Ο πόλεμος που εξαπέλυσε η Ρωσία στην Ουκρανία το 2022 προκάλεσε την ανάδειξη ενός μείζονος διαχωρισμού σε πλανητικό επίπεδο – τους οπαδούς της μονοπολικής τάξης υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ, και στα κράτη με επικεφαλής τις Ρωσία και Κίνα που επιδιώκουν τη διαμόρφωση ενός πολυπολικού κόσμου στη βάση της αρχής τής αμοιβαίας διασφάλισης των συμφερόντων μέσω της πολυμερούς συνεργασίας.
Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το Bloomberg, για άλλη μια φορά, η ηγεμονία των ΗΠΑ τίθεται σε πρωτοφανή δοκιμασία από την περιφερειακή σύγκρουση που προκλήθηκε από τη θανατηφόρα επίθεση της Χαμάς στο ισραηλινό έδαφος στις 7 Οκτωβρίου.
Οι αντιδράσεις στην ειδική στρατιωτική επιχείρηση της Ρωσίας οδήγησαν στην ανάδειξη του Παγκόσμιου Νότου ως μια γεωπολιτικής οντότητας.
Αυτή η γεωπολιτική ομαδοποίηση εκφράστηκε με αποστασιοποίηση από τις φιλοουκρανικές θέσεις του δυτικού στρατοπέδου, που δικαιολογούνται από θεμελιώδεις αρχές του διεθνούς δικαίου όπως ο σεβασμός των συνόρων και της εδαφικής κυριαρχίας – αρχές που εφαρμόζονται όπως έχει φανεί κατά βούληση ανάλογα με τα συμφέροντα του παγκόσμιου ηγεμόνα.
Απαξίωση της «ευέλικτης τοποθέτησης»
Γιατί δεν εφαρμόζεται και την περίπτωση της Παλαιστίνης η αρχή του σεβασμού των συνόρων ενός κυρίαρχου κράτους και η λύση των «δύο κρατών»;
Πολλές χώρες στον Παγκόσμιο Νότο έχουν απαξιώσει αυτή την «ευέλικτη τοποθέτηση» που υποκρύπτει τη νομιμοποίηση των Δυτικών συμφερόντων σε κάθε γωνιά του πλανήτη.
Το επιχείρημα των «διπλών σταθμών» έχει χρησιμοποιηθεί συχνά για να επικρίνει μια αγανάκτηση που θεωρείται επιλεκτική όταν επρόκειτο για εδάφη που κατακτήθηκαν με τη βία. Στον απόηχο της αιματηρής επίθεσης της Χαμάς, το Παλαιστινιακό ζήτημα, το οποίο έχει χάσει έδαφος δεδομένου ότι κάποτε ήταν τόσο κομβικό στο… απαρχαιωμένο πλέον κίνημα των Αδεσμεύτων, διαχωρίζει και πάλι το δυτικό μπλοκ από την κρίσιμη μάζα των κρατών του Παγκόσμιου Νότου.
Η Δύση ήταν κατηγορηματική στην καταδίκη της για την αιματοχυσία και τις απαγωγές Ισραηλινών στρατιωτών και πολιτών που διέπραξαν πολιτοφύλακες της Χαμάς, μια οργάνωση που εδώ και πολύ καιρό ήταν στη μαύρη λίστα τρομοκρατών από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Αυτές οι καταδίκες ήρθαν επίσης με μια έκφραση σταθερής και ενιαίας υποστήριξης προς τις ισραηλινές αρχές στην απάντησή τους.
Αυτή η θέση καταδεικνύεται από μια κοινή δήλωση που εξέδωσαν πέντε χώρες –Ηνωμένες Πολιτείες, Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο και Ιταλία– αναφέροντας εν συντομία τις «νόμιμες φιλοδοξίες του παλαιστινιακού λαού» χωρίς να αναφέρεται πώς αυτές θα μπορούσαν να μεταφραστούν στην γεωπολιτική πραγματικότητα.
Η κρίση της Γάζας είναι χαρακτηριστική της παρακμής της δυτικής ηγεμονίας καθώς ο κόσμος αγκαλιάζει τη λογική μιας πολυπολικής διεθνούς τάξης και αναζητά νέες προσεγγίσεις για τις συγκρούσεις που αντανακλούν γεωπολιτικούς ανταγωνισμούς.
«Η περιοχή της Μέσης Ανατολής είναι πιο ήσυχη σήμερα από ό,τι ήταν εδώ και δύο δεκαετίες», υποστήριξε ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ Jake Sullivan στις 29 Σεπτεμβρίου, υποδεικνύοντας ότι η Ουάσιγκτον θα μπορούσε τώρα να στραφεί στη σύγκρουση της Ουκρανίας και να περιορίσει την άνοδο της Κίνας στην Ασία-Ειρηνικός.
Όπως αποδείχθηκε αργότερα, το βράδυ πριν από την επίθεση της Χαμάς, οι ισραηλινές υπηρεσίες πληροφοριών εντόπισαν σημάδια μαχητικής ετοιμότητας στη Γάζα, αλλά ο Ισραηλινός στρατός και οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών αποφάσισαν να μην θέσουν τον ισραηλινό στρατό που περιπολούσε τα σύνορα σε κατάσταση συναγερμού, σύμφωνα με τον αμερικανικό Τύπο.
Σε κόκκινο συναγερμό η Ουάσιγκτον
Προφανώς, η ισραηλινή ηγεσία ασφαλείας πίστευε επίσης ότι η κατάσταση ήταν σε μεγάλο βαθμό υπό έλεγχο. Η πυραυλική επίθεση και η ξαφνική διείσδυση μαχητών της Χαμάς στα εδάφη του Ισραήλ, όπου η ομάδα αντιμετώπισε ελάχιστη, αν μη τι άλλο, αντίσταση έγινε σήμανε κόκκινο συναγερμό τόσο για την Ουάσιγκτον όσο και για το Τελ Αβίβ. Ωστόσο, η σύγκρουση που ξέσπασε είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς λαθών που έγιναν από τη διεθνή κοινότητα και τις ΗΠΑ, σύμφωνα με τον Alexander Asafov, πολιτικό επιστήμονα, μέλος της Ρωσικής Ένωσης Πολιτικών Συμβούλων.
«Ήταν [οι ΗΠΑ] που έσπειραν τους σπόρους αυτών των λαθών, που οδήγησαν σε αυτές τις συγκρούσεις που είναι διαρκείς και ‘’σιγοκαίνε’’», είπε ο Asafov στο Sputnik. «Και, φυσικά, βλέπουμε μια ξεκάθαρη εκδήλωση. [Η τρέχουσα κρίση] στη Μέση Ανατολή, αυτή είναι το αποτέλεσμα μιας τέτοιας σύγκρουσης. Άλλωστε, ήταν ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ που μετέφερε την Πρεσβεία των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ.
Οι Αμερικανοί έκαναν πολλά πράγματα για να αποτρέψουν την ειρήνευση σε αυτόν τον τομέα, για να μην αναφέρουμε την εφαρμογή της απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ τον 1947 για τη δημιουργία ενός αραβικού κράτους στην Παλαιστίνη.
Επομένως, φυσικά, αυτό είναι μια σαφής εκδήλωση του γεγονότος ότι δεν υπάρχει πλέον καμία “Pax Americana”, κανένας μονοπολικός κόσμος. Και τώρα ο κόσμος εισέρχεται σε μια νέα μεταβατική περίοδο, προς την πολυπολικότητα, μεταξύ άλλων μέσω του πόνου, του αίματος και της αναδειξης των περιφερειακών συγκρούσεων».
Σύμφωνα με τον Asafov, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους δεν αναζήτησαν τρόπους να επιλύσουν τις αντιφάσεις μια για πάντα: κεφαλαιοποίησαν τις πληγές των τοπικών κρίσεων στη Μέση Ανατολή, την Αφρική, την Κεντρική Ασία και αλλού.
Πολλές συγκρούσεις σιγοκαίουν
«Ο ηγεμόνας του κόσμου [οι ΗΠΑ] έχει κρατήσει πολλές συγκρούσεις να σιγοκαίουν μέσω χειραγώγησης, βίαιης πίεσης και διαφόρων άλλων εργαλείων που αποκαλούν “ήπια” ή “έξυπνη» δύναμη”, συνέχισε ο πολιτικός επιστήμονας. “Και [η Ουάσιγκτον] το έκανε εσκεμμένα, γιατί βοήθησε τόσο να κερδίσουν χρήματα όσο και, μεταξύ άλλων, να εξασφαλίσουν κάποια επιρροή και έλεγχο μέσω των διαρκών συγκρούσεων”».
Ο βομβαρδισμός και ο κατακερματισμός της Γιουγκοσλαβίας, η εισβολή στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, τη Λιβύη και τη Συρία από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους στο ΝΑΤΟ οδήγησαν στην εκ νέου σύνταξη χαρτών, παρασύροντας χώρες στο χάος και λεηλατώντας τον εθνικό τους πλούτο.
Ωστόσο, ο πόλεμος στο Ιράκ των ΗΠΑ δημιούργησε ένα κενό εξουσίας που οδήγησε στην εμφάνιση του Daesh (ISIS/ISIL) και άλλων ισλαμιστικών ομάδων, ενώ η κυβέρνηση του Αφγανιστάν που υποστηρίζεται από την Ουάσιγκτον κατέρρευσε λίγες ώρες μετά την κατάληψη της Καμπούλ από τους Ταλιμπάν.
Ομοίως, η χειραγώγηση του ισραηλοπαλαιστινιακού ζητήματος από την κυβέρνηση των ΗΠΑ οδήγησε σε ακούσιες συνέπειες στη Λωρίδα της Γάζας, η οποία επέφερε ένα τρίτο πλήγμα στην κυβέρνηση Biden μετά την αποτυχημένη αποχώρηση από το Αφγανιστάν και την αποτυχημένη ουκρανική αντεπίθεση.
«Το παλαιστινιακό ζήτημα δεν έχει επιλυθεί και, όπως δείχνουν τα πρόσφατα γεγονότα, εξακολουθεί να σιγοκαίει», σημείωσε ο δρ Marco Marsili, συνεργάτης στο Κέντρο Στρατηγικής Έρευνας και Ανάλυσης. Νωρίτερα, αναλυτές προειδοποίησαν ότι η ανάπτυξη ναυτικών δυνάμεων των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου κοντά στην περιοχή θα μπορούσαν να αναζωπυρώσουν ακόμη περισσότερο τις φλόγες της κρίσης αντί να την ηρεμήσουν, καθώς το Ιράν και η Hezbollah του Λιβάνου μπορεί να θεωρήσουν τη στρατιωτική παρουσία της Δύσης ως πρόκληση και άμεση απειλή.
Νέα εποχή, νέοι κανόνες
Σύμφωνα με τον Asafov, οι παλιοί κανόνες επίδειξης δύναμης και εκφοβισμού μέσω της στρατιωτικής υπεροχής των ΗΠΑ δεν λειτουργούν και οι διεθνείς παίκτες πρέπει να απαντήσουν προσεκτικά στα νέα δεδομένα προκειμένου να αποφύγουν μεγαλύτερες συγκρούσεις. Έτσι, η ανεύθυνη στρατιωτικοποίηση της Ουκρανίας, της Ταιβάν και του Ισραήλ θα κάνει τον κόσμο λιγότερο ασφαλή και πιο ταραχώδη.
«Το γεγονός είναι ότι μόνο έτσι θα μπορούσαν να δείξουν ότι ισχύουν οι παλιοί τους κανόνες, οι κανόνες της Δύσης – όχι πολιτισμικοί βασισμένοι σε αξίες, αλλά αποικιακοί που βασίζονται στο οικονομικό κέρδος και αντλούν πόρους από άλλους. Οι χώρες εξακολουθούν να υπερασπίζονται το κυρίαρχο καθεστώς τους και μπορούν να αμυνθούν. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί μόνο με αυτόν τον τρόπο: στο πεδίο της θερμής αντιπαράθεσης όπως έκανε η Χαμάς» επισήμανε ο πολιτικός επιστήμονας.
Ωστόσο, αυτοί οι αποικιακοί κανόνες δεν λειτουργούν πλέον, σύμφωνα με τους αναλυτές των διεθνών ΜΜΕ, πράγμα που σημαίνει ότι οι παγκόσμιοι και περιφερειακοί παίκτες θα πρέπει να καθίσουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ως ίσοι και να βρουν τις λύσεις στην επείγουσα κρίση, συμπεριλαμβανομένης της εξελισσόμενης σύγκρουσης στη λωρίδα της Γάζας. Αυτό προϋποθέτει ότι οι ΗΠΑ θα αποδεχθούν την de facto απώλεια της παγκόσμιας ηγεμονίας τους.
Ο νέος Δρόμος του Μεταξιού
Ως γνωστό οι ΗΠΑ διεξάγουν πόλεμο αντιπροσώπων (proxy war) με την Κίνα στη Μέση Ανατολή. Ο ειδικός επί των κινεζικών θεμάτων Nikolai Vavilov εκτιμά ότι η επίσκεψη του Πούτιν στην Κίνα θα επηρεάσει καθοριστικά την ετοιμότητα του Πεκίνου να αντιμετωπίσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Υπάρχει μια ισχυρή φιλοαμερικανική ελίτ στην Κίνα που «υπονομεύει ανοιχτά τη ρωσο-κινεζική αλληλεπίδραση», σημείωσε ο ειδικός. Ωστόσο, ούτε ο Σι Τζιπίνγκ ούτε ο Πούτιν σκοπεύουν να περιορίσουν τα προγράμματά τους για την οικοδόμηση ενός εναλλακτικού κόσμου με πολλά κέντρα εξουσίας.
Ο Vavilov πιστεύει ότι υπάρχει ένας πόλεμος αντιπροσώπων μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ. Ξέσπασε στο πλαίσιο των επιτυχιών του Πεκίνου στη Μέση Ανατολή, αφού ο Σι αποκατέστησε τις σχέσεις μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας και στη συνέχεια θέλησε να κάνει το ίδιο σε σχέση με το Ισραήλ και την Παλαιστίνη. Τον Ιούνιο, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός ακύρωσε την πρόσκληση να επισκεφθεί την Κίνα, ενώ τον Αύγουστο οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν μια διαδρομή από την Ινδία μέσω της Σαουδικής Αραβίας και του Ισραήλ προς την Ευρώπη.
Η Κίνα κυριολεκτικά αρπάζει τις «αποικίες» των ΗΠΑ
Με άλλα λόγια, οι Αμερικανοί αμφισβήτησαν το Belt and Road. Η Κίνα κυριολεκτικά αρπάζει τις «αποικίες» των ΗΠΑ και οι Αμερικανοί βγαίνουν στην επίθεση, όπου συμβαίνει αυτό, υπογραμμίζει ο ειδικός. Φυσικά, ο Σι αναζητά συμμάχους συμπεριλαμβανομένου του ζητήματος της Ταϊβάν και η Ρωσία έχει τεράστια εμπειρία σε έναν τέτοιο πόλεμο.
Είναι η ιστορική συνάντηση της Ρωσικής Αρκούδας με τον Κινεζικό Δράκο στο νέο Δρόμο του Μεταξιού, ή αλλιώς στον δρόμο για έναν νέο πολυπολικό κόσμο.
Η πρωτοβουλία «One Belt One Road» είναι ένα σχέδιο για την κατασκευή παγκόσμιων δικτύων υποδομής και ενέργειας που ξεκίνησε πριν από μια δεκαετία ο Κινέζος πρόεδρος για να συνδέσει την Ασία με την Αφρική και την Ευρώπη μέσω χερσαίων και θαλάσσιων διαδρομών. Η Κίνα συνήψε συμφωνίες με περισσότερες από 150 χώρες και περισσότερους από 30 διεθνείς οργανισμούς.
Ο σιδηρόδρομος Κίνας-Λάος, ο σιδηρόδρομος υψηλής ταχύτητας Τζακάρτα-Μπαντούνγκ στην Ινδονησία, το σιδηροδρομικό δίκτυο Ουγγαρίας-Σερβίας, το λιμάνι του Πειραιά και άλλα έργα είτε έχουν υλοποιηθεί είτε υλοποιούνται. Το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι οι υπογεγραμμένες συμβάσεις ξεπερνούν σε αξία τα 2 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Απομένει προς επένδυση ένα ποσό της τάξης των 2,2 τρισ. γιουάν (307,4 δισ. δολάρια) από την Exim Bank, την κύρια τράπεζα της οικονομικής πρωτοβουλίας. Η Ρωσία και η Κίνα εργάζονται από κοινού για τη σύναψη νέων οικονομικών συμφωνιών κατά την προγραμματισμένη επίσκεψη Putin στο Πεκίνο.
Προσπάθεια για ενίσχυση της επιρροή της στην Ταϊβάν
Πούτιν και Σι συζήτησαν ζητήματα, όπως η αντίθεση στην κλονισμένη ηγεμονία των ΗΠΑ, καθώς η Ουάσιγκτον προσπαθεί να ενισχύσει την επιρροή της στην Ταϊβάν, την Ουκρανία, το Ισραήλ, τη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία.
Αυτό αποδεικνύεται από τα όσα είπε ο σύμβουλος ασφαλείας του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν, Jake Sullivan: «Απορρίπτουμε κατηγορηματικά την ιδέα ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να υποστηρίξουν αμέσως τον φιλελεύθερο λαό της Ουκρανίας και να υποστηρίξουν το κράτος του Ισραήλ. Πιστεύουμε ότι έχουμε τα εργαλεία και τις ικανότητες για να μπορέσουμε να το κάνουμε αποτελεσματικά», δήλωσε ο Jake Sullivan.
Ωστόσο, η ιστορία δεν δικαιώνει τις αμερικανικές επιδιώξεις. Ρωσία και Κίνα έχουν αποφασίσει να ασκήσουν ακόμη μεγαλύτερη οικονομική πίεση στις ΗΠΑ και τη Δύση και το Forum της Κίνας είναι καθοριστικό, επισημαίνει σε άρθρο της στην Pravda η έγκυρη αναλύτρια επί γεωπολιτικών θεμάτων Lyuba Lulko.
Το μερίδιο της Κίνας στην παγκόσμια οικονομία θα αυξηθεί στο 19,7% έως το 2028, ενώ το μερίδιο των Ηνωμένων Πολιτειών αναμένεται να μειωθεί στο 14,5%, δήλωσε ο Putin στο Forum της Ρωσικής Εβδομάδας Ενέργειας. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, η συνεισφορά πέντε μεγαλύτερων ασιατικών οικονομιών —Κίνας, Ινδίας, Ινδονησίας, Μαλαισίας, Βιετνάμ— στην παγκόσμια οικονομία υπερβαίνει ήδη το συνολικό μερίδιο των Ηνωμένων Πολιτειών και όλων των χωρών της Ε.Ε. μαζί.
«Την επόμενη δεκαετία, το χάσμα θα αυξάνεται μόνο, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό», είπε ο Πούτιν.
Νέοι δρόμοι μέσω κρατών της Κεντρικής Ασίας
«Η Κίνα ανοίγει νέους δρόμους μέσω κρατών της Κεντρικής Ασίας. Μας ενδιαφέρει να υποστηρίξουμε αυτό το εγχείρημα. Κατασκευάζουμε σχετικούς δρόμους και σιδηροδρόμους και τα συζητάμε όλα αυτά στις διαπραγματεύσεις μας», είπε ο Πούτιν. Στο Forum που ολοκληρώθηκε μέσα στην εβδομάδα, παρευρέθηκαν επίσης ο πρωθυπουργός της Ουγγαρίας Viktor Orban και ο πρόεδρος της Σερβίας Aleksandar Vucic.
Οι δύο ηγέτες συζήτησαν για τις απαραίτητες προμήθειες ρωσικών ενεργειακών πόρων και τον σιδηρόδρομο Βουδαπέστης-Βελιγραδίου που χρηματοδοτεί η Κίνα.
