Πώς η υπόθεση του κινέζικου μπαλονιού που καταρρίφθηκε πάνω από τις ΗΠΑ τον προηγούμενο μήνα μπορεί να σχετίζεται με το μέλλον της δημοφιλούς εφαρμογής TikTok;
Είναι γεγονός πως μετά το περιστατικό με το μπαλόνι, οι σχέσεις ΗΠΑ και Κίνας υπέστησαν σοβαρή κρίση.
Μια κρίση η οποία φαίνεται πως ρίχνει τη «σκιά» της και στο TikTok.
«TikTok: ένα “κατασκοπευτικό μπαλόνι” στο κινητό μας»
Την προηγούμενη εβδομάδα μια επιτροπή του Κογκρέσου των ΗΠΑ στήριξε ένα σχέδιο νόμου το οποίο θα μπορούσε να δώσει στον πρόεδρο των ΗΠΑ τη δυνατότητα να «μπλοκάρει» το – κινεζικής ιδιοκτησίας – TikTok.
Ο Ρεπουμπλικανός πρόεδρος της επιτροπής, Μάικλ ΜακΚολ, υποστήριξε πως το περιστατικό με το «μπαλόνι» έχει ενισχύσει τον φόβο κατασκοπείας από το κινεζικό κράτος. Μάλιστα, περιέγραψε το TikTok σαν ένα «κατασκοπευτικό μπαλόνι στο κινητό μας».
Όλα αυτά προκύπτουν μερικές μόνο μέρες αφότου ο Καναδάς ανακοίνωσε ότι θα υιοθετήσει την πολιτική των ΗΠΑ αποκλείοντας το TikTok από τις τηλεφωνικές συσκευές κυβερνητικών αξιωματούχων, για λόγους ασφαλείας. Σημειώνεται ότι το εκτελεστικό σκέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχουν υιοθετήσει αντίστοιχες πολιτικές σε σχέση με τη δημοφιλή εφαρμογή.
Το σχέδιο νόμου του ΜακΚολ, πάντως, χρειάζεται να περάσει πολλά στάδια ακόμα πριν γίνει νόμος του κράτους, αφού απαιτείται η έγκριση και από τα δύο νομοθετικά σώματα του Κογκρέσου πριν φτάσει στα χέρια του Τζο Μπάιντεν. Αξίζει να σημειωθεί, επίσης, πως το εν λόγω νομοσχέδιο έρχεται ως συνέχεια άλλων αντίστοιχων πρωτοβουλιών για τον περιορισμό του TikTok.
Συγκεκριμένα, στη Γερουσία, ο Ρεπουμπλικανός Τζος Χόλεϊ εισηγήθηκε μια διάταξη με σκοπό την απαγόρευση του TikTok σε εθνικό επίπεδο, ενώ ο – επίσης Ρεπουμπλικανός – γερουσιαστής Μάρκο Ρούμπιο έχει προωθήσει αντίστοιχο σχέδιο.
Οι ενστάσεις απέναντι σε μια ενδεχόμενη απαγόρευση του TikTok
Από την άλλη πλευρά, οργανώσεις που μάχονται για την προστασία της ελευθερίας του λόγου, όπως η ACLU (American Civil Liberties Union), είναι σε επιφυλακή, υποστηρίζοντας ότι απόπειρες απαγόρευσης του TikTok, θα αποτελούσαν καταπάτηση συνταγματικά κατοχυρωμένων δικαιωμάτων.
Κι όλα αυτά ενώ το σχέδιο νόμου του ΜακΚολ – το οποίο φαίνεται πως προωθείται πολύ γρηγορότερα από όσο η ACLU είχε υπολογίσει – επιδιώκει να θέσει ευρύτερους όρους, θεσπίζοντας κυρώσεις σε οποιαδήποτε εταιρεία η οποία «με έμμεσο ή με άμεσο τρόπο» υπόκειται στην επιρροή της Κίνας.
Η Τζίνα Λίβεντοφ, ανώτατη σύμβουλος της ACLU, προειδοποιεί ότι η εφαρμογή αυτού του σχεδίου θα μπορούσε να επηρεάσει και πολλές άλλες εταιρείες πέραν του TikTok.
Κι ενώ ακόμα μοιάζει ασαφής ο τρόπος και τα μέσα τα οποία θα μπορούσαν να καταστήσουν υλοποιήσιμη μια ενδεχόμενη καθολική απαγόρευση του TikTok, η Λίβεντοφ εκφράζει τον προβληματισμό ότι μια τέτοια πρακτική θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο σε αυθαίρετες επιλογές όσον αφορά το ποιες εταιρείες τελικά θα «μπλοκάρονται» και με ποια κριτήρια.
Το κείμενο του σχεδίου νόμου του ΜακΚολ, επικαλείται τον Κρίστοφερ Ρέι, διευθυντή του FBI, ο οποίος προειδοποιεί ότι – επί της ουσίας – το TikTok είναι ελεγχόμενο από την κυβέρνηση της Κίνας.
Έχει πει χαρακτηριστικά ότι το κινεζικό κράτος έχει τη δυνατότητα να «χειραγωγήσει» τον αλγόριθμο που καθορίζει τα βίντεο που παρακολουθούν οι χρήστες της εφαρμογής, ενώ υποστηρίζει πως το TikTok δίνει πρόσβαση στο Πεκίνο στα δεδομένα των χρηστών, έτσι ώστε η κινεζική πλευρά να εξυπηρετεί τα «κατασκοπευτικά της σχέδια».
Από την πλευρά της, η εταιρεία TikTok έχει αρνηθεί πως τα δεδομένα ή ο αλγόριθμος που χρησιμοποιεί, είναι προσβάσιμα στο κινεζικό κράτος. Σημειώνεται, επίσης, ότι η Αμερικάνικη εταιρεία Oracle είχε πραγματοποιήσει έρευνες ελέγχου των αλγορίθμων και του περιεχομένου του TikTok για να διασφαλίσει ότι δεν σχετίζονται και δεν χειραγωγούνται από τις αρχές της Κίνας.
Διαπραγματεύσεις, «σκιές» και πολιτικά «αγκάθια»
Παρά το γεγονός ότι ο σκεπτικισμός αναφορικά με τον βαθμό ανεξαρτησίας του TikTok από το Πεκίνο απασχολεί τη δημόσια σφαίρα εδώ και καιρό, δεν έχουν προκύψει ισχυρά αποδεικτικά στοιχεία που να συνδέουν τον αλγόριθμο της εφαρμογής με το κινεζικό κράτος.
Ένα γεγονός, όμως, που σημειώθηκε πριν από περίπου ένα χρόνο έμελλε να πλήξει την αξιοπιστία του TikTok. Συγκεκριμένα, η μητρική εταιρεία του TikTok, ByteDance, παραδέχτηκε ότι εργαζόμενοι της αποπειράθηκαν να χρησιμοποιήσουν την εφαρμογή για να κατασκοπεύσουν δημοσιογράφους.
Η Λίβεντοφ τονίζει, πάντως, πως η συλλογή και ακολούθως η διασπορά των δεδομένων των χρηστών δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο του TikTok, αλλά ένα συνολικό πρόβλημα που χρήζει και μιας συνολικής λύσης – έναν ομοσπονδιακό νόμο, δηλαδή, που θα προστατεύει τα δεδομένα των χρηστών, κάτι που δεν υπάρχει στις ΗΠΑ.
Επιστρέφοντας στη σχέση των ΗΠΑ με το TikTok, σημειώνεται πως η αρμόδια επιτροπή ελέγχου ξένων επενδύσεων έχει ασχοληθεί σε βάθος με το δημοφιλές μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Μάλιστα η TikTok θεωρούσε πως υπήρχε ένα συμφωνημένο πλαίσιο λειτουργίας, ελέγχου και αλληλοτροφοδότησης με την πλευρά των ΗΠΑ – με τη διαμεσολάβηση της Oracle.
Ένας εκπρόσωπος της TikTok έχει δηλώσει πως η πιο ενδεδειγμένη επιλογή για την επίλυση των ανοιχτών ζητημάτων είναι να υιοθετηθεί η συμφωνία αυτή στο πλαίσιο και στη λογική των διαβουλεύσεων που είχαν πραγματοποιηθεί με τις αμερικανικές αρμόδιες αρχές τα τελευταία δύο χρόνια.
Αυτή η διαδικασία φαίνεται πως σήμερα έχει «παγώσει» καθώς για να ολοκληρωθεί απαιτείται η έγκριση του Λευκού Οίκου, πράγμα αρκετά δύσκολο στην παρούσα φάση, λόγω της αμερικανοκινεζικής κρίσης που προέκυψε εξαιτίας της «περιπέτειας» με το κατασκοπευτικό μπαλόνι.
«Η συμφωνία με την Oracle θα μετρίαζε τον όποιον κίνδυνο και θα λειτουργούσε αποτελεσματικά» δηλώνει ο Τζέιμς Λίουις, αντιπρόεδρος του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Ερευνών, ενός αμερικάνικου think tank. Το «αγκάθι», σύμφωνα με τον Λίουις, που δεν επιτρέπει την ολοκλήρωση της συμφωνίας αυτής είναι πολιτικό.
Τι ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο
Όσον αφορά το Ηνωμένο Βασίλειο, ο διευθυντής της υπηρεσίας κατασκοπείας, Τζέρεμι Φλέμινγκ, είχε δηλώσει πέρυσι ότι «δεν θα τον ανησυχούσε αν τα παιδιά του χρησιμοποιούσαν το TikTok». Παρόλα αυτά, μια ομάδα συντηρητικών πολιτικών – συμπεριλαμβανομένων και ηγετικών στελεχών των Τόρις – προέτρεψαν την Ντάουνινγκ Στριτ και ανώτατους αξιωματούχους να κλείσουν τους λογαριασμούς τους στο TikTok.
Η επιχειρηματολογία αυτής της πολιτικής πτέρυγας θεμελιώνεται πάνω στον νόμο πληροφοριών της Κίνας που – όπως υποστηρίζουν – ορίζει ότι οι κινεζικές εταιρείες υποχρεούνται να τροφοδοτούν τις κινεζικές υπηρεσίες πληροφοριών, όποτε αυτό απαιτείται.
Για την ώρα, πάντως, οποιοδήποτε σενάριο αποκλεισμού ή απαγόρευσης του TikTok στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν φαίνεται να έχει πολλές πιθανότητες υλοποίησης. Η Μισέλ Ντόνελαν, υπουργός Εξωτερικών, αρμόδια για την Επιστήμη, την Καινοτομία και την Τεχνολογία του Ηνωμένου Βασιλείου, τόνισε στο Politico ότι «δεν υπάρχουν τα στοιχεία εκείνα που να υποδεικνύουν την ανάγκη απαγόρευσης του TikTok». Μια τέτοια επιλογή άλλωστε, σύμφωνα με την Ντόνελαν, θα απαιτούσε την ύπαρξη σοβαρών και ακλόνητων αποδεικτικών στοιχείων.
