Επειγόντως μισό δις ψάχνει ο Μάνος Μανουσάκης, διευθύνων σύμβουλος του ΑΔΜΗΕ από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕυρωΤΕΠ) για χρηματοδότηση του Great Sea Interconnector .
Πρόκειται για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ, με προϋπολογισμό που θα ξεπεράσει τα 2 δισ ευρώ.
Σε αυτό το έργο θα μπεί δυνατά και θα παίξει και το «Big-5» (ELLAKTOR, INTRAKAT, GEK TERNA, AVAX, MYTILINEOS) των ελληνικών τεχνικών εταιριών, γεγονός διόλου ευκαταφρόνητο.
O Μανουσάκης προσπαθεί να τρέξει δυνατά το κομβικό αυτό έργο από τότε που το πήρε από τον ανεκδιήγητο «κουμπάρο» το Νάσο Κτωρίδη τον οποίο οι αδελφοί Κύπριοι αποκαλούν περιπαικτικά «Σωκράτη Κόκκαλη της Κύπρου».
Ο ΑΔΜΗΕ επιχειρεί να βάλει στο μετοχικό κεφάλαιο της «Μεγάλης θάλασσας»- Great Sea Interconnector (GSI) και νέους μεγάλους επενδυτές με κυριότερο το αμερικανό Development Finance Corporation (DFC).
Πρόκειται για το αμερικανικό Δημόσιο και αυτό είναι σημαντικό που διαπραγματεύεται το 10% της εταιρίας Great Sea Interconnector (GSI), της γνωστής «Μεγάλης θάλασσας» σε ένα σχέδιο των 2 δις δολαρίων.
Το αμερικανό Development Finance Corporation (DFC), έχει ετήσιο προϋπολογισμό σχεδόν ένα τρισεκατομμύριο δολάρια και «προωθεί ανά το κόσμο μόνο έργα τα οποία συνάδουν με τα αμερικανικά συμφέροντα» όπως αναφέρεται στο καταστατικό του.
Πρόσφατα συνέδραμε και στην OΝΕΧ για την απόκτηση των Ναυπηγείων Ελευσίνας
Η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας- Κύπρου – Ισραήλ έχει μήκος 1.200 χλμ και δυναμικότητα 2 GW.
Εάν μπούν τελικά οι αμερικανοί θα είναι ο 5ος μέτοχος στη «Μεγάλη Θάλασσα», μαζί με τους ΑΔΜΗΕ, Κυπριακή Δημοκρατία, Aluma (Ισραήλ) και TAQA (Αμπου Ντάμπι).
Ο CEO του ΑΔΜΗΕ πρόσφατα είχε κατεβεί στη Λευκωσία όπου θα έχει κρίσιμη συνάντηση με τον υπουργό Οικονομικών Μάκη Κεραυνό.
Είναι σημαντική η συνάντηση αφού η Κύπρος έχει δεσμευθεί να μπει στο μετοχικό κεφάλαιο του GSI με 100 εκατ ευρώ. Μόλις γίνει αυτό, θα ανοίξει και ο δρόμος για τα 500 εκατομμύρια από την ΕΤΕπ.
Υπενθυμίζουμε ότι και ο κος Κτωρίδης είχε ζητήσει δάνειο και η ΕΙΒ είχε απορρίψει το αίτημα χρηματοδότησης με το απαξιωτικό σχόλιο «δεν μπορούμε να δώσουμε χρήματα σε ένα σχέδιο που θυμίζει σχολική έκθεση!» η δε Κομισιόν απειλούσε να ζητήσει πίσω τη χρηματοδότηση των 657 εκατ ευρώ.
Αυτό το δυσμενές κλίμα μετεβλήθη επί το ευμενέστερο. Στις 13 Μαρτίου θα έρθει στην Αθήνα η διοίκηση της πολυεθνικής Nexans που έχει ξεκινήσει η κατασκευή του καλωδίου για συνομιλίες με την διοίκηση του ΑΔΜΗΕ. Τότε θα είναι και μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για γνωριμίες με το «Big-5» των ελληνικών τεχνικών εταιριών.
…και η ελληνική κυβέρνηση το παρακολουθεί
Από κοντά βλέπει το θέμα και η ελληνική κυβέρνηση: Ο Κωστής Χατζηδάκης άλλωστε συμμετέχει, μαζί με τους άλλους 26 ομολόγους του, στο Συμβούλιο της ΕΤΕπ.
Παράλληλα ενημερώνεται απευθείας και από το Μάνο Μανουσάκη για τις εξελίξεις.
Στο πρότζεκτ είναι ήδη μέσα με το ένα πόδι δύο funds, το TAQA από το Αμπού Ντάμπι (Εμιράτα δηλαδή) και το ισραηλινό Aluma, με στενούς δεσμούς με το νεοϋρκέζικο εβραϊκό λόμπι.
Η είσοδος όμως του αμερικανικού κρατικού fund θα αλλάξει πλήρως το παιχνίδι, όχι μόνο στον αγωγό αλλά και στην ευρύτερη γεωπολιτική περιφέρεια…
Τι γίνεται με τη χρηματοδότηση
Στο μείζον ζήτημα της χρηματοδότησης, η Κυπριακή Δημοκρατία έχει δεσμευθεί να μπει στο μετοχικό κεφάλαιο του GSI με έως 100 εκατ ευρώ – και αντικείμενο την προώθηση των διαδικασιών γύρω από το αίτημα προς ΕΤΕπ.
Την ερχόμενη εβδομάδα θα γίνει τηλεδιάσκεψη με την ΕΤΕπ, όπου η ομάδα του Διαχειριστή και project promoter του έργου, θα της παραθέσει στοιχεία ότι η διασύνδεση είναι η βέλτιστη λύση για την ενεργειακή επάρκεια της Κύπρου, προκειμένου να αρθούν οι όποιες επιφυλάξεις είχε εκφράσει στο παρελθόν η τράπεζα. Τότε, που το έργο είχε περιέλθει σε αδιέξοδο από τον προηγούμενο project promoter και η ΕΙΒ είχε απορρίψει σχετικό αίτημα χρηματοδότησης.
Οι επαφές Μανουσάκη στη Κύπρο εντάσσονται στο πλαίσιο των καθιερωμένων συναντήσεων που γίνονται για τη πρόοδο του έργου, όπως έχει συμφωνηθεί από το Δεκέμβριο με τον Πρόεδρο Νίκο Χριστοδουλίδη, αλλά και υπό το πρίσμα των συζητήσεων για τη λήψη του δανείου των 500 εκατ ευρώ.
Η εκτίμηση είναι ότι μπροστά στις παραλείψεις, τα καμπανάκια της Κομισιόν και την αδυναμία του τότε φορέα υλοποίησης, η EIB εκπόνησε μελέτη που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το έργο δεν πρέπει να χρηματοδοτηθεί.
Τα συμπεράσματα της μελέτης ότι το έργο δεν είναι βιώσιμο φαίνεται πως είχαν βασιστεί και σε λανθασμένες ή ελλιπείς παραδοχές.
Οπως για παράδειγμα ότι η Κύπρος θα ανέπτυσσε πολύ μικρότερο χαρτοφυλάκιο έργων ΑΠΕ, απ’ όσα προέβλεπε το ΕΣΕΚ της, καθιστώντας οικονομικά μη βιώσιμη τη διασύνδεση, αφού η μεταφερόμενη πράσινη ενέργεια προς την Ευρώπη θα ήταν περιορισμένη. Ετερη προβληματική παραδοχή, σύμφωνα πάντα με τις πληροφορίες, ήταν ότι το καλώδιο επρόκειτο να μεταφέρει ενέργεια μόλις 100 MW, αγνοώντας πως είναι σχεδιασμένο για χωρητικότητα 2 GW.
Οι μελέτες και τα τεχνικά προβλήματα
Πλέον ο ΑΔΜΗΕ, ως νέος φορέας υλοποίησης του έργου, έχει ξαναπιάσει το νήμα με την ΕΤΕπ, εξηγεί ότι οι παραδοχές εκείνης της πρώτης μελέτης δεν ήταν σωστές και προσκομίζει νέα στοιχεία.
Το ίδιο πρόκειται να κάνει η διοίκηση του Διαχειριστή σε τηλεδιάσκεψη που θα έχει προσεχώς με την τράπεζα, προκειμένου να παραθέσει στοιχεία που να αποδεικνύουν ότι η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ είναι η βέλτιστη δυνατή λύση για την ενεργειακή επάρκεια του νησιού.
Στα κορυφαία διοικητικά όργανα της ΕΤΕπ, συμμετέχει ως Αντιπρόεδρος της τράπεζας, από πλευράς Κυπριακής Δημοκρατίας, ο Κυριάκος Κακουρής, ο οποίος μάλιστα βρέθηκε προ ημερών στη Λευκωσία για επαφές με την κυπριακή κυβέρνηση.
Σε αυτή τη φάση, των τεχνικών συζητήσεων με την ΕΤΕπ, βρίσκεται το θέμα του αιτήματος του ΑΔΜΗΕ.
Το υπό συζήτηση δάνειο των 500 εκατ. ευρώ αντιστοιχεί περίπου στο 50% της συνολικής χρηματοδότησης του έργου.
Τα υπόλοιπα 500 εκατ. ευρώ αναμένεται να προέλθουν από ελληνικές εμπορικές τράπεζες, με τις οποίες ο Διαχειριστής βρίσκεται σε συζητήσεις. Αν προσθέσει κανείς και τα 657 εκατ. ευρώ των κοινοτικών πόρων, σχηματίζεται το συνολικό CAPEX του έργου, των 1,9 δισ ευρώ.
Ο «θείος Σαμ» από τις ΗΠΑ θα δώσει τη λύση;
Στο θέμα των μετόχων, η συζήτηση παραμένει ανοικτή. Το due diligence των δυνητικών επενδυτών προχωρά, ωστόσο πέραν των γνωστών funds, του εμιρατινού TAQA και του ισραηλινού Aluma, λέγεται ότι έχουν κάνει την εμφάνισή τους και άλλοι ενδιαφερόμενοι. Τόσο από την ευρύτερη περιοχή, όσο και από τις ΗΠΑ.
Στο παιχνίδι άλλωστε για τον διάδρομο Ελλάδας- Κύπρου – Ισραήλ έχει μπει και το αναπτυξιακό αμερικανικό κρατικό fund DFC, το οποίο έχει εκφράσει ενδιαφέρον για τον Great Sea Interconnection.
Η είδηση είχε γίνει γνωστή στις αρχές Φεβρουαρίου από την υφυπουργό Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου κατά τις επαφές της στην Ουάσινγκτον, στο πλαίσιο του 5ου Στρατηγικού Διαλόγου και ασφαλώς προσδίδει ισχυρή γεωπολιτική υπεραξία στον ηλεκτρικό διάδρομο Ευρώπης – Ασίας. Η συγκεκριμένη πάντως συζήτηση παρ’ ότι βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, εκτιμάται ότι χρειάζεται ακόμη πολύ δουλειά.
Τυχόν είσοδος της DFC, θα ενίσχυε το βάρος του έργου, θα του άνοιγε νέες πόρτες και θα του προσέδιδε άλλη γεωστρατηγική σημασία, αφού θα συμμετείχε σε αυτό, το ίδιο το Αμερικανικό Δημόσιο.
υτή θα ήταν η αξία μιας τέτοιας κίνησης και όχι τόσο η χρηματοδοτική συνεισφορά, αφού ούτως ή άλλως οι συζητήσεις, αφορούν είσοδο με ένα μικρό ποσοστό, όπως λένε οι πληροφορίες, της τάξης του 10%.
Τα οφέλη είναι προφανή, ωστόσο οι πληροφορίες κάνουν λόγο για πολύ αργές διαδικασίες από την αντιπέρα όχθη του Ατλαντικού.
Στα 5,5 δις οι επενδύσεις ΑΔΜΗΕ ως το 2034
Παράλληλα, επενδύσεις ύψους 5,5 δισ. ευρώ περιλαμβάνει το νέο Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΔΠΑ) του ΑΔΜΗΕ για την περίοδο 2025-2034 που πρόκειται να τεθεί σε δημόσια διαβούλευση τις επόμενες ημέρες πριν κατατεθεί για έγκριση στη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας.
Στο νέο πρόγραμμα γίνεται για πρώτη φορά αναφορά στις νέες διεθνείς διασυνδέσεις μεγάλης κλίμακας με Γερμανία (Green Aegean Interconnector) μέσω Αδριατικής και Σαουδική Αραβία (Saudi Greek Interconnection) που μελετά ο Διαχειριστής ενώ περιλαμβάνονται και τα πιο ώριμα σχέδια των διασυνδέσεων με Κύπρο – Ισραήλ και Αίγυπτο, έργα που περιλαμβάνονται στον σχεδιασμό για ανάδειξη της Ελλάδας σε δίαυλο μεταφοράς και εφοδιασμού της Ευρώπης με “πράσινη” ηλεκτρική ενέργεια.
Ο σχεδιασμός για το Green Aegean Interconnector αφορά σε συνολική δυναμικότητα μεταφοράς 3 GW με περαιτέρω ανάπτυξη σε δεύτερο χρόνο στα 6 – 9 GW. Η προτεινόμενη όδευση του έργου που έχει αρχική εκτίμηση προϋπολογισμού 8,1 δισ. ευρώ περιλαμβάνει υποθαλάσσια διέλευση από την Ελλάδα μέσω Αδριατικής μέχρι τη Σλοβενία, και στη συνέχεια μέσω χερσαίας διαδρομής προς Αυστρία και Νότια Γερμανία. Βρίσκονται σε εξέλιξη συζητήσεις με τους εμπλεκόμενους Διαχειριστές Συστήματος Μεταφοράς που έχουν εκφράσει τη βούλησή τους να συνεργαστούν για την ωρίμανση του έργου.
Αναφορικά με το σχέδιο διασύνδεσης Ελλάδας-Σαουδικής Αραβίας επισημαίνεται η σύσταση της εταιρείας ειδικού σκοπού Saudi Greek Interconnection από τον ΑΔΜΗΕ και τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς της Σαουδικής Αραβίας National Grid ως πρώτο βήμα για την ωρίμανση του project, με την εκπόνηση των μελετών για την εμπορική βιωσιμότητα του έργου της διασύνδεσης για τη μεταφορά καθαρής ενέργειας από τη Βόρειο Αφρική και τη Μέση Ανατολή στην Ευρώπη.
Για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Αιγύπτου GREGY, ο ΑΔΜΗΕ σε συνεργασία με τον project promoter (ELICA) και τον Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς της Αιγύπτου, συμβάλλει στην ωρίμανση του έργου με επόμενο βήμα την εκπόνηση μελετών σκοπιμότητας ως προς τη βέλτιστη τεχνική λύση. Επιπλέον, ο ΑΔΜΗΕ εξετάζει και την επενδυτική συμμετοχή του στο έργο, στη βάση MοU που υπέγραψε το 2023 με την ELICA, σχετικά με την έναρξη αποκλειστικών συζητήσεων για την αξιολόγηση της εισόδου του Διαχειριστή στο μετοχικό κεφάλαιο του SPV που αναπτύσσει τη διασύνδεση μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.
Μετά την ολοκλήρωση της δεύτερης διασύνδεσης με τη Βουλγαρία, ωριμάζει νέες διασυνδέσεις με την Ιταλία (1000 MW) την Αλβανία (1600 MVA) και την Τουρκία για την οποία το Δεκέμβριο του 2023 υπεγράφη Μνημόνιο Συνεργασίας μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και του Διαχειριστή Συστήματος Μεταφοράς της γειτονικής χώρας TEIAS. Και τα τρία projects έχουν ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2031.
Το νέο δεκαετές περιλαμβάνει επίσης την κατασκευή τεσσάρων νέων Κέντρων Υπερυψηλής Τάσης που ενισχύουν την ασφάλεια λειτουργίας του συστήματος αλλά και τις δυνατότητες απορρόφησης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
Πρόκειται για ΚΥΤ στην περιοχή της Λαμίας και τη Θεσσαλία που σχετίζονται με την ενίσχυση του συστήματος μετά την κακοκαιρία Daniel και την αύξηση της ικανότητας απορρόφησης παραγωγής από μονάδες ΑΠΕ στην ευρύτερη περιοχή, στα Μεσόγεια που θα επιτρέψει την ενίσχυση τροφοδότησης της ευρύτερης περιοχής, και την αξιόπιστη διοχέτευση της ισχύος που προέρχεται από τον Σταθμό Παραγωγής Λαυρίου, τους σταθμούς ΑΠΕ που συνδέονται στο Λαύριο και επιπλέον ΑΠΕ στην Εύβοια καθώς και το νέο ΚΥΤ Θεσπρωτίας που θα αποτελέσει σημείο υποδοχής για τις νέες διασυνδέσεις με Ιταλία και Αλβανία.
