Η κοινή αντεπίθεση Κίνας-Ρωσίας έχει ξεκινήσει και επίσημα. «Αντεπίθεση» υπό την έννοια της ξεκάθαρης πλέον αμφισβήτησης της αμερικανικής κυριαρχίας. Το ταξίδι του Ρώσου προέδρου στο Πεκίνο στέλνει ηχηρό μήνυμα σε μια Δύση που μοιάζει να έχει «αποκοιμηθεί» την ώρα που οι ανταγωνιστές της τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς ανάπτυξης.
Τα τελευταία χρόνια δεν έχουμε πάψει να τονίζουμε όχι μόνο την ανάδειξη της συμμαχίας των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια-Αφρική) ως ανερχόμενη υπερδύναμη, αλλά κυρίως τη δική μας… ανεπάρκεια.
Τα χάλια μιας εμφανώς παρακμάζουσας Δύσης (πληθυσμιακά, οικονομικά, πολιτισμικά) η οποία από τις αρχές του 21ου αιώνα κι έπειτα, έδειξε να επαναπαύεται στις «επιτυχίες» του παρελθόντος και την έμφυτη αλαζονεία της, και σαν τον λαγό στο παραμύθι με τη χελώνα, να χάνει τελικά την κούρσα.
Ποιες επιτυχίες δηλαδή; Τη νίκη των ΗΠΑ στο Β’ΠΠ (που κερδήθηκε με αίμα Ευρωπαίων) και τη ραγδαία ανάπτυξη που ακολούθησε στην άλλη μεριά του Ατλαντικού. Μια ανάπτυξη όμως που ειδικά από τις αρχές του τελευταίου αιώνα κι έπειτα, βασίστηκε σε ένα μεγάλο ψέμα, το δολάριο, και ειδικότερα, το τύπωμα αυτού.
Όσο η Δύση παρήγαγε χρέος και μονογονεϊκές οικογένειες (πλέον ούτε αυτές – με γατόσκυλα τη βγάζουμε), η Ανατολή με τα υποτιμημένα νομίσματα και τα φθηνά εργατικά χέρια παρήγαγε πληθυσμό, βιομηχανίες. Μέχρι που έφτασε να πετάει το γάντι στην πάλαι ποτέ αδιαμφισβήτητη κοσμοκράτειρα Αμερική.
Ειδικά τα τελευταία τέσσερα χρόνια της πανδημίας, τα χρόνια του «παραλογισμού» κατά την άποψη που γράφοντος (που από την αρχή δεν έκρυψα), η Δύση μοιάζει να έπεσε σε βαθιά ύπνωση. Σα να βρισκόμαστε σε κανονική καταστολή. Τα λοκντάουν στην Κίνα, για παράδειγμα, μπορεί να ήταν αυστηρότερα, αλλά διήρκεσαν λιγότερο.
Τα εργοστάσια γρήγοραν έβαλαν και πάλι μπρος, ενώ εμείς χορεύαμε στο ΤικΤοκ τσιμπώντας τυπωμένες (πληθωριστικές) αναστολές εργασίας. Και γενικώς, καθ’ όλη την τελευταία δεκαετία, την ώρα που οι Δυτικοί αναλώνονται στο κατά πόσο οι πορδές των αγελάδων και τα νεογέννητα αποτελούν «ρύπους», ή σε… ποιο φύλο ανήκουν, οι απέναντι παράγουν τα τρόφιμα που καταναλώνουμε, κλείνουν ντιλς τρισεκατομμυρίων, ξεκινούν πολέμους, αλλάζουν τις παγκόσμιες ισορροπίες.
Τα πράγματα έχουν ήδη αλλάξει δραματικά, και οι περισσότεροι Δυτικοί που ζουν στη ψηφιακή φούσκα τους, όντας μάλιστα μειοψηφία πληθυσμιακά, εξακολουθούν να αγνοούν παντελώς. Δύο χρόνια πριν, το δήθεν έγκυρο Fortune έγραφε για τη διάλυση της Ρωσίας – την κατάρρευση του νομίσματος και ΑΕΠ της, την πανωλεθρία στην Ουκρανία, την απομόνωση από τον υπόλοιπο πλανήτη.
Ήταν όταν η Ευρώπη πυροβολούσε τα πόδια της επιβάλλοντας κυρώσεις (υποκινούμενες από ΗΠΑ) οι οποίες θα γυρνούσαν μπούμερανγκ στις εξαρτημένες οικονομίες μας, με πρώτη και καλύτερη τη Γερμανία.
Τελικά η Ρωσία όχι μόνο δεν κατέρρευσε, αλλά αναπτύσσεται με ρυθμούς ρεκόρ (φέτος αναμένεται ανάπτυξη 4%), ενώ κλείνει τη μία συμφωνία μετά την άλλη με τον οργανισμό των BRICS, στον οποίο φιλοδοξούν να εισαχθούν ακόμη περισσότερες χώρες.
Όταν γράφαμε για το πόσο γρήγορα γιγαντώνεται αυτή η συμμαχία και τι θα σημάνει για εμάς, κάποιοι κορόιδευαν. Τώρα ψάχνουν τις προσφορές για το καλάθι του νοικοκυριού…
Η Αμερική, παρότι αποτελεί σκιά του εαυτού της, δεν αμφιβάλλω ότι κάπως θα επιβιώσει. Έστω και πατώντας επί πτωμάτων (αυτό που ξέρει να κάνει καλύτερα, άλλωστε). Η Ευρώπη, όμως; Η Ευρώπη συρρικνώνεται δραματικά, και μοιάζει να είναι αυτή το χρήσιμο «πτώμα» που θα γίνει θυσία.
Αναρωτιέμαι στα πόσα χαστούκια θα ξυπνήσουμε… Το πρώτο, πάντως, έπεσε. Στις 16 Μαΐου, ο Πούτιν, στο πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό μετά την ανάληψη των καθηκόντων του αυτόν τον μήνα για την πέμπτη του προεδρική θητεία, χαρακτήρισε τη συνεργασία της Μόσχας και του Πεκίνου στις παγκόσμιες υποθέσεις ως έναν από τους κύριους σταθεροποιητικούς παράγοντες στη διεθνή σκηνή.
Μαζί με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζιπίνγκ έστειλαν ηχηρό μήνυμα κατά του αμερικανικού “κατεστημένου”, καθώς καταδίκασαν την ολοένα και πιο επιθετική συμπεριφορά των ΗΠΑ και δεσμεύτηκαν να εμβαθύνουν τους ήδη στενούς αμυντικούς και στρατιωτικούς δεσμούς των χωρών τους.
Σε μια σαφή αιχμή προς την Γουάσινγκτον, ο Σι σηματοδότησε ότι το Πεκίνο και η Μόσχα συμφωνούν σε μια σειρά σημαντικών θεμάτων, μεταξύ άλλων για την Ουκρανία, και ότι θα αντισταθούν στις πιέσεις της Δύσης να υποβαθμίσουν τους δεσμούς τους.
Σε κοινή δήλωση γίνεται λόγος για ανησυχίες σχετικά με τις προσπάθειες των ΗΠΑ να παραβιάσουν τη στρατηγική πυρηνική ισορροπία, για την παγκόσμια αντιπυραυλική άμυνα των ΗΠΑ που απειλεί τη Ρωσία και την Κίνα και για τα σχέδια των ΗΠΑ για μη πυρηνικά όπλα υψηλής ακρίβειας. Δεν μπορεί να υπάρξουν νικητές σε έναν πυρηνικό πόλεμο, διαμήνυσαν.
«Μαζί υπερασπιζόμαστε τις αρχές της δικαιοσύνης και μιας δημοκρατικής παγκόσμιας τάξης που αντανακλά τις πολυπολικές πραγματικότητες και βασίζεται στο διεθνές δίκαιο», δήλωσε από μεριάς του ο Πούτιν.
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι ο Ρώσος πρόεδρος επέλεξε την Κίνα για το πρώτο του ταξίδι στο εξωτερικό, μετά και την ορκωμοσία του αυτόν τον μήνα για την εξαετή θητεία που θα τον κρατήσει στην εξουσία τουλάχιστον μέχρι το 2030. Στέλνει ένα μήνυμα στον πλανήτη, σχετικά με τις προτεραιότητές του και την ισχύ των προσωπικών του δεσμών με τον Κινέζο ομόλογό του.
Η κοινή δήλωση περιγράφεται ως εμβάθυνση της στρατηγικής σχέσης και αναφέρεται συγκεκριμένα στον τρόπο με τον οποίο η κοινή συνεργασία στους τομείς της άμυνας μεταξύ των δύο εθνών βελτιώνει την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια και στα σχέδια για την ενίσχυση των στρατιωτικών δεσμών.
Κίνα και Ρωσία καταδίκασαν επίσης τις πρωτοβουλίες για την κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων και περιουσιακών στοιχείων ξένων κρατών, μια σαφής αναφορά στις κινήσεις της Δύσης να ανακατευθύνει τα κέρδη από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για να βοηθήσει την Ουκρανία.
Ο Σι δήλωσε ότι και οι δύο πλευρές συμφώνησαν ότι η πολιτική διευθέτηση της ουκρανικής κρίσης είναι η «σωστή κατεύθυνση» και η κοινή δήλωση αναφέρει ότι και οι δύο χώρες είναι αντίθετες σε μια παρατεταμένη σύγκρουση στην Ουκρανία και στην πιθανή μετάβασή της σε μια ανεξέλεγκτη φάση.
Και οι δύο χώρες έχουν διαφημίσει τη φιλία τους «χωρίς όρια» από τον Φεβρουάριο του 2022, ως αντίβαρο στην παγκόσμια επιρροή των ΗΠΑ.
Στο μέτωπο του εμπορίου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανακοίνωσε νέους αυστηρούς δασμούς σε κινεζικές εισαγωγές αξίας $18 δισ. για την προστασία των αμερικανικών βιομηχανιών από αυτό που η Ουάσιγκτον αποκάλεσε «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές» της Κίνας.
«Σήμερα 90% όλων των πληρωμών γίνονται ήδη σε ρούβλια και γιουάν», υπογράμμισε ο Πούτιν.
Η Κίνα «ταΐζει» τη ρωσική οικονομία
Στην οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας, άλλωστε, συνέβαλε σε μεγάλο βαθμό το εμπόριο με την Κίνα, η οποία λειτούργησε ως αντίβαρο προς τη Δύση, αρνούμενη να επιβάλει κυρώσεις και σταδιακά εξελίχθηκε σε έναν από τους κύριους αγοραστές ρωσικής ενέργειας. Έτσι, παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ και της Ε.Ε. οι δύο χώρες δημιούργησαν βαθύτερη συμμαχία απ’ όταν ξεκίνησε ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Όπως αναφέρει η Deutsche Welle η Κίνα αποτελεί τον κύριο προορισμό για τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας και έναν από τους μεγαλύτερους προμηθευτές σημαντικού εξοπλισμού και τεχνολογίας που δεν μπορεί να βρει πια η Ρωσία από τη Δύση.
Καθώς οι ευρωπαϊκές και αμερικανικές επιχειρήσεις εγκατέλειπαν τη ρωσική αγορά, η Μόσχα αύξησε τις αγορές κινεζικών προϊόντων, από αυτοκίνητα μέχρι κινητά τηλέφωνα. Το διμερές εμπόριο έφτασε τα 240,1 δισεκατομμύρια δολάρια πέρσι, σύμφωνα με τις κινεζικές αρχές – παρουσιάζοντας δηλαδή αύξηση άνω του 25% συγκριτικά με το προηγούμενο έτος.
Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως οι τεχνολογικές εξαγωγές ενίσχυσαν το διμερές εμπόριο περισσότερο και από τις ενεργειακές. Εξάλλου, η Ρωσία έκλεισε διάφορες ενεργειακές συμφωνίες με την Κίνα, με μεγάλες όμως εκπτώσεις.
Η Ρωσία δεν θα είχε αρκετά φορτηγά, τσιπ, μη επανδρωμένα αεροσκάφη ή άλλο εξοπλισμό χωρίς τη βοήθεια του Πεκίνου διότι η Κίνα αποτελεί τη μοναδική χώρα που εξάγει τέτοια προϊόντα στη Ρωσία πλέον. Η Κίνα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της υφηλίου – εξ ου και δεν φοβάται τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κυρώσεις.
Οι πληρωμές στα πλαίσια του εμπορίου με τη Ρωσία γίνονται σε ρενμίνμπι (κινεζικό νόμισμα) μέσω του κινεζικού διεθνούς συστήματος πληρωμών ώστε να είναι δυσκολότερο να εντοπιστούν οι συναλλαγές.
Τον Δεκέμβριο ο πρόεδρος Μπάιντεν υπέγραψε εκτελεστικό διάταγμα που επιτρέπει δευτέρου βαθμού κυρώσεις σε ξένες τράπεζες που συναλλάσσονται με τη ρωσική πολεμική μηχανή. Το διάταγμα επιτρέπει ακόμη στο αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών να απομονώσει τις εν λόγω τράπεζες από το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα στο οποίο κυριαρχεί το δολάριο και στο οποίο βασίζονται πολύ όλες οι τράπεζες.
Φέτος αρκετές κινεζικές τράπεζες διέκοψαν ή περιόρισαν τις συναλλαγές με Ρώσους πελάτες ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο του να υποστούν κάποια κύρωση. Επιπλέον, γίνονται περισσότεροι έλεγχοι σε διασυνοριακούς διακανονισμούς που μπορεί να κρατήσουν κάμποσους μήνες – γιαυτό οι μικρότεροι εξαγωγείς κινδυνεύουν να φαλιρίσουν.
Οι ΗΠΑ πέτυχαν να εξαναγκάσουν τις κινεζικές τράπεζες να μη χρηματοδοτούν εξαγωγές στη Ρωσία. Τώρα είναι πολύ σημαντικό οι ΗΠΑ να συνεχίσουν να ασκούν τέτοια πίεση, όπως και να συμπεριληφθούν στις κυρώσεις όλες οι εταιρείες που εξάγουν στη Ρωσία, ακόμη και αυτές που εμπορεύονται προϊόντα διπλής χρήσης (προϊόντα δηλαδή που έχουν και στρατιωτική και εμπορική χρήση) αλλά και τις τράπεζες που χρηματοδοτούν τις συναλλαγές αυτές.
Σε πρόσφατη επίσκεψή του στο Πεκίνο ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν κατηγόρησε την Κίνα πως τροφοδοτεί τη ρωσική πολεμική μηχανή προμηθεύοντας τη Ρωσία με ηλεκτρονικά εξαρτήματα, χημικά για πυρομαχικά και προωθητικά πυραύλων. Το Πεκίνο βέβαια έχει αρνηθεί κατ’ επανάληψη τις κατηγορίες.
Ο Μπλίνκεν ανέφερε ακόμη πως θα επιβληθούν περαιτέρω κυρώσεις στην Κίνα –τον μεγαλύτερο ανταγωνιστή των ΗΠΑ– εάν δεν περιορίσει τις αμυντικές εξαγωγές προς τη Ρωσία – τις οποίες η Ουάσινγκτον θεωρεί τη μεγαλύτερη απειλή για τη χώρα.
Η Κίνα πάντως δεν αναμένεται να μετριάσει την οικονομική της στήριξη προς τη Ρωσία παρ’ ότι και το Πεκίνο έχει βρεθεί στο στόχαστρο αμερικανικών κυρώσεων.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν πως Κίνα και Ρωσία «ενεργούν από κοινού με στόχο την υπονόμευση του παρόντος παγκόσμιου συστήματος», ο Ιβάνοφ τονίζει πως αμφότερες οι χώρες θέλουν «να θωρακίσουν τις οικονομίες τους με έναν μακροπρόθεσμο ορίζοντα», καθώς αποσυνδέονται από τη Δύση στα πλαίσια μίας νέας, πολυπολικής γεωπολιτικής τάξης πραγμάτων.
Η Κίνα δεν θα περιορίσει δραματικά την οικονομική της στήριξη, αλλά θα αναζητήσει περισσότερο συγκαλυμμένα κανάλια για την παροχή της – με μεταφορές και συναλλαγές διά μέσου τρίτων κρατών, όπως συμβαίνει ήδη με χώρες της Κεντρικής Ασίας.
Ντίμον (JPM) για Κίνα-Ρωσία: Η Δύση θα περάσει δύσκολα
Οι δυτικές οικονομίες έχουν το πάνω χέρι στο οικονομικό πεδίο μάχης, με την Κίνα, όμως, δεν χρειάζεται να γίνει πόλεμος, ανέφερε σε συνέντευξή του στο Sky News ο ελληνικής καταγωγής και πλέον σημαντικός τραπεζίτης στον κόσμο, CEO της JP Morgan, Jamie Dimon.
Ειδικότερα, ο ελληνικής καταγωγής διευθύνων σύμβουλος της μεγαλύτερης αμερικανικής τράπεζας και εκ των μεγαλύτερων στον κόσμο υποστήριξε πως η Δύση θα περνά δύσκολα όσο η Κίνα διατηρεί στενούς δεσμούς με τη Ρωσία – παρότι οι οικονομίες της είναι σε καλή κατάσταση. Στη συνέχεια, ο κ. Dimon προειδοποίησε για κινδύνους κατακερματισμού από τότε που ο Donald Trump, ως ο πρόεδρος των ΗΠΑ, αποχώρησε από την Εταιρική Σχέση Trans-Pacific το 2017.
Είπε επίσης ότι η κυβέρνηση του Joe Biden θα έπρεπε να είχε συνεργαστεί με συμμάχους των ΗΠΑ για την άμβλυνση των επιπτώσεων του νόμου του για τη μείωση του πληθωρισμού. Σημειώνεται πως το τεράστιο δημοσιονομικό πρόγραμμα για την ενίσχυση της πράσινης οικονομίας είχε ως αποτέλεσμα την απομάκρυνση των επενδύσεων από την Ευρώπη, σε μια εποχή που ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας κυριαρχούσε στην ατζέντα.
Πέρα από τα παραπάνω, ο τραπεζίτης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την περίπτωση που η Κίνα αντιδράσει στους δασμούς των ΗΠΑ σε ό,τι αφορά τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα και τους ηλιακούς συλλέκτες, υποστηρίζοντας ότι μια κοινή προσέγγιση από τις δυτικές δυνάμεις έναντι της Κίνας γενικότερα θα είχε μεγαλύτερο βάρος.
Ο κ. Dimon, ο οποίος διευθύνει την JPMorgan από το 2005 και θεωρείται ευρέως το αφεντικό μιας εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών με τη μεγαλύτερη επιρροή στις Ηνωμένες Πολιτείες, δήλωσε: «Έχουμε ανταγωνισμό με την Κίνα. Πιστεύω ότι η αμερικανική κυβέρνηση κάνει το σωστό.
Αυτό δεν σημαίνει ότι στους Κινέζους αρέσουν ό,τι κάνουμε, όπως δεν μας αρέσει ό,τι κάνουν, αλλά δεν χρειάζεται να γίνει πόλεμος. Σε κάθε περίπτωση, μπορεί ο ανταγωνισμός να είναι σκληρός και πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για αυτό.
Δεν είναι εχθροί, ξέρετε, είναι αντίπαλοι. Θέλουν έναν διαφορετικό κόσμο από αυτόν που θέλουμε εμείς. Και νομίζω ότι θέλουν έναν διαφορετικό κόσμο από αυτόν που θέλουμε εμείς στον δυτικό κόσμο… Αξίζει να παλέψουμε γι’ αυτόν.
Όλοι κάναμε ένα μικρό λάθος στο πώς περιμέναμε μετά τον ΠΟΕ (Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου) να γίνουν πιο δυτικοί και τέτοια πράγματα. Δεν πειράζει. Μην κλαις για το χυμένο γάλα» υποστήριξε.
Ο κ. Dimon, ο οποίος ήταν επικριτικός σε ό,τι αφορά το Brexit μετά τη διάσπαση του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ε.Ε., μίλησε για δέσμευση της τράπεζας στη χώρα. Ερωτηθείς για τις επικείμενες εκλογές, είπε ότι οι συνομιλίες με τον Rishi Sunak και τον Sir Keir Starmer δεν του άφησαν καμία αμφιβολία ότι τόσο οι Συντηρητικοί όσο και οι Εργατικοί ήταν «υπέρ των επιχειρήσεων». Ερωτηθείς για τις αναπτυσσόμενες οικονομίες, είπε πως ωφελούν όλους καθώς επιτρέπουν επενδύσεις.
Ο CEO της JP Morgan ήταν ιδιαίτερα επικριτικός σε ό,τι αφορά το έλλειμμα στις ΗΠΑ. Όπως είπε, είναι επιτακτική ανάγκη να μειωθεί, διαφορετικά η ζημιά που θα γίνει θα είναι πολύ μεγάλη. Σημειώνεται πως τα επιτόκια εξυπηρέτησης του χρέους είναι ήδη αρκετά μεγάλα και τυχόν μη μείωσή τους μπορεί να προκαλέσει αλυσιδωτά σοκ.
«Η Αμερική κατά τη διάρκεια της covid ξόδεψε πολλά χρήματα και τώρα το έλλειμμά μας είναι στο 6%. Είναι πολύ, αλλά προφανώς αυτό οδηγεί την ανάπτυξη. Οποιαδήποτε χώρα μπορεί να δανειστεί χρήματα και να έχει κάποια ανάπτυξη, αλλά αυτό δεν οδηγεί πάντα σε καλή ανάπτυξη. Οπότε, νομίζω ότι η Αμερική πρέπει να γνωρίζει καλά ότι πρέπει να επικεντρωθούμε στα ζητήματα του δημοσιονομικού ελλείμματός μας λίγο περισσότερο» πρόσθεσε.
Σύμφωνα με το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση έχει ξοδέψει μέχρι στιγμής 855 δισεκατομμύρια δολάρια περισσότερα από όσα εισέπραξε το οικονομικό έτος 2024. Για το δημοσιονομικό 2023 οι δαπάνες για το έλλειμμα της κυβέρνησης ανήλθαν σε 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το χρέος ξεπερνά τα 34 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Ο Dimon είπε ότι ελπίζει ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα «εστιάσει πραγματικά» στη μείωση του ελλείμματος ενώ εξακολουθεί να απολαμβάνει περίοδο ισχυρής οικονομικής ανάπτυξης. «Κάποια στιγμή θα προκαλέσει πρόβλημα και γιατί να περιμένετε;» είπε ο Dimon. «Το πρόβλημα θα προκληθεί από την αγορά και τότε θα αναγκαστείτε να το αντιμετωπίσετε και πιθανώς με πολύ πιο άβολο τρόπο από ό,τι αν το αντιμετωπίσατε για να ξεκινήσετε».
Σημειώνεται ότι και ο Elon Musk σχολίασε, λακωνικά, το γεγονός ότι η Δύση βρίσκεται αντιμέτωπη με το σχηματισμό ενός άξονα Κίνας-Ρωσίας-Ινδίας-Βόρειας Κορέας: “Η πίεση των ΗΠΑ είναι που ωθεί Κίνα – Ρωσία να δημιουργήσουν μία ισχυρή συμμαχία”, ανέφερε ο δισεκατομμυριούχος μέσω της πλατφόρμας του X.
