Η Ελλάδα δεν αναμένεται να αντιμετωπίσει ελλείψεις ενέργειας βραχυπρόθεσμα, καθώς οι πρόσφατες συμφωνίες εξασφάλισης φορτίων LNG θα βοηθήσουν την κατάσταση, εκτιμούν οι Βρυξέλλες.

Εν τω μεταξύ, ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου στα 275 ευρώ (δηλαδή στα …ύψη!) ανά μεγαβατώρα για συμβόλαια επόμενου μήνα, προτείνει η Κομισιόν, όπως δήλωσε η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Κάντρι Σίμσον, γεγονός που εξόργισε το «μέτωπο του πλαφόν» στην ΕΕ, μεταξύ αυτών και την Αθήνα.

Η Κομισιόν είναι, πάντως, επικριτική σχετικά με τον τρόπο που κατευθύνονται οι επιδοτήσεις, τονίζοντας ότι δεν εστιάζουν στα ευάλωτα νοικοκυριά και επιχειρήσεις και δεν διατηρούν τα κατάλληλα σήματα για ώθηση της εξοικονόμησης ενέργειας.

Η Κομισιόν εκτιμά επίσης ότι οι τελικές προοπτικές για το 2022 είναι καλύτερες από ότι προβλεπόταν την άνοιξη, καθώς παρατηρείται άνοδος των εσόδων και της ανάπτυξης που αναπληρώνουν με το παραπάνω την επίδραση των μέτρων αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης.

Για το 2023, ο δημοσιονομικός σχεδιασμός καθοδηγείται από τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, που περιλαμβάνουν τη φορολόγηση των υπερκερδών στη χονδρική ηλεκτρισμού.

Σύμφωνα πάντα με την Κομισιόν, αυξάνονται οι επιδοτήσεις για την ενέργεια στην Ελλάδα το 2023 στο 5,8% του ΑΕΠ, αλλά με μειωμένο δημοσιονομικό βάρος ενώ κρίνονται ως μη στοχευμένα, άρα αναποτελεσματικά τα μέτρα της κυβέρνησης για αντιμετώπιση της κρίσης.

Τονίζεται επιπλέον ότι η στήριξη για την ενεργειακή κρίση σε όρους ΑΕΠ είναι από τις υψηλότερες πανευρωπαϊκά για το 2022.

Η Ελλάδα είναι περισσότερο εκτεθειμένη στις επιδράσεις της κρίσης λόγω της υψηλής ενεργειακής έντασης της οικονομίας της και του σχετικά υψηλού μεριδίου των οικογενειακών δαπανών για ενέργεια.

Τα ακαθάριστο κόστος των μέτρων που ελήφθησαν αγγίζει το 5,5% του ΑΕΠ το 2022 και προβλέπεται να φτάσει το 5,8% το 2023.

Το καθαρό κόστος των μέτρων εκτιμάται σε 2,3% φέτος και 0,5% το 2023 ως αποτέλεσμα της απόφασης φορολόγησης των υπερκερδών των παραγωγών και του σχετικού μηχανισμού.

Ο υπολογισμός περιλαμβάνει και ένα “μαξιλαράκι” 0,2% του ΑΕΠ για το ενδεχόμενο πρόσθετων επιδοτήσεων.

Η Κομισιόν υπενθυμίζει ότι τα μέτρα πρέπει να είναι βραχυπρόθεσμα και να ενισχύουν μόνο ευάλωτες κατηγορίες καταναλωτών με ταυτόχρονα κίνητρα εξοικονόμησης.

Αντιθέτως, στην περίπτωση της Ελλάδας έγιναν επιδοτήσεις σε όλα τα νοικοκυριά και επιχειρήσεις ασχέτως της κατανάλωσης και του εισοδήματός τους.

Καθώς η στήριξη στους καταναλωτές ηλεκτρισμού ήταν 4,8% του ΑΕΠ το 2022 και αναμένεται στο 5,8% το 2023, καλύπτει μεγάλο μέρος των αυξήσεων και μειώνει τα κίνητρα εξοικονόμησης.

Αντίστοιχα, η επιδότηση στα καύσιμα ήταν επίσης μη στοχευμένη.

Τέλος, οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι οι ελληνικές αρχές έκαναν πρόσφατα μια προσπάθεια για βελτίωση της ποιότητας των μέτρων με κλιμακωτές επιδοτήσεις, αλλά εκτιμάται ότι υπάρχει χώρος για περαιτέρω βελτίωσή τους.

Το πλαφόν της Κομισιόν στα ύψη

Ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου στα 275 ευρώ (δηλαδή στα …ύψη!) ανά μεγαβατώρα για συμβόλαια επόμενου μήνα, προτείνει η Κομισιόν, όπως δήλωσε η Επίτροπος Ενέργειας της ΕΕ, Κάντρι Σίμσον, σε συνέντευξη Τύπου.

Το ανώτατο όριο θα είναι διαθέσιμο για ένα χρόνο από την 1η Ιανουαρίου 2023, πρόσθεσε η Σίμσον.

Η πρόταση προκάλεσε τη σφοδρή αντίδραση της «ομάδας του πλαφόν» στην ΕΕ στην οποία πρωτοστατεί η Ελλάδα.

Ποιο θα είναι το τελικό αποτέλεσμα θα εξαρτηθεί από το περιεχόμενο των συμβιβαστικών κινήσεων στις οποίες θα προβεί η τσεχική προεδρία, σε συνεννόηση με τη Κομισιόν, αναπροσαρμόζοντας ενδεχομένως σε χαμηλότερα επίπεδα την αρχική της πρόταση. Δύσκολα πάντως αναμένεται απόφαση, με πιθανότερο σενάριο τη παραπομπή της συζήτησης για το επόμενο συμβούλιο υπ. Ενέργειας στις 19 Δεκεμβρίου, τελευταίο για φέτος, πριν την ανάληψη της προεδρίας από τη Σουηδία.

Προτείνουμε να τεθεί ένα ανώτατο όριο στην τιμή του φυσικού αερίου για συμβόλαια επόμενου μήνα για να προστατεύσουμε τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις μας από ακραίες αυξήσεις τιμών, είπε η κα Σίμπσον προσθέτοντας: Ο μηχανισμός έχει σχεδιαστεί προσεκτικά ώστε να είναι αποτελεσματικός, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια του εφοδιασμού μας, τη λειτουργία των αγορών ενέργειας της ΕΕ και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση που εξέδωσε η Κομισιόν προτείνεται να οριστεί το ανώτατο όριο τιμής ασφαλείας στα 275 ευρώ για τα παράγωγα TTF για τον επόμενο μήνα.

Το TTF είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο σημείο αναφοράς για την τιμή του φυσικού αερίου στην ΕΕ και διαδραματίζει βασικό ρόλο στην ευρωπαϊκή χονδρική αγορά φυσικού αερίου.

Ο μηχανισμός θα ενεργοποιηθεί αυτόματα όταν πληρούνται και οι δύο από τις ακόλουθες συνθήκες:

• Η τιμή διακανονισμού παραγώγου επόμενου μήνα στο TTF υπερβαίνει τα 275 ευρώ για δύο εβδομάδες.
• Οι τιμές TTF είναι 58 ευρώ υψηλότερες από την τιμή αναφοράς LNG για 10 συνεχόμενες ημέρες διαπραγμάτευσης εντός των δύο εβδομάδων.

Όταν πληρούνται αυτές οι προϋποθέσεις, η αρμόδια Αρχή (ACER) θα δημοσιεύσει αμέσως ανακοίνωση διόρθωσης αγοράς στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θα ενημερώσει την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Την επόμενη ημέρα, ο μηχανισμός διόρθωσης τιμών θα τεθεί σε ισχύ. Ο μηχανισμός μπορεί να ενεργοποιηθεί από την 1η Ιανουαρίου 2023.

Ως προς την αναστολή του μηχανισμού η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της αναφέρει: Για να αντιδράσει σε πιθανές ανεπιθύμητες αρνητικές συνέπειες του ορίου τιμής, η πρόταση προβλέπει ότι ο μηχανισμός μπορεί να ανασταλεί αμέσως ανά πάσα στιγμή.

Αυτό μπορεί να συμβεί:

• Αυτόματα, με απενεργοποίηση, όταν η κατάσταση στην αγορά φυσικού αερίου δεν δικαιολογεί τη χρήση του, δηλαδή όταν το χάσμα μεταξύ της τιμής TTF και της τιμής LNG δεν καλύπτεται πλέον για 10 συνεχόμενες ημέρες διαπραγμάτευσης
• Με απόφαση αναστολής της Επιτροπής, όταν εντοπίζονται κίνδυνοι για την ασφάλεια του εφοδιασμού της Ένωσης, για τις προσπάθειες μείωσης της ζήτησης, για τις ροές φυσικού αερίου εντός της ΕΕ ή για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Υπάρχει επίσης η δυνατότητα για την Επιτροπή να αποτρέψει την ενεργοποίηση του μηχανισμού σε περίπτωση που οι αρμόδιες αρχές, συμπεριλαμβανομένης της ΕΚΤ, προειδοποιήσουν για την πραγματοποίηση τέτοιων κινδύνων”.

Στο πρόβλημα της ανισορροπίας, δηλαδή των τρομακτικά μεγάλων αποκλίσεων, όπως συνέβη τον περασμένο Αύγουστο, ανάμεσα στην χρηματιστηριακή τιμή των παραγώγων και αυτή των φυσικών παραδόσεων LNG, επιχειρεί να απαντήσει η πρόταση της Κομισιόν για πλαφόν στο φυσικό αέριο.

Κυβερνήσεις ωστόσο, αλλά και φορείς, εκφράζουν ήδη αντιρρήσεις, θεωρούν ότι ένα τόσο υψηλό πλαφόν, στα 275 ευρώ/ MWh, δεν πρόκειται να βοηθήσει καθόλου, ότι επιβλήθηκε μόνο και μόνο για να καθησυχάσει το ανέκαθεν αρνητικό στην ιδέα, μπλοκ του Βορρά, και πως πρέπει οπωσδήποτε να μειωθεί.

Αρκετά χαμηλότερο πλαφόν πρόκειται να ζητήσει στο αυριανό συμβούλιο υπουργών Ενέργειας, ο Έλληνας υπουργός Κώστας Σκρέκας, καθώς και άλλοι συνάδελφοί του, ενώ ανήσυχη εμφανίζεται η βιομηχανία, μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης Μετάλλου (Eurometaux).

Σε χθεσινή ενημέρωση προς τα μέλη της, εκτιμά ότι οι συνθήκες, υπό τις οποίες θα ενεργοποιείται το πλαφόν, προϋποθέτουν τόσο μεγάλη εκτίναξη τιμών από τα σημερινά επίπεδα των 110-120 ευρώ, ώστε δύσκολα πρόκειται ποτέ να εφαρμοστεί.

Ασκεί κριτική γιατί ο μηχανισμός αυτός δεν υιοθετήθηκε στην κρίση του περασμένου Αυγούστου, αλλά και διερωτάται κατά πόσο η Κομισιόν προβλέπει για το 2023 μια νέα, πολύ πιο άγρια από τη φετινή, κρίση στο φυσικό αέριο, γι’ αυτό και προτείνει την εφαρμογή του μέτρου από ένα τόσο υψηλό επίπεδο τιμών και πάνω…

Η λογική πάντως πίσω από τη πρόταση της Κομισιόν για πλαφόν στο αέριο δεν αποσκοπεί στην μείωση της τιμής του, αυτή επιτυγχάνεται μόνο με περιορισμό της κατανάλωσης.

Η λογική της είναι με ποιο τρόπο θα αποφευχθεί μια νέα ανισορροπία στην αγορά, όπως εκείνη του περασμένου καλοκαιριού, όταν οι τιμές είχαν φτάσει σε ιστορικά υψηλά και οι αποκλίσεις ανάμεσα στον ολλανδικό δείκτη TTF και τις τιμές του LNG είχαν εκτιναχθεί σε αστρονομικά επίπεδα.

Η μόνιμη αναφορά των κοινοτικών στον Αύγουστο δεν είναι τυχαία, όπως φαίνεται και από τα συνοδευτικά έγγραφα που συνοδεύουν τις ανακοινώσεις της Επιτρόπου Σίμσον.

Με βάση τη «φωτογραφία» όσων είχαν συμβεί τότε, η πρόταση παίρνει ως σημείο αναφοράς την τιμή παραγώγων του one month ahead στο ολλανδικό χρηματιστήριο και τη συγκρίνει, με τη τιμή LNG του δείκτη S&P Global του Platts.

Για να εφαρμοστεί επομένως ο μηχανισμός θα πρέπει η τιμή διακανονισμού παραγώγου επόμενου μήνα στο TTF να υπερβαίνει τα 275 ευρώ για δύο εβδομάδες. Και ταυτόχρονα, για τις πρώτες δέκα ημέρες, η τιμή TTF να διαπραγματεύεται σε επίπεδα 58 ευρώ υψηλότερα από την τιμή αναφοράς του LNG,

όπως αυτή θα προκύπτει από τον ημερήσιο μέσο όρο ενός καλαθιού τιμών. Αυτό θα αποτελείται από την Daily Spot Mediterranean Market, την Daily Spot Northwest Europe Market και την ημερήσια εκτίμηση της τιμής που θα εκπονηθεί από τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας (ACER), όπως έχει προταθεί να γίνει από τη Κομισιόν.

Επιφυλακτικοί οι ειδικοί

Μόνο υπό όρους μπορεί να λειτουργήσει το πλαφόν όπως μας λένε οι ειδικοί στις Βρυξέλλες και στην Αθήνα.

Ο μηχανισμός να ενεργοποιείται, κάθε φορά που η τιμή TTF θα ξεπερνά κατά 20% την τιμή αναφορά τους LNG. Αυτό θα έκανε το μέτρο πιο αυστηρό και αποτελεσματικότερο λέει Έλληνας των Βρυξελλών. Η αιτία για τον τόσο ψηλό πήχη του πλαφόν είναι τόσο επειδή η Κομισιόν θέλει να αποφύγει μια νέα στρέβλωση, κυρίως όμως επειδή θέλει να καθησυχάσει τις ανέκαθεν αντίθετες με το πλαφόν, χώρες του Βορρά (Γερμανία, Αυστρία, Ολλανδία), επομένως ακολουθεί τη γνωστή συμβιβαστική συνταγή που επιλέγεται παραδοσιακά από την Ε.Ε. σε περιπτώσεις διαφορετικών προσεγγίσεων» μας λένε στην Αθήνα έγκυροι ενεργειακοί αναλυτές. Δεν υπάρχει γυρισμός στις προ κρίσης τιμές του φυσικού αερίου, όπως μαρτυρά εμμέσως, πλην σαφώς και η ευρωπαϊκή πρόταση. Η ενεργειακή κρίση είναι η πρώτη εκ των πολλών που θα ακολουθήσουν στο μέλλον. Όσο πιο γρήγορα απαλλαγεί η ΕΕ από το φυσικό αέριο, τόσο μικρότερες θα είναι οι πιθανότητες μιας επόμενης κρίσης, παρόμοιας ή χειρότερης, με τη σημερινή μας λέει Έλληνας καθηγητής μεγάλου ξένου Πολυτεχνείου που επισκέπτεται πολύ συχνά τη χώρα μας.

Διαβάστε ακόμη: