Σημαντική πτώση της αξίας των αγορών με κάρτες το 2020 δείχνουν τα στοιχεία που δημοσιοποίησε χτες το ΙΟΒΕ στο πλαίσιο μελέτης του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών (ΙΟΒΕ) με τίτλο: «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: Πολιτικές και επιδράσεις στη χρήση καρτών, 2015-2020»
Όπως αναφέρεται η πανδημία επηρέασε σημαντικά τη χρήση καρτών στην Ελλάδα. Με την επιβολή των πρώτων περιοριστικών μέτρων, ο αριθμός πληρωμών με κάρτα μειώθηκε (σε σύγκριση με ένα έτος πριν) κατά 7% τον Μάρτιο του 2020 και κατά 19% τον Απρίλιο, αλλά επανήλθε σε διψήφιους ρυθμούς ανόδου (13%-14%) με το άνοιγμα της οικονομίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Η αύξηση της συχνότητας στη διάρκεια της πανδημίας αφορούσε κυρίως συναλλαγές μικρότερης αξίας, ενώ η αξία των συναλλαγών με φυσική παρουσία υποχώρησε σημαντικά. Ως αποτέλεσμα, παρά τη μεγάλη άνοδο των διαδικτυακών πληρωμών με κάρτα (άνω του 20% σε αριθμό και άνω του 30% σε αξία, το δεύτερο και τρίτο τρίμηνο του 2020), η αξία συναλλαγών στο σύνολο της αγοράς κατέγραψε υψηλούς ρυθμούς συρρίκνωσης (22%-25%) ακόμα και τους καλοκαιρινούς μήνες του 2020.
Τα στοιχεία αυτά αποτελούν χρήσιμο οδηγό μαζί τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος για τις αγορές με «ηλεκτρονικό χρήμα» για το υπουργείο Οικονομικών, που θα πρέπει να εξετάσει το τι θα κάνει με τις παρεμβάσεις στο μέτρο των e-αποδείξεων. Οι οριστικές αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν τον Απρίλιο και σε κάθε περίπτωση πριν το άνοιγμα της πλατφόρμας της ΑΑΔΕ για την υποβολή των φορολογικών δηλώσεων.
Αποφυγή έξτρα φόρου
Βέβαια στόχος είναι να αποφευχθεί η επιβολή έξτρα φόρου στους φορολογούμενους που δεν κατάφεραν πέρυσι να συγκεντρώσουν αποδείξεις αξίας ίσης με το 30% του εισοδήματος τους όπως προβλέπει ο νόμος.
Μέχρι στιγμής με βάση πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο εξετάζεται το ενδεχόμενο να ανασταλεί ειδικά για φέτος (εισοδήματα 2020) η πρόβλεψη για έξτρα φόρο πρόστιμο που επιβάλλεται με συντελεστή 22% για το ποσό φορολογητέας ύλης που δεν καλύπτεται από τις ηλεκτρονικές συναλλαγές. Έτσι πχ αν η αξία των ηλεκτρονικών αποδείξεων υπολείπεται για παράδειγμα κατά 1.000 ευρώ από το απαιτούμενο όριο ο φορολογούμενους θα κληθεί να πληρώσει έξτρα φόρο 220 ευρώ.
Εναλλακτικά εξετάζεται το ενδεχόμενο να μειωθεί το όριο 30% των ηλεκτρονικών αποδείξεων σε χαμηλότερο επίπεδο. Π.χ. Εάν φορολογούμενος δηλώσει φέτος εισόδημα 10.000 ευρώ με το ισχύον καθεστώς θα πρέπει να εμφανίσει ηλεκτρονικές δαπάνες για το 2020 αξίας 3.000 ευρώ ενώ αν το όριο μειωθεί στο 20% το απαιτούμενο ποσό περιορίζεται στα 2.000 ευρώ.
Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα
Ουσιαστικά σύμφωνα με μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών (ΙΟΒΕ) με τίτλο: «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: Πολιτικές και επιδράσεις στη χρήση καρτών, 2015-2020», που παρουσιάστηκε, χτες, τα ετήσια έσοδα από ΦΠΑ δύνανται να αυξηθούν κατά 6,4% (€1,1 δισεκ.) εάν η Ελλάδα φθάσει το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών στην Ευρωζώνη. Να σημειωθεί ότι στη μελέτη καταγράφεται η πορεία των ηλεκτρονικών πληρωμών κατά την περίοδο 2015 – 2020 και εκτιμώνται η επίδραση των μέτρων πολιτικής στη χρήση καρτών και η συμβολή τους στα φορολογικά έσοδα. Η ισχυρή άνοδος της χρήσης καρτών στη χώρα την τελευταία πενταετία δεν κατάφερε να εξαλείψει τη διαφορά σε σχέση με το μέσο επίπεδο χρήσης καρτών της ΕΕ. Ειδικότερα, η αξία συναλλαγών με κάρτα ως ποσοστό της κατανάλωσης νοικοκυριών ανήλθε σε 21,1% στην Ελλάδα το 2019, από 7% το 2015. Παραμένει όμως σημαντικά χαμηλότερα από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης (31,7%) και της ΕΕ-28 (39,5%).
Αναλυτικότερα
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τη μελέτη, το όφελος σε όρους επιπλέον εσόδων από ΦΠΑ λόγω της αυξημένης χρήσης καρτών εκτιμάται σε €273 εκατ. το 2019. Σημειώνεται ότι το συνολικό δημοσιονομικό όφελος είναι μεγαλύτερο, καθώς ο υπολογισμός δεν περιλαμβάνει το όφελος που προκύπτει ως επιπλέον έσοδα από φορολογία εισοδήματος και ασφαλιστικές εισφορές που σχετίζονται με οικονομική δραστηριότητα η οποία παρέμενε αδήλωτη πριν την εξάπλωση των καρτών πληρωμής.
Όπως αναφέρεται, δε, η ενίσχυση των κινήτρων για στοχευμένη χρήση καρτών σε περιοχές και κλάδους με μέτριο και υψηλό ρίσκο φοροδιαφυγής βελτιώνει το εύρος των αναμενόμενων νέων εσόδων από ΦΠΑ.
Επίσης σημειώνεται , ότι το επίπεδο χρήσης καρτών στην Ελλάδα παραμένει χαμηλότερο από τους μέσους όρους της ΕΕ, ενώ παρατηρείται ακόμα σημαντικά χαμηλότερη χρήση καρτών σε συγκεκριμένους κλάδους και περιοχές της χώρας. Σε αυτή τη βάση, σύμφωνα με τη μελέτη, είναι χρήσιμο να ληφθούν περισσότερο στοχευμένα και θετικά μέτρα, ώστε να ενισχυθεί περαιτέρω η διείσδυση των ηλεκτρονικών πληρωμών, προοπτική η οποία θα αποφέρει επιπλέον δημοσιονομικά οφέλη.
Τα μέτρα
Ως ενδεικτικά μέτρα πολιτικής για την ενίσχυση των κινήτρων για περαιτέρω χρήση των ηλεκτρονικών πληρωμών προβάλλονται μάλιστα τα εξής:
• Επιστροφή χρημάτων σε καταναλωτές που πληρώνουν ηλεκτρονικά σε στοχευμένους κλάδους ή γεωγραφικές περιοχές
• Έκπτωση φόρου εισοδήματος που χορηγείται σε περίπτωση μεγάλης χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών σε συγκεκριμένους κλάδους
• Εφαρμογή ενός πιο στοχευμένου προγράμματος λοταρίας, τόσο ως προς το πεδίο εφαρμογής όσο και ως προς τη δημοσιότητα
Σε σχέση με τους επαγγελματίες και την παροχή κινήτρων για την ενίσχυση της χρήσης καρτών και άλλων ηλεκτρονικών μέσων πληρωμής προτείνονται τα εξής:
• Λοταρία για αυτοαπασχολούμενους που επιτυγχάνουν στόχους διείσδυσης των ΗΜΠ
• Πίστωση ή έκπτωση φόρου σε πωλητές αγαθών και παρόχων υπηρεσιών που επιτυγχάνουν στόχους διείσδυσης των ΗΜΠ τόσο σε σχέση με το επίπεδο χρήσηςόσο και με την ετήσια αύξησή τους
• • Εφαρμογή ηλεκτρονικής τιμολόγησης
Όπως αναφέρεται είναι αναγκαίο τα τρέχοντα μέτρα να συμπληρωθούν με περαιτέρω θετικά κίνητρα και να γίνουν πιο στοχευμένα σε είδη συναλλαγών.
Αγορά αγαθών
Στην έρευνα, δε, σημειώνεται, δε ότι οι καταναλωτές πραγματοποιούν συναλλαγές με κάρτες πολύ περισσότερο για να αγοράσουν αγαθά παρά υπηρεσίες. Τα σούπερ μάρκετ, τα καταστήματα ενδυμάτων, τα πρατήρια καυσίμων και άλλα καταστήματα λιανικής είναι κορυφαίοι κλάδοι στις ηλεκτρονικές συναλλαγές τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Στον αντίποδα οι υπηρεσίες τεχνικής συντήρησης ή άλλης παροχής υπηρεσίας είναι υστερούν ακόμη.
Ειδικότερα, ως προς την κλαδική διάρθρωση, παρά την αύξηση που παρατηρήθηκε την περίοδο 2015-2017, το μερίδιο των υπηρεσιών στις πληρωμές με κάρτα παραμένει δυσανάλογα μικρό σε σχέση με τα αγαθά. Ειδικότερα, ενώ οι υπηρεσίες έχουν 59,7% μερίδιο στην ιδιωτική κατανάλωση το 2019, στην αξία των πληρωμών με κάρτα το μερίδιό τους περιορίζεται σε 31,3%. Ιδιαίτερη περιορισμένη είναι η διείσδυση της χρήσης καρτών στην εκπαίδευση, τις επαγγελματικές υπηρεσίες και τις επισκευές, ενώ παρά την πρόοδο που σημειώθηκε υπάρχει περιθώριο για σημαντική περαιτέρω αύξηση της χρήσης καρτών στην εστίαση.
