στο δικό της μονοπάτι, ανεξάρτητα από το ΝΑΤΟ. Ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν φέρεται να βλέπει ως πιθανή μια πιο σκληρή απάντηση εάν η διαταραχή του θαλάσσιου εμπορίου στην περιοχή αυξηθεί.
Ωστόσο, υπάρχει ένα υπόγειο ρεύμα υπέρ μιας προσεκτικής στάσης εδώ και αξίζει να σημειωθεί. Γάλλοι αξιωματούχοι έχουν εκφράσει επιφυλάξεις μήπως οι ενέργειες των ΗΠΑ καταλήξουν να αποσταθεροποιήσουν περαιτέρω την περιοχή, σύμφωνα με τη Le Figaro. Το δε πλαίσιο της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς, που έχει διχάσει την Ευρώπη και το οποίο οι Χούθι χρησιμοποιούν ως δικαιολογία για τις επιθέσεις τους, είναι αδύνατο να αγνοηθεί στην περίπτωση της Μαδρίτης.
Η Ισπανία, μια από τις ευρωπαϊκές χώρες με τη μεγαλύτερη συμπάθεια προς τους Παλαιστίνιους και η τελευταία στη Δυτική Ευρώπη που αναγνώρισε το Ισραήλ το 1986, φέρεται να αντιτίθεται στη χρήση μιας υπάρχουσας ναυτικής αποστολής της ΕΕ κατά της πειρατείας στον Ινδικό Ωκεανό για την προστασία του εμπορίου στην Ερυθρά Θάλασσα. Υπουργός της ισπανικής κυβέρνησης ανέφερε τον περασμένο μήνα ότι μια βιασύνη για την προστασία του εμπορίου θα φάνταζε “υποκριτική” σε συνδυασμό με τον αριθμό των νεκρών στη Γάζα.
Ενότητα και ενεργητικότητα
Το να θέλει να αποφύγει κανείς την κλιμάκωση σε μια περιοχή-πυριτιδαποθήκη είναι σοφό. Το αποτέλεσμα, ωστόσο, είναι ένα διπλό πρόβλημα: το στρατηγικό κατώφλι της Ευρώπης γίνεται ένα πιο επικίνδυνο μέρος και οι Ευρωπαίοι δεν κάνουν αρκετά για να δώσουν τη δική τους, ενιαία απάντηση.
Όπως δείχνει το παραπάνω tweet του συναδέλφου μου Javier Blas, οι προσπάθειες αποτροπής των επιθέσεων των Χούθι δεν έχουν δώσει ως τώρα αποτέλεσμα. Η Ερυθρά Θάλασσα αντιπροσωπεύει το 40% του εμπορίου Ευρώπης-Ασίας και με τον πόλεμο της Ουκρανίας να έχει κάνει την ΕΕ ακόμη πιο εξαρτημένη από τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου, διακυβεύονται ζωτικά συμφέροντα του μπλοκ.
Ωστόσο, η κλασική επιλογή εξακολουθεί να είναι να βασιστεί η Ευρώπη σε μια διεθνή τάξη επιβεβλημένη από τις ΗΠΑ, η οποία γίνεται όλο και πιο εύθραυστη και λιγότερο αξιόπιστη. Η τρέχουσα σύγχυση γύρω από μια επιχείρηση υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και μια παράλληλη επιχείρηση υπό την ηγεσία των Γάλλων θα μπορούσε να αποτραπεί εάν υπάρχει επαρκής συντονισμός, σύμφωνα με τον Ντικ Ζαντί του Ινστιτούτου Clingendael, ολλανδικής δεξαμενής σκέψης. Η τρέχουσα απάντηση, ωστόσο, μοιάζει λιγότερο αποτελεσματική από ό,τι θα ήταν μια κοινή αποστολή της ΕΕ, όπως φαίνεται σε άλλες περιοχές όπως τα Στενά του Ορμούζ.
Αυτή θα έπρεπε λογικά να ήταν μια χρυσή ευκαιρία για τους Ευρωπαίους να ενισχύσουν τη ναυτική τους παρουσία και να ορίσουν όρους δέσμευσης προτού το κόστος της διαταραχής του διεθνούς εμπορίου γίνει πολύ μεγαλύτερο. Ο Maxime Brischoux, συγγραφέας βιβλίου για τη θαλάσσια γεωπολιτική, σημειώνει ότι μια πιο κλιμακωτή προσέγγιση θα μπορούσε να συνδυάσει έναν ισχυρό αποτρεπτικό παράγοντα με ένα ανοικτό διπλωματικό δίαυλο.
Κανείς δεν αναπολεί τις μεγάλες μετα-αποικιακές περιπέτειες της δεκαετίας του 1950, όταν η Γαλλία, η Βρετανία και το Ισραήλ εκτέλεσαν ένα καταστροφικό σχέδιο προκειμένου να αφαιρέσουν τον έλεγχο του Σουέζ από την Αίγυπτο. Αλλά το να μην πράττει τίποτα ή να αποτυγχάνει να επινοήσει ένα ενιαίο σχέδιο, σίγουρα θα γελοιοποιούσε τους ισχυρισμούς της ΕΕ ότι είναι έτοιμη για έναν πιο σκληρό κόσμο εξουσίας της ισχύος ή για μια επιστροφή στην προεδρία των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πιθανότατα θα την ανάγκαζε σε μία πολύ πιο άτακτη διατλαντική ανακατανομή ευθυνών.
Δυνατότητες
Το άλλο μεγάλο πλεονέκτημα μιας συγκεντροποίησης των ευρωπαϊκών προσπαθειών είναι η αντιμετώπιση του μακροπρόθεσμου ζητήματος των δυνατοτήτων και όχι μόνο της θέλησης. Η κληρονομιά του Ψυχρού Πολέμου ήταν η αμερικανική κυριαρχία στα κύματα, με το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και την Ιαπωνία να μένουν αρκετά πίσω – για να μην αναφερθώ σε άλλες χώρες που είχαν την τάση να εκχωρούν τη στρατιωτική ισχύ που θα έπρεπε να έχουν οι ίδιες στις ΗΠΑ.
Το τέλος του “μερίσματος ειρήνης” βλέπει ορισμένα ευρωπαϊκά πολεμικά ναυτικά να μοιάζουν υπερβολικά “τεντωμένα” και υποχρηματοδοτημένα – και να ξυπνούν τώρα σε περιβάλλον ασύμμετρων απειλών όπως τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (τα οποία καταρρίπτονται με πολύ ακριβότερους από τα ίδια πυραύλους). Η κατανομή του φορτίου των αμυντικών επενδύσεων σε ολόκληρη την ΕΕ θα ήταν ένας αποτελεσματικός τρόπος για να καλυφθεί ο χαμένος χρόνος, εκτιμά ο Alessandro Marrone του think tank IAI.
Σε έναν κόσμο ο οποίος χωρίζεται πια διακριτά σε περιφέρειες, η Ευρώπη μιλά, αλλά δεν πράττει. Ο Μακρόν έχει δηλώσει ότι ο 21ος αιώνας θα είναι “θαλάσσιος” – ο ίδιος και οι γείτονές του, λοιπόν, θα πρέπει να κάνουν περισσότερα από το να κρατούν απλώς το κεφάλι τους έξω από το νερό.
