Ένα χρόνο μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η οικονομία της χώρας είναι μεν ακόμα λειτουργική, όμως οι ζημιές στη δραστηριότητα και τις υποδομές είναι τρομακτικές.
Με τον Ουκρανό πρωθυπουργό Βολοντίμιρ Ζελένσκι να υπολογίζει το κόστος της ανοικοδόμησης σε περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια, είναι σαφές πως πρόκειται για το μεγαλύτερο τέτοιο εγχείρημα που έχει αντιμετωπίσει η Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η Παγκόσμια Τράπεζα εκτιμά ότι το ΑΕΠ της Ουκρανίας συρρικνώθηκε κατά 35% το 2022 και προέβλεψε τον Οκτώβριο ότι το μερίδιο του πληθυσμού με εισόδημα κάτω από το εθνικό όριο της φτώχειας θα αυξανόταν σχεδόν στο 60% μέχρι το τέλος του 2022, από 18% που ήταν το 2021.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η ουκρανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 30%, εμφανίζοντας μικρότερη πτώση από ό,τι προβλεπόταν προηγουμένως. Ο πληθωρισμός έχει αρχίσει επίσης να επιβραδύνεται, αλλά έκλεισε το 2022 στο 26,6% σε ετήσια βάση, σύμφωνα με την Εθνική Τράπεζα της Ουκρανίας.
Η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα επισκέφθηκε τις τελευταίες ημέρες την Ουκρανία και δήλωσε ότι είδε «μια οικονομία που λειτουργεί, παρά τις τεράστιες προκλήσεις».
«Τα καταστήματα είναι ανοιχτά, οι υπηρεσίες είναι διαθέσιμες και οι άνθρωποι πηγαίνουν στη δουλειά. Αυτό είναι μια αξιοσημείωτη απόδειξη του πνεύματος του ουκρανικού λαού», είπε η Γκεοργκίεβα, σημειώνοντας επίσης ότι οι κυβερνητικές υπηρεσίες, τα οικονομικά ιδρύματα και το τραπεζικό σύστημα είναι πλήρως λειτουργικά.
«Παρά τις επιθέσεις σε υποδομές ζωτικής σημασίας, η οικονομία προσαρμόζεται και αναμένεται σταδιακή οικονομική ανάκαμψη κατά τη διάρκεια του τρέχοντος έτους», πρόσθεσε.
Η βοήθεια της Δύσης έχει υπάρξει σημαντική. Όπως σημειώνει το CNBC, οι ΗΠΑ έχουν διαθέσει συνολικά 76,8 δισ. δολάρια σε διμερή στρατιωτική, οικονομική και ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία μεταξύ 24 Ιανουαρίου 2022 και 15 Ιανουαρίου 2023, σύμφωνα με το γερμανικό Kiel Institute for the World Economy.
Στο ποσό αυτό συμπεριλαμβάνονται 46,6 δισ. δολάρια σε στρατιωτικές επιχορηγήσεις και δάνεια, όπλα και βοήθεια για την ασφάλεια. Η δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική βοήθεια έχει δοθεί από το Ηνωμένο Βασίλειο (5,1 δισ. δολάρια) και ακολουθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση (με 3,3 δισ. δολάρια).
Καθώς ο πόλεμος μπαίνει στο δεύτερο έτος του, χωρίς να υπάρχουν αυτή τη στιγμή ελπίδες άμεσης ειρήνευσης, με τη Ρωσία να επιτίθεται όλο και περισσότερο σε κρίσιμες υποδομές και με την Ουκρανία να αντιμετωπίζει ελλείψεις ηλεκτρικής ενέργειας, η οικονομία της αναμένεται να συρρικνωθεί ξανά φέτος, αν και με χαμηλό, μονοψήφιο ρυθμό.
Μια πρόσφατη εκτίμηση του Kyiv School of Economics υπολόγιζε τις συνολικές ζημιές στις ουκρανικές υποδομές σε 138 δισ. δολάρια, με τον Ζελένσκι να εκτιμά ότι η ανοικοδόμηση της χώρας θα μπορούσε να κοστίσει πάνω από 1 τρισ. δολάρια.
«Από την αρχή του πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, τουλάχιστον 64 μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις, 84,3 χιλιάδες μονάδες γεωργικών μηχανημάτων, 44 κοινωνικά κέντρα, σχεδόν 3 χιλιάδες καταστήματα, 593 φαρμακεία, σχεδόν 195 χιλιάδες ιδιωτικά αυτοκίνητα, 14,4 χιλιάδες δημόσια μέσα μεταφοράς, 330 νοσοκομεία και 595 διοικητικά κτίρια έχουν υποστεί ζημιές, καταστραφεί ή κατασχεθεί», αναφέρει η μελέτη του KSE.
Εν τω μεταξύ, το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ουκρανίας έχει αυξηθεί στα επίπεδα-ρεκόρ των 38 δισ. δολαρίων και αναμένεται να παραμείνει αυξημένο, αν και η ισχυρή στήριξη από τις δυτικές κυβερνήσεις και το ΔΝΤ είναι πιθανή, σύμφωνα με τον Ραζάν Νάσερ, αναλυτή της T. Rowe Price.
Οι εξωτερικοί πιστωτές της Ουκρανίας συμφώνησαν τον Αύγουστο ένα διετές μορατόριουμ στο κρατικό χρέος, αναγνωρίζοντας την τεράστια πίεση που ασκείται από τον πόλεμο στα δημόσια οικονομικά της χώρας.
«Αυτό θα είναι πιθανότατα το πρώτο βήμα της αναδιάρθρωσης, πιθανώς με ένα μεγάλο κούρεμα του χρέους. Είναι δύσκολο να προβλεφθεί το μέγεθος αυτής της μείωσης του χρέους, καθώς εξαρτάται από την κατάσταση της ουκρανικής οικονομίας τη στιγμή που θα συμφωνηθεί η αναδιάρθρωση», λέει ο Νάσερ στο CNBC.
Και εξηγεί ότι θα χρειαστεί μια «πολιτική απόφαση» για το ύψος της συμβολής των ιδιωτών πιστωτών στο κόστος της ανοικοδόμησης.
«Όταν τελικά αυτός ο πόλεμος τελειώσει, η έκταση της προσπάθειας ανοικοδόμησης και ανάκαμψης πιθανότατα θα επισκιάσει οτιδήποτε έχει δει η Ευρώπη μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο», σημειώνει ο αναλυτής.
Μάλιστα, η αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιούλια Σβιριντένκο, είπε αυτή την εβδομάδα στο Politico ότι η ανοικοδόμηση θα πρέπει να ξεκινήσει φέτος, παρά το γεγονός ότι δεν διαφαίνεται άμεσο τέλος στον πόλεμο.
«Θα είναι η μεγαλύτερη ανοικοδόμηση από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», είπε. «Πρέπει να ξεκινήσουμε τώρα».
