Η τεχνική Polaroid έφερε επανάσταση στην Τέχνη της φωτογραφίας τη δεκαετία του 1960. Οσοι έχουμε χρησιμοποιήσει φωτογραφικές μηχανές Polaroid, θυμόμαστε τη χαρακτηριστική μυρωδιά του φιλμ καθώς εμφανιζόντουσαν οι φωτογραφίες μας, αλλά και την απίστευτη χαρά που νιώθαμε βλέποντας άμεσα την εικόνα που δημιουργήσαμε και δικαίως θεωρείται πρόδρομος της digital φωτογραφίας.

Η μαγεία της στιγμιαίας φωτογραφίας

H εταιρία Polaroid ιδρύθηκε το 1937 από τον Edwin H. Land, επιστήμονα, εφευρέτη και επιχειρηματία που ανέπτυξε την πατέντα. Η πρώτη κάμερα έγινε διαθέσιμη για το κοινό το 1948 και η εταιρεία γνώρισε τεράστια επιτυχία φτάνοντας στο ζενίθ της το 1991, με κύκλο εργασιών 3 δις δολάρια. Με το πέρασμα του χρόνου και την εξέλιξη της τεχνολογίας ήταν μάλλον αναπόφευκτο να οδηγηθεί σε πτώχευση η εταιρεία.

Ωστόσο, οι Polaroid μηχανές είναι cult και έχουν θαυμαστές κάθε ηλικίας. Σήμερα παράγονται και πωλούνται σε περιορισμένες ποσότητες από μία μικρή αυστριακή εταιρεία, την «The Impossible Project». Η τεχνολογία της στιγμιαίας φωτογράφησης παραμένει τόσο δημοφιλής, που έχουν αναπτυχθεί μάλιστα εφαρμογές για smartphones με το αντίστοιχο εφέ.

Η Polaroid ως story board του Newton

Η τότε πρωτοποριακή τεχνολογία των Polaroids γοήτευσε φωτογράφους και ερασιτέχνες παγκοσμίως από την πρώτη στιγμή. Η τεχνική τους χρησιμοποιήθηκε από τους επαγγελματίες για κάθε είδος φωτογραφίας: τοπία, νεκρές φύσεις, πορτρέτα, μόδα, γυμνά. Ο Helmut Newton ήταν ανάμεσά τους.

Ο ίδιος χρησιμοποίησε πολλούς τύπους φωτογραφικών μηχανών Polaroid και τις χρησιμοποίησε εκτεταμένα ως προετοιμασία των θρυλικών φωτογραφήσεων μόδας και μάλιστα ως τον θάνατό του. Στην ουσία αυτές οι φωτογραφίες τον βοηθούσαν να δοκιμάσει τις συνθήκες φωτισμού και να βελτιώσει τις συνθέσεις του.

Ο Newton δημιούργησε κι ένα βιβλίο με τις Polaroids του το 1992, ενώ ακολούθησε κι ένα ακόμη που εκδόθηκε μετά θάνατον το 2011. Επιπλέον, κάποιες Polaroids που φέρουν την υπογραφή του ως αυτόνομα έργα έχουν έκτοτε αποκτήσει μεγάλη αξία σήμερα. Το 1992 κυκλοφόρησε το βιβλίο του με τον τίτλο Pola Woman, ένα αντισυμβατικό βιβλίο που αποτελείται μόνο από τις Polaroids του. O ίδιος αγάπησε ιδιαίτερα αυτό το βιβλίο αν και προκάλεσε αντιφατικά σχόλια. Απαντώντας στην κατηγορία ότι οι εικόνες του δεν ήταν αρκετά τέλειες, αντέτεινε πως: «Αυτό ακριβώς ήταν το συναρπαστικό -ο αυθορμητισμός, η ταχύτητα».

Στην πραγματικότητα, αυτές οι φωτογραφίες δεν προορίζονταν αρχικά για δημοσίευση, καθώς ο Helmut Newton θεωρούσε τις εικόνες τελικές μόνο όταν υλοποιούνταν σε «πραγματικό» φιλμ. Εκτοτε, οι Polaroid του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά, ενώ πολλές φωτογραφίες που φέρουν την υπογραφή του έχουν μεγάλη αξία στην αγορά Τέχνης. Το αρχείο του Ιδρύματος Helmut Newton στο Βερολίνο διαθέτει εκατοντάδες πρωτότυπες Polaroids του εμβληματικού φωτογράφου. Οι φωτογραφίες που επιλέχθηκαν για την ομαδική έκθεση “Polaroids” ταξινομήθηκαν χρονολογικά, ώστε να αφηγηθούν το σύνολο της διαδρομής του Newton, από το 1960 ως το τέλος της ζωής του.

Συνομιλία με άλλους καλλιτέχνες

Στην ουσία πρόκειται για μία ομαδική έκθεση, καθώς οι Polaroid του Newton παρουσιάζονται παράλληλα με έργα 60 ακόμη φωτογράφων, από το αρχείο “Polaroid” της γκαλερί OstLicht στη Βιέννη. Ο επιμελητής Matthias Harder είχε πλήρη ελευθερία να αντλήσει από αυτό το πολύτιμο ιστορικό αρχείο, το οποίο διασώθηκε από δημοπρασία του 2010 από τον Peter Coeln, ιδρυτή του WestLicht της Βιέννης, μετά την πτώχευση της Polaroid. Αυτή η διεθνής συλλογή, που φυλασσόταν στην εταιρεία Polaroid για περισσότερα από 20 χρόνια, περιλαμβάνει περίπου 4.400 έργα 800 φωτογράφων, έτσι το αρχείο έχει βαρύνουσα σημασία για την τέχνη της φωτογραφίας.

H έκθεση στο Βερολίνο, αναδεικνύει πώς ένα μέσο για το ευρύ κοινό μπορεί να παράγει Τέχνη. Για παράδειγμα η Γερμανίδα καλλιτέχνης Pola Sieverding εκπροσωπείται από τη σειρά φωτογραφιών της Polaroid SX-70 μικρού μεγέθους Valet, με κοντινές λήψεις παλαιστών. Ο Ιταλός καλλιτέχνης Maurizio Galimberti είναι γνωστός για τα μνημειώδη μωσαϊκά Polaroid, μια απαιτητική διαδικασία, αφού συνθέτει το τελικό του έργο από φωτογραφικές ψηφίδες είτε πρόκειται για ένα πρόσωπο, ένα κτίριο ή ένα λουλούδι.

Η Ολλανδέζα Marike Schuurman δουλεύει επίσης πειραματικά, με μεγεθύνσεις που προέρχονται από Polaroids SX-70. H ενότητα Toxic εξετάζει την περιοχή εξόρυξης λιγνίτη στο Lausitz, νότια του Βερολίνου, όπου η εξόρυξη άνθρακα έχει αφήσει κρατήρες γεμάτους με εξαιρετικά όξινο νερό. Η Schuurman φωτογράφισε αυτές τις τεχνητές λίμνες χρησιμοποιώντας μία φωτογραφική μηχανή Polaroid και ανέπτυξε τις εκτυπώσεις SX-70 στο νερό των λιμνών με χαμηλό PH, αλλοιώνοντας δραματικά τα χρώματά τους. Στη δεύτερη σειρά της, Expired, τα χρώματα του φιλμ Polaroid που έχει λήξει εδώ και καιρό συγχωνεύονται μεταξύ τους, δημιουργώντας μια χαρακτηριστική αλληλεπίδραση.

H Pola Sieverding ερευνά στο έργο της το φυσικό σώμα, ως φορέα ιστορικών αφηγήσεων που διαμορφώνουν μια σύγχρονη συζήτηση για το κοινωνικό σώμα. Οι σειρές της των τελευταίων ετών χτίζονται η μία πάνω στην άλλη. Αν ο θεατής αφεθεί στο δικό της βλέμμα θα νιώσει την ένταση και τη σκηνοθεσία των έργων. H έκθεση στο Helmut Newton Foundation, στο Βερολίνο αποκαλύπτει τις πολλαπλές πτυχές των Polaroids και τις ιστορίες που αφηγήθηκαν πλήθος καλλιτεχνών με ένα μέσο που υπήρξε πρωτοποριακό και αγαπήθηκε από το κοινό όσο κανένα άλλο.

Διαβάστε ακόμη:

• Οι κλυδωνισμοί στο ΠΑΣΟΚ, η διαγραφή Μπατζελή και η ενεργοποίηση των δελφίνων
• Ένας στους δύο Γάλλους θέλει υποψήφια τη Μαρίν Λεπέν στις προεδρικές εκλογές
• Βλάχικα Βάρης: Το θρυλικό βασίλειο της κρεατοφαγίας και η προέλευση του ονόματός του
• Βραβεία Ελληνικής Κουζίνας 2025: Τα 88 εστιατόρια που διακρίθηκαν σε όλη την Ελλάδα