Πλάνο δράσης με έκτακτα μέτρα για το ιλιγγιώδες κόστος ηλεκτρικής ενέργειας και την ασφάλεια εφοδιασμού έδωσε στη δημοσιότητα η Κομισιόν.

Σε ότι αφορά άμεσα την Ελλάδα, σε σχέση με την φορολόγηση των υπερκερδών, η Κομισιόν τονίζει πως «για να προσδιοριστούν τα κέρδη που ξεπερνούν το όριο που θα τεθεί, οι αρμόδιες αρχές θα πρέπει να διαθέτουν λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με το λειτουργικό κόστος των παραγωγών. Επίσης, η λύση αυτή θα αύξανε την επενδυτική αβεβαιότητα, κάτι που ενδεχομένως θα σήμαινε ότι θα χρειαζόταν χρηματοδοτική στήριξη για την ανάπτυξη νέων μονάδων ηλεκτροπαραγωγής».

Όλα τα έκτακτα μέτρα πάντως έχουν υψηλό κόστος και δεν είναι εύκολα στην εφαρμογή τους.

Τα μέτρα χωρίζονται:

α) σε πακέτα που προβλέπουν επιδοτήσεις, και

β) σε ρυθμιστικές παρεμβάσεις χωρίς οικονομικές αποζημιώσεις.

Η πρώτη κατηγορία ξεκινά από τις επιδοτήσεις σε καταναλωτές και επιχειρήσεις, στο πλαίσιο της οποίας η Κομισιόν αφήνει ανοιχτό «παράθυρο» και για την επιβολή πλαφόν στις λιανικές τιμές.

Μία εναλλακτική προσέγγιση για τη «θωράκιση» των νοικοκυριών (και ειδικά των ευάλωτων) είναι να χρησιμοποιηθεί ένα «μοντέλο σωρευτικής εκπροσώπησης», σύμφωνα με το οποίο μια οντότητα που ελέγχεται από το κράτος θα αγοράζει ηλεκτρική ενέργεια από την αγορά και θα τη διαθέτει σε ορισμένες κατηγορίες καταναλωτών –άμεσα ή μέσω προμηθευτών– σε τιμές χαμηλότερες από τις τρέχουσες τιμές της αγοράς.

Ανεξάρτητα από τη «φόρμουλα», η λύση αυτή έχει το πλεονέκτημα ότι μπορεί άμεσα να μειώσει το ενεργειακό κόστος για τον τελικό καταναλωτή. Ωστόσο, θα μπορούσε να υπονομεύσει στον ανταγωνισμό στην αγορά, ενώ η εφαρμογή της εξαρτάται από τις «αντοχές» του προϋπολογισμού κάθε κράτους.

Εναλλακτική λύση είναι η επιδότηση των κατόχων θερμοηλεκτρικών μονάδων για την προμήθεια καυσίμου (άνθρακα, αερίου, πετρελαίου, ντίζελ). Καθώς με αυτό τον τρόπο θα μειωθεί το κόστος παραγωγής των εν λόγω μονάδων, θα είχαν τη δυνατότητα να υποβάλλουν χαμηλότερες προσφορές στις αγορές, μειώνοντας έτσι τις χονδρεμπορικές τιμές.

Αν αυτό το μέτρο εισαχθεί σε εθνικό επίπεδο, θα μπορούσε να διαταράξει τις ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας με τις γειτονικές χώρες χώρες (εντός και εκτός ΕΕ), με την ενίσχυση των εξαγωγών από τις χώρες που επιδοτούν τα ορυκτά καύσιμα. Επομένως, είναι πιθανόν να οδηγήσει στην αύξηση χρήσης των ορυκτών καυσίμων.

Πλαφόν στην χονδρική – Φορολόγηση στα υπερκέρδη 

Στη δεύτερη κατηγορία με επιβολή πλαφόν στη χονδρική τιμή ρεύματος, για να συνεχίσουν να λειτουργούν μονάδες που το λειτουργικό τους κόστος ξεπερνά αυτό το όριο (π.χ. αερίου ή άνθρακα), θα πρέπει να αποζημιώνονται.

Αυτό σημαίνει πως ενδεχομένως θα χρειαστεί αυστηρή νομοθεσία για να διασφαλιστεί ότι είναι «θεμιτές» οι προσφορές ηλεκτροπαραγωγής που ξεπερνούν αυτό το όριο.

Αν και έτσι θα μειώνονταν οι χονδρεμπορικές τιμές, και πάλι το μέτρο αυτό δύσκολα θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε εθνικό επίπεδο, καθώς θα διατάραζε το διασυνοριακό εμπόριο. Επίσης, η υιοθέτηση εξαρτάται από τις δημοσιονομικές «αντοχές» κάθε κράτους.

Εναλλακτικά, η επιβολή πλαφόν στα κέρδη των ηλεκτροπαραγωγών (για τις τεχνολογίες που στη δεδομένη συγκυρία έχουν κόστος μικρότερο από τις μονάδες με ορυκτά καύσιμα) ή η φορολόγηση των «ουρανοκατέβατων» κερδών τους, δεν θα επηρέαζε τις χονδρεμπορικές τιμές, ωστόσο θα έδινε τη δυνατότητα συγκέντρωσης κονδυλίων για την επιδότηση των καταναλωτών. Επίσης, δεν θα διατάραζε το διασυνοριακό εμπόριο.

Όσον αφορά την επιβολή πλαφόν στην τιμή διαπραγμάτευσης του αερίου στις ευρωπαϊκές αγορές, ή την εφαρμογή ενός μέγιστου εύρους διακύμανσης, η Κομισιόν επισημαίνει ότι το μέτρο αυτό θα είναι αποτελεσματικό μόνο αν εφαρμοστεί πανευρωπαϊκά. Θα μπορούσε να μειώσει δραστικά τις τιμές προμήθειας αερίου και, κατά συνέπεια, και τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.

Πως θα καθοριστεί το πλαφόν; 

Την ίδια στιγμή, όμως, είναι κρίσιμο να καθοριστεί ένα σωστό επίπεδο για το πλαφόν. Εάν το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου οριστεί πολύ χαμηλά, θα ήταν δύσκολο η Ευρώπη να προσελκύσει μεγαλύτερες ποσότητες αερίου. Θα μπορούσε ακόμη και να δώσει κίνητρα σε ευρωπαϊκές εταιρείες να εξάγουν φυσικό αέριο σε χώρες όπου οι τιμές είναι υψηλότερες.

Επίσης, αν η τιμή καθοριστεί σε μικρότερα επίπεδα από τα απαιτούμενα, τότε θα προκαλέσει μεγαλύτερη κατανάλωση φυσικού αερίου και συνεπώς αυξημένη ζήτηση στην Ευρώπη.

Για να μετριαστεί αυτός ο κίνδυνος, η λύση αυτή θα πρέπει να συνοδεύεται από ισχυρή διαχείριση της ζήτησης. Συνδυαστικά, αυτές οι συνέπειες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε μεγαλύτερη στενότητα στην αγορά φυσικού αερίου και να δημιουργήσουν κινδύνους για την ασφάλεια εφοδιασμού με αέριο.

Την ίδια στιγμή, εάν η ίδια ανώτατη τιμή ισχύει σε ολόκληρη την ΕΕ, θα είναι δύσκολο να διασφαλιστεί η ροή φυσικού αερίου στα σημεία κατανάλωσης όπου είναι απαραίτητα και να διασφαλιστεί ότι το δίκτυο μπορεί να λειτουργήσει με ασφάλεια, διατηρώντας σε ισορροπία προσφορά και ζήτηση.

Κοινή προμήθεια αερίου από την Ε.Ε.

Σύμφωνα με την Κομισιόν, η μόνη λύση χωρίς καμία παρενέργεια θα ήταν να πραγματοποιηθούν σε επίπεδο ΕΕ διαπραγματεύσεις με εμπορικούς εταίρους της «Γηραιάς Ηπείρου», για το «κλείδωμα» αγοράς συγκεκριμένων ποσοτήτων φυσικού αερίου σε συγκεκριμένες τιμές. Με αυτό τον τρόπο, οι τιμές που θα «κλείδωναν» θα αφορούσαν τις συμβάσεις προμήθειας από τρίτες χώρες, αλλά δεν θα επηρέαζαν τις συναλλαγές που πραγματοποιούνται εντός ΕΕ.

Προκειμένου να διασφαλιστούν οι εισαγωγές LNG και αερίου αγωγού σε προσιτές τιμές, η ΕΕ θα έπρεπε να προωθήσει μακροπρόθεσμες συμφωνίες με τους προμηθευτές και να συμπεριλάβει στις διαπραγματεύσεις μακροπρόθεσμες επίσης εισαγωγές υδρογόνου.

Μία τέτοια λύση θα μπορούσε να περιλαμβάνει:

–Μακροπρόθεσμες συμβάσεις για αυξημένες προμήθειες LNG και αερίου αγωγού.

–Επενδύσεις της ΕΕ σε υποδομές που θα ενίσχυσαν τις δυνατότητες εισαγωγής LNG και οι οποίες θα είναι συμβατές με υδρογόνο.

-Συνεργασία στον τομέα του υδρογόνου με ορίζοντα 5-10 ετών, για τη δημιουργία των υποδομών και ένα σταθερό και κοινό πλαίσιο επενδύσεων (ένα κοινό πλαίσιο που θα διασφάλιζε προβλεψιμότητα και σταθερότητα των επενδύσεων και της ζήτησης στην ΕΕ για υδρογόνο)

Εννοείται πως η επιτυχία αυτής της λύσης θα εξαρτιόταν από το αν θα υπάρξει κοινή προσέγγιση σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, δηλαδή συμμετοχή των κρατών σε ένα τέτοιο σχήμα.

Τέλος θα πρέπει να υπάρξουν προμηθευτές από τρίτες χώρες οι οποίοι θα είναι διατεθειμένοι να κλείσουν ανάλογες συμφωνίες.