«Triskaidekaphobia» και «Paraskevidekatriaphobia». Αυτές οι δύο λέξεις, από την ελληνική γλώσσα, όπως είναι εμφανές, κυριαρχούν ακόμα και σε σχόλια για την πορεία των κεφαλαιαγορών κάθε φορά που το ημερολόγιο δείχνει Παρασκευή και 13. H πρώτη αφορά αυτούς που έχουν φοβία προς τον αριθμό 13 γενικότερα και η δεύτερη όσους φοβούνται συγκεκριμένα την ημέρα αυτή.
Οι επενδυτές που υποφέρουν από τις δύο αυτές φοβίες είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όταν συναλλάσσονται μια τέτοια ημέρα.
Στον δυτικό κόσμο, η Παρασκευή και 13 θεωρείται συχνά μια άτυχη μέρα. Σε τέτοιο βαθμό που πολλοί άνθρωποι, στην πραγματικότητα, υποφέρουν από φόβο για την Παρασκευή και 13 , αλλιώς γνωστή ως «Paraskevidekatriaphobia». Αυτή την ημέρα, πολλοί αποφεύγουν να πάρουν σημαντικές αποφάσεις, αναβάλλουν τις συναντήσεις τους για διαφορετική ημέρα και μάλιστα προσαρμόζουν τα ταξιδιωτικά τους σχέδια. Σύμφωνα με μια αμερικανική μελέτη του Κέντρου Διαχείρισης Στρες και του Ινστιτούτου Φοβίας, εκτιμάται επίσης ότι οι ΗΠΑ χάνουν 700 έως 800 εκατομμύρια δολάρια σε επιχειρήσεις όταν έρχεται η Παρασκευή και 13. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι άνθρωποι τείνουν να αποφεύγουν τους δρόμους, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα λιγότερη κυκλοφοριακή συμφόρηση και λιγότερα τροχαία ατυχήμα
Πολλά ξενοδοχεία αρνούνται να έχουν 13ο δωμάτιο ή 13ο όροφο, σε πολλά αεροσκάφη δεν υπάρχει 13η σειρά καθισμάτων, πλοία δεν καθελκύονται την Παρασκευή και 13 από τότε που το HMS (ένα διάσημο πλοίο του 18ου αιώνα ) δεν ξανακούστηκε ποτέ μετά την καθέλκυσή του την Παρασκευή και 13 .
Στον κόσμο των χρηματοοικονομικών, όπου οι αποφάσεις που βασίζονται σε δεδομένα και η ορθολογική ανάλυση αποτελούν τον κανόνα, μπορεί να φαίνεται περίεργο να διαπιστώσουμε ότι οι δεισιδαιμονίες εξακολουθούν να παίζουν σημαντικό ρόλο στις τιμές της αγοράς. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα αυτού είναι το «φαινόμενο της Παρασκευής και 13». Αυτό το φαινόμενο υπογραμμίζει πώς ακόμη και οι πιο έμπειροι επενδυτές μπορούν να επηρεαστούν από παράλογες πεποιθήσεις, επηρεάζοντας τη συμπεριφορά της αγοράς με τρόπους που αψηφούν τις παραδοσιακές οικονομικές θεωρίες.
Συμπεριφορικά χρηματοοικονομικά και δεισιδαιμονίες
Η συμπεριφορική χρηματοοικονομική εξετάζει πώς οι ψυχολογικές επιρροές και οι προκαταλήψεις επηρεάζουν τις οικονομικές συμπεριφορές των επενδυτών και των χρηματοοικονομικών επαγγελματιών. Σε αντίθεση με την παραδοσιακή χρηματοοικονομική, η οποία υποθέτει ότι όλοι οι συμμετέχοντες στην αγορά ενεργούν ορθολογικά, η συμπεριφορική χρηματοοικονομική αναγνωρίζει ότι τα συναισθήματα, τα γνωστικά λάθη, ακόμη και οι δεισιδαιμονίες μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά τις οικονομικές αποφάσεις.
Η επίδραση της Παρασκευής και 13 στις χρηματοπιστωτικές αγορές
Αρκετές μελέτες έχουν διερευνήσει τον αντίκτυπο της Παρασκευής και 13 στις αποδόσεις της χρηματιστηριακής αγοράς και έχουν προσφέρει ποικίλα αποτελέσματα, αλλά ένα συμπέρασμα. Οι χρηματιστηριακές αγορές επηρεάζονται από την Παρασκευή και 13. Μια αξιοσημείωτη μελέτη των Donald B. Keim και Robert F. Stambaugh το 1984 διαπίστωσε ότι οι αποδόσεις των μετοχών την Παρασκευή και 13 ήταν σημαντικά χαμηλότερες από ό,τι τις άλλες Παρασκευές, υποθέτοντας ότι η συμπεριφορά των επενδυτών αυτή τη συγκεκριμένη ημέρα αποκλίνει από τις ορθολογικές προσδοκίες της Υπόθεσης Αποδοτικής Αγοράς (EMH).
Αντίθετα, μια πιο πρόσφατη ανάλυση από την Bespoke Investment Group αποκάλυψε το αντίθετο. Αυτή η μελέτη εντόπισε ενδιαφέροντα μοτίβα στην απόδοση του δείκτη S&P 500, τα οποία έδειξαν ότι τις Παρασκευές που πέφτουν στις 13, τα μέσα κέρδη για τον S&P 500 είναι τέσσερις φορές υψηλότερα από την ιστορική μέση ημερήσια κίνηση. Επίσης σύμφωνα με τον Howard Silverblatt, ανώτερο αναλυτή δεικτών για τους δείκτες S&P Dow Jones, ιστορικά, οι μετοχές έχουν αυξηθεί περίπου στο 57% των περιπτώσεων την Παρασκευή και 13, έναντι 52% των περιπτώσεων για οποιαδήποτε τυχαία ημέρα συναλλαγών.
Ενώ κανένα από τα στοιχεία αυτά δεν είναι οριστικό, υπογραμμίζει τους περίπλοκους μηχανισμούς των χρηματοπιστωτικών αγορών και τονίζει τη σημαντική επίδραση του ανθρώπινου συναισθήματος και των ψυχολογικών παραγόντων στις κινήσεις των τιμών.
Μπορεί η Παρασκευή και 13 να είναι καλή για τις επιχειρήσεις;
Ενώ ορισμένες επιχειρήσεις μπορεί να αποφεύγουν τον αριθμό 13, μια μελέτη αποκάλυψε ότι η Παρασκευή και 13 μπορεί στην πραγματικότητα να είναι καλή για τις επιχειρήσεις. Παρόλο που υπάρχουν πολλές φήμες ότι η χρηματιστηριακή αγορά έχει κακή απόδοση αυτήν την ημέρα, αποδεικνύεται ότι αυτό προφανώς δεν ισχύει. Το Marketwatch αναφέρει ότι παραδοσιακά, η Παρασκευή και 13 είναι μια καλή ημέρα για την χρηματιστηριακή αγορά, με τις μετοχές να σημειώνουν άνοδο 55,63%.
Μια μελέτη για τις ασφαλιστικές εταιρείες στις ΗΠΑ το 2008 έδειξε επίσης ότι λιγότερα τροχαία ατυχήματα συμβαίνουν την Παρασκευή και 13 και οι αναφορές για πυρκαγιά και κλοπή είναι χαμηλότερες. Καθώς ο χρηματοοικονομικός τομέας παγκοσμιοποιείται, είναι απαραίτητο να διαπιστωθεί τι επηρεάζει τις δυνάμεις της αγοράς. Ενώ αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι όσοι εργάζονται στον χρηματοοικονομικό τομέα πιστεύουν σε δεισιδαιμονίες, ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι θέσεις εργασίας υπό υψηλή πίεση δημιουργούν ένα βαθμό δεισιδαιμονίας. Ωστόσο, οι επενδυτές υπόκεινται στις δυνάμεις της αγοράς, καθώς και στις ιδιοτροπίες και τις παρορμήσεις των συναδέλφων τους. Ο χρηματοοικονομικός κλάδος είναι ένας κλάδος όπου τα μικρά κύματα μπορούν να προκαλέσουν τεράστιες επιπτώσεις, επομένως η Παρασκευή και 13 μπορεί να αποτελέσει μια ευγενική υπενθύμιση ότι αξίζει να ληφθούν υπόψη όλοι οι παράγοντες που επηρεάζουν τις μεγαλύτερες χρηματοοικονομικές μηχανές του κόσμου.
«Επιστημονικές» μελέτες
Σήμερα, υπάρχει μια ολόκληρη βιβλιογραφία για την Παρασκευή και 13, καθώς και για τις επιπτώσεις στις αποδόσεις των μετοχών άλλων ημερών της εβδομάδας ή εποχών του έτους. Για παράδειγμα, το «φαινόμενο του Ιανουαρίου» είναι η τάση για αυξήσεις στις τιμές των μετοχών κατά την αρχή του έτους, λόγω παραγόντων όπως το καταναλωτικό κλίμα και τα μπόνους στο τέλος του έτους. Το «φαινόμενο του Οκτωβρίου» προϋποθέτει μεγαλύτερη πιθανότητα κατάρρευσης των χρηματοπιστωτικών αγορών.
Μια συγκεκριμένη πρωτοποριακή εργασία, στο λογοτεχνικό είδος της Παρασκευής και 13 , είναι των Kolb και Rodriguez (1987), η οποία έχει ανάμεικτα αποτελέσματα. Αφενός, δείχνει ότι οι αποδόσεις των δεικτών με σταθμισμένη αξία ήταν αρνητικές για την Παρασκευή και 13 , αφετέρου, αναγνωρίζει ότι η βιβλιογραφία για την ημέρα της εβδομάδας συχνά αναφέρει μια θετική και ασυνήθιστα μεγάλη μέση απόδοση για τις Παρασκευές.
Ποιοι είναι, λοιπόν, οι ψυχολογικοί παράγοντες που παίζουν ρόλο;
Ο αντίκτυπος της Παρασκευής και 13 στις χρηματοπιστωτικές αγορές μπορεί να εξηγηθεί μέσω διαφόρων ψυχολογικών μηχανισμών:
Επιβεβαιωτική Προκατάληψη: Οι δεισιδαίμονες επενδυτές μπορεί να θυμούνται επιλεκτικά περιπτώσεις όπου η Παρασκευή και 13 συνέπεσε με αρνητικά αποτελέσματα, ενισχύοντας την πεποίθησή τους για την ατυχία της ημέρας. Αυτή η αυξημένη αποστροφή προς τον κίνδυνο θα μπορούσε να οδηγήσει σε πιο συντηρητικές ή διαφορετικές από τις συνήθεις συμπεριφορές συναλλαγών, όπως η πώληση περιουσιακών στοιχείων με υψηλότερο κίνδυνο ή η αποχή από τη λήψη σημαντικών επενδυτικών αποφάσεων.
Αποστροφή προς την απώλεια: Σύμφωνα με τη θεωρία των προοπτικών, οι επενδυτές είναι πιο ευαίσθητοι στις απώλειες παρά στα κέρδη. Ο φόβος των πιθανών απωλειών σε μια άτυχη μέρα μπορεί να τους οδηγήσει στην αποφυγή συναλλαγών ή στην πώληση επικίνδυνων περιουσιακών στοιχείων.
Συμπεριφορά Αγέλης: Την Παρασκευή και 13, οι επενδυτές ενδέχεται να παρακολουθήσουν τις ενέργειες των άλλων αντί για τη δική τους ανεξάρτητη ανάλυση. Εάν ένας σημαντικός αριθμός επενδυτών πιστέψει στη δεισιδαιμονία και αρχίσει να πωλεί περιουσιακά στοιχεία, και άλλοι μπορεί να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, οδηγώντας σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Επιπτώσεις για τους επενδυτές
Σύμφωνα με ανάλυση του Wealth Management η κατανόηση της συμπεριφορικών χρηματοοικοινομικών είναι ζωτικής σημασίας τόσο για τους μεμονωμένους επενδυτές όσο και για τους επαγγελματίες του χρηματοοικονομικού κλάδου. Ακολουθούν ορισμένα βασικά σημεία:
Επίγνωση: Η επίγνωση του πώς οι δεισιδαιμονίες μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά της αγοράς μπορεί να βοηθήσει τους επενδυτές να αναγνωρίσουν και να μετριάσουν τις δικές τους προκαταλήψεις. Αναγνωρίζοντας ότι αυτές οι παράλογες πεποιθήσεις μπορούν να επηρεάσουν τη λήψη αποφάσεων, οι επενδυτές μπορούν να προσπαθήσουν να κάνουν πιο ορθολογικές επιλογές.
Αποφύγετε τον συγχρονισμό της αγοράς: Η πρόβλεψη των βραχυπρόθεσμων κινήσεων της αγοράς είναι εγγενώς δύσκολη και συχνά οδηγεί σε μη βέλτιστες αποφάσεις. Αντ’ αυτού, υιοθετήστε μια μακροπρόθεσμη επενδυτική προοπτική και παραμείνετε επενδυμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια των διακυμάνσεων της αγοράς.
Σημασία της Συναισθηματικής Ρύθμισης: Οι συναισθηματικές αντιδράσεις στις διακυμάνσεις της αγοράς μπορούν να οδηγήσουν σε παρορμητικές αποφάσεις που μπορεί να βλάψουν την απόδοση των επενδύσεων. Για να ξεπεραστεί αυτό, η ύπαρξη στρατηγικών για τη διαχείριση των συναισθημάτων, όπως ο καθορισμός μακροπρόθεσμων στόχων, η διατήρηση ενός διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου και η αποφυγή του πειρασμού αντίδρασης στις βραχυπρόθεσμες κινήσεις της αγοράς, είναι εγγενώς σημαντικές.
Το «φαινόμενο»
Το «φαινόμενο» της Παρασκευής και 13 χρησιμεύει ως ένα συναρπαστικό παράδειγμα του πώς οι δεισιδαιμονίες μπορούν να διεισδύσουν ακόμη και στα πιο ορθολογικά και βασισμένα σε δεδομένα περιβάλλοντα. Ενώ οι παραδοσιακές χρηματοοικονομικές θεωρίες δίνουν έμφαση στη ορθολογική λήψη αποφάσεων, η συμπεριφορική χρηματοοικονομική μας υπενθυμίζει ότι η ανθρώπινη ψυχολογία, με όλες τις ιδιορρυθμίες και τις προκαταλήψεις της, παίζει κρίσιμο ρόλο στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Κατανοώντας και αναγνωρίζοντας αυτές τις επιρροές, οι πενδυτές μπορούν να πλοηγηθούν καλύτερα στις πολυπλοκότητες της αγοράς και να λάβουν πιο τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με τις επενδυτικές τους συνήθειες.
O Ryan Detrick, ανώτερος υπεύθυνος στρατηγικής αγοράς για την LPL Financial συνοψίζει την ιδιομορφία της ημέρας αυτής με τον εξής τρόπο: «Αν δεν σπάσετε έναν καθρέφτη ή δείτε μια μαύρη γάτα την Παρασκευή, δεν λέμε σε καμία περίπτωση ότι μια μέρα έχει μεγαλύτερη ή λιγότερη σημασία από την άλλη. Ακόμα, δεν θα το γνωρίζατε – η Παρασκευή στις 13 τείνει να είναι μια αδύναμη μέρα κατά μέσο όρο. Δεν μπορείς να φτιάξεις αυτά τα πράγματα.
